Pełny tekst orzeczenia

420/5/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 24 września 2014 r.
Sygn. akt Ts 90/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej R.W. w sprawie zgodności:
art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 32, art. 2, art. 24 zdanie pierwsze oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 8 marca 2013 r. (data nadania) R.W. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 24 zdanie pierwsze, art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji w zakresie, w jakim przepisy te pozbawiają pracownika, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy – po uprzednim rozwiązaniu umowy o pracę wskutek bezprawnego wypowiedzenia tej umowy przez pracodawcę – prawa do dochodzenia pełnego odszkodowania na zasadach ogólnych prawa cywilnego za cały okres pozostawania bez pracy.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Skarżący od 1 kwietnia 1988 r. jest zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej w Opolu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W dniu 21 czerwca 2010 r. otrzymał oświadczenie o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Skarżący odmówił przyjęcia nowych warunków umowy o pracę, wskutek czego stosunek pracy ustał z dniem 30 września 2010 r. Skarżący wystąpił z pozwem o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy. W wyroku z 1 lutego 2011 r. (sygn. akt IV P 191/10) Sąd Rejonowy w Opolu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przywrócił skarżącego do pracy na dotychczasowych warunkach, a także zasądził od pracodawcy na jego rzecz 5 618 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy oraz 3 370 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Okręgowy w Opolu – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 19 maja 2011 r. (sygn. akt V Pa 47/11) oddalił apelację od wskazanego wyroku.
W dniu 27 maja 2011 r. skarżący podjął pracę na warunkach sprzed rozwiązania umowy.
Skarżący wystąpił następnie z pozwem przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w Opolu, w którym wniósł o zasądzenie 45 639,37 zł – wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu – tytułem odszkodowania za czas pozostawania bez pracy w związku z uznaniem przez sąd wypowiedzenia warunków pracy przez pracodawcę za niezgodne z przepisami i przywróceniem skarżącego do pracy. Na żądaną kwotę składały się: 44 359,63 zł – utracone wynagrodzenia za okres od 1 listopada 2010 r. do 26 maja 2011 r., oraz 1 279,74 zł – skapitalizowane odsetki ustawowe od 44 359,63 zł za okres od 10 grudnia 2011 r. do 28 lutego 2012 r.
Sąd Rejonowy w Opolu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 11 czerwca 2012 r. (sygn. akt IV P 193/12) oddalił powództwo. Sąd uznał za niedopuszczalne zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w wysokości przekraczającej limity z art. 47 k.p. pod postacią odszkodowania. Sąd wskazał, że przepisy kodeksu pracy całościowo i wyczerpująco regulują kwestie roszczeń pracownika z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę, nie ma zatem ani podstaw prawnych, ani uzasadnienia do zastosowania przepisów kodeksu cywilnego. Zgodnie bowiem z art. 300 k.p. przepisy prawa cywilnego mają zastosowanie jedynie w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. Zdaniem sądu w sprawie brak było zatem podstaw do zasądzenia odszkodowania na rzecz skarżącego na podstawie art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) w związku z art. 300 k.p. z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę.
Sąd Okręgowy w Opolu – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację od tego orzeczenia (wyrok z 5 listopada 2012 r., sygn. akt V Pa 127/12).
W skardze konstytucyjnej skarżący zarzucił niezgodność art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 k.p. z: zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), zasadą równości wobec prawa i zakazem dyskryminacji w dochodzeniu praw majątkowych (art. 32 ust. 1 i 2 w związku art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji), a także zasadą ochrony pracy (art. 24 zdanie pierwsze Konstytucji). Zdaniem skarżącego wskazane wolności oraz prawa zostały ograniczone mimo niespełnienia przesłanek określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji, co oznacza ingerencję ustawodawcy w istotę tychże praw i wolności.
Zgodnie z art. 47 zdanie pierwsze k.p. pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące – nie więcej niż za 1 miesiąc. Artykuł 300 k.p. stanowi zaś, że „[w] sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”. Według skarżącego art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 k.p. w zakresie, w jakim wyłącza możliwość dochodzenia na podstawie prawa cywilnego pełnego odszkodowania za cały okres pozostawania przez pracownika bez pracy, jest niekonstytucyjny.
Skarżący zaznaczył, że zdecydował się złożyć pozew o odszkodowanie z uwagi na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r. (SK 18/05, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 128). W wyroku tym Trybunał orzekł, że art. 58 k.p., rozumiany w ten sposób, że wyłącza dochodzenie innych, niż określone w tym przepisie, roszczeń odszkodowawczych, związanych z bezprawnym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Według skarżącego sytuacja pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia, stanowiąca podstawę wyroku Trybunału z 27 listopada 2007 r., oraz przedstawiona w skardze sytuacja pracownika, z którym umowę o pracę rozwiązano wskutek wypowiedzenia, są jednakowe. W obu przypadkach pracownik zostaje bowiem pozbawiony pracy w sposób bezprawny. Zgodnie z zasadą sprawiedliwości społecznej oraz równości wobec prawa podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji powinny mieć zagwarantowane takie same uprawnienia. Dlatego też zróżnicowanie na gruncie przepisów kodeksu pracy sytuacji pracowników bezprawnie pozbawionych pracy przez wyłączenie na podstawie zaskarżonej normy możliwości dochodzenia na drodze prawa cywilnego pełnego odszkodowania w odniesieniu do tych pracowników, którzy zostali przywróceni do pracy po niezgodnym z prawem rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, narusza – w ocenie skarżącego – prawa i wolności konstytucyjne, w tym prawa majątkowe.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest nadzwyczajnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie zostało uwarunkowane spełnieniem wielu przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Na etapie wstępnej kontroli skargi Trybunał Konstytucyjny bada, czy wniesiony środek prawny spełnia wszystkie warunki przewidziane przez prawo oraz czy postawione w nim zarzuty nie są oczywiście bezzasadne.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarga powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. Obowiązek precyzyjnego określenia przez skarżącego naruszonych praw lub wolności wynika wprost z zasady wyrażonej w art. 66 ustawy o TK, zgodnie z którą Trybunał, orzekając, jest związany granicami wnoszonej skargi. Konsekwencją tego unormowania jest – z jednej strony – nałożenie na skarżącego obowiązku szczegółowego przedstawienia wzorca kontroli kwestionowanych przepisów, z drugiej zaś – niemożność zastąpienia w tym zakresie skarżącego przez działający z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny. Należy jednocześnie podkreślić, że prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polega nie tylko na wskazaniu przepisów konstytucyjnych, które – w przekonaniu skarżącego – zostały naruszone przez kwestionowaną regulację, ale również na uprawdopodobnieniu postawionych zarzutów niekonstytucyjności.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpoznawana skarga konstytucyjna nie spełnia wskazanego powyżej wymogu, co stanowi podstawę odmowy nadania jej dalszego biegu.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 2, art. 24 zdanie pierwsze przez art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 k.p., w zakresie, w jakim przepisy te wyłączają możliwość dochodzenia – przez pracownika przywróconego do pracy po ustaleniu, że wypowiedzenie umowy o pracodawcę było nieuzasadnione lub niezgodne z prawem – pełnego odszkodowania za czas pozostawania bez pracy na podstawie przepisów prawa cywilnego. W uzasadnieniu skargi skarżący przedstawił ogólny zarzut niezgodności z Konstytucją art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 k.p., wskazując jako uzasadnienie podniesionych wątpliwości fakt, że sprawa, w związku z którą wniesiono skargę, jest analogiczna do sprawy SK 18/05. Skarżący nie odniósł się przy tym do charakteru roszczeń wynikających z przepisów będących przedmiotem rozpoznawanej skargi ani nie sformułował argumentacji, która mogłaby uprawdopodobnić niekonstytucyjność ograniczonego zakresu tychże roszczeń przysługujących pracownikowi w przypadku przywrócenia do pracy.
W pierwszej kolejności Trybunał zwraca zatem uwagę, że skarżący nieprawidłowo określił kategorię, w ramach której dochodzi do naruszenia ochrony praw majątkowych. Skarżący jako wspólną grupę podmiotów wskazał bowiem pracowników, z którymi pracodawca rozwiązał umowę o pracę w sposób bezprawny. Należy podkreślić, że w takim przypadku – niezależnie od trybu rozwiązania umowy (tryb natychmiastowy lub z zachowaniem okresu wypowiedzenia) – pracownikowi przysługuje alternatywnie albo roszczenie o przywrócenie do pracy wraz z ograniczonym wynagrodzeniem przyznawanym za czas pozostawania bez pracy, albo odszkodowanie. Odszkodowanie przewidziane w art. 58 k.p., którego dotyczył wyrok Trybunału z 27 listopada 2007 r., oraz świadczenie pieniężne przewidziane w art. 47 k.p. nie mają takiego samego charakteru. Podstawową różnicą – abstrahując od trybu rozwiązania umowy – jest to, że zawarte w art. 47 k.p. świadczenie sprowadza się do konieczności zapłaty należnego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w sytuacji, w której zrealizowane zostało żądanie restytucyjne pracownika – przywrócenie do pracy (zob. postanowienie TK z 6 marca 2012 r., SK 3/09, OTK ZU nr 3/A/2012, poz. 23). Nie pełni więc ono funkcji odszkodowania – jak ma to miejsce w przypadku świadczenia wynikającego z art. 58 k.p. – lecz jest uzupełnieniem podstawowego świadczenia restytucyjnego. Nie można zatem uznać, że pracownicy, z którymi w sposób bezprawny rozwiązano umowę o pracę, a którzy zostali następnie przywróceni do pracy, znajdują się w takiej samej sytuacji, jak pracownicy, którym przysługuje wyłącznie roszczenie odszkodowawcze. W konsekwencji należy uznać, że wskazanie pracowników, z którymi niezgodnie z prawem rozwiązano umowę o pracę, jako wspólnej kategorii podmiotów, jest zbyt szerokie.
Kwestia roszczeń przysługujących pracownikowi w wypadku przywrócenia go do pracy stała się natomiast przedmiotem pogłębionej analizy Trybunału Konstytucyjnego na tle – zbliżonej do art. 47 k.p. – normy zawartej w art. 57 § 1 k.p. (wyrok z 22 maja 2013 r., P 46/11, OTK ZU nr 4/A/2013, poz. 43).
W wydanym w pełnym składzie wyroku w sprawie P 46/11 Trybunał orzekł o zgodności z art. 64 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 24 zdanie pierwsze Konstytucji art. 57 § 1 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownikowi, który podjął pracę po uprzednim rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. Sąd pytający, przedstawiając sprawę, nie podważał jednak samej regulacji zawartej w art. 57 § 1 k.p., lecz kwestionował przyjętą w orzecznictwie wyłączność tego przepisu jako normującego roszczenia pracownika w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem stosunku pracy. Przedmiotem oceny Trybunału była więc de facto norma kolizyjna, która wyłączała odpowiednie stosowanie przepisów prawa cywilnego (art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p.) zapewniających pełną ochronę praw majątkowych, jak również prawo pracownika do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Trybunał zwraca zatem uwagę, że mimo iż przedmiotem wyroku w sprawie P 46/11 nie były zakwestionowane przez skarżącego przepisy, to problemy prawne przedstawione we wniesionej skardze konstytucyjnej oraz rozpoznanym pytaniu prawnym są do siebie bardzo zbliżone, poczynione zaś przez Trybunał w orzeczeniu z 22 maja 2013 r. ustalenia mają istotne znaczenie dla oceny zasadności przedstawionych w skardze zarzutów.
W wyroku w sprawie P 46/11 Trybunał, analizując stan prawny, zwrócił uwagę, że kodeks pracy reguluje dwie główne sytuacje mogące rodzić roszczenia pracownika względem pracodawcy. Pierwsza z nich – do której odnosi się rozpoznawana skarga konstytucyjna – związana jest z wadliwym wypowiedzeniem umowy o pracę, a druga – w związku z którą przedstawiono pytanie prawne – z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że – mimo zasadniczych różnic między wskazanymi sposobami rozwiązania stosunku pracy – ustawodawca przyjmuje pewne wspólne założenia w zakresie skutków prawnych naruszenia przepisów regulujących rozwiązanie. Ujmując je najbardziej schematycznie, należy stwierdzić, że ustawodawca – z jednej strony – reguluje roszczenia, których pracownik może dochodzić wobec pracodawcy w drodze powództwa cywilnego, z drugiej zaś – konstruuje wykroczenie przeciwko prawom pracownika i przewiduje odpowiedzialność karną pracodawcy za jego popełnienie (art. 281 pkt 3 k.p.). Ponadto, gdy chodzi o roszczenia pracownika wobec pracodawcy, ustawodawca ustanowił alternatywnie możliwość żądania odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy (art. 471, art. 58 k.p.) albo żądania przywrócenia do pracy i wypłaty wynagrodzenia za czas wskazany w ustawie (art. 47, art. 57 § 1 i 2 k.p.). Warto przy tym podkreślić, że zasady ustalania wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy przysługującego pracownikowi przywróconemu do pracy (art. 47 oraz art. 57 § 1 i 2 k.p.) oraz odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy (art. 471, art. 58 i art. 60 k.p.) są wspólne, niezależnie od trybu, w jakim nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.
Trybunał potwierdził wyrażony w doktrynie, orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, a także we wcześniejszych swoich orzeczeniach (zob. wyroki TK z 2 czerwca 2003 r., SK 34/01, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 48 oraz 18 października 2005 r., SK 48/03, OTK ZU nr 9/A/2005, poz. 101) pogląd, zgodnie z którym na tle obowiązującego stanu prawnego przepisy kodeksu pracy wyłączają możliwość sięgania do przepisów kodeksu cywilnego i w związku z tym uniemożliwiają zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania przewyższającego wynagrodzenie za pracę, którego wysokość określona jest w art. 57 § 1 k.p. Przepisy kodeksu pracy regulujące odpowiedzialność pracodawcy w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę stanowią wyłączną podstawę roszczeń pracownika w związku z tym zdarzeniem. Trybunał odniósł się w szczególności do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2009 r. (sygn. akt I PZP 2/09), w której SN wskazał, że pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach przez sąd pracy, po ustaleniu, że wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, nie ma prawa do odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego ponad przysługujące mu na podstawie art. 47 k.p. wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Trybunał przywołał również wyrok w sprawie SK 34/01, w którym uznał, że art. 188 § 2 i art. 196 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288, ze zm.), ograniczające do 6 miesięcy wysokość wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy członka spółdzielni pracy pozostającego w spółdzielczym stosunku pracy i przywróconego do pracy po bezprawnym wykluczeniu go ze spółdzielni oraz wyłączające dochodzenie dalszych roszczeń odszkodowawczych na podstawie ogólnych przepisów prawa cywilnego za czas pozostawania bez pracy, są zgodne z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji i nie są niezgodne z art. 2, art. 24, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1 i art. 58 ust. 1 Konstytucji. W orzeczeniu tym Trybunał opowiedział się wprost za konstytucyjnością normy kolizyjnej, wyłączającej możliwość przyznania pełnego odszkodowania pracownikowi przywróconemu do pracy. Istotne znaczenie z perspektywy możliwości odniesienia przedstawionych w wyroku w sprawie P 46/11 uwag do oceny zarzutów sformułowanych w rozpoznawanej skardze konstytucyjnej ma m.in. fakt, że przywołując ustalenia poczynione w orzeczeniu w sprawie SK 34/01, Trybunał w wyroku z 22 maja 2013 r. uznał, iż różnice płynące z zakresu zaskarżenia w obu sprawach nie zmieniają powyższej konstatacji.
Trybunał podkreślił, że świadczenie przyznane pracownikowi w art. 57 § 1 k.p. ma charakter kompensacyjny. Towarzyszy przywróceniu pracownika do pracy i ma na celu rekompensatę szkody wyrządzonej pracownikowi w wyniku naruszenia obowiązku umownego, polegającego na niezgodnym z prawem rozwiązaniu przez pracodawcę umowy o pracę. Trybunał uznał, że przewidziane w k.p. ryczałtowe określenie wysokości świadczenia pieniężnego należnego pracownikowi nie narusza konstytucyjnej zasady ochrony praw majątkowych. Podkreślił przy tym również, że z art. 64 ust. 1 Konstytucji nie wynika „pełna ochrona praw majątkowych”, a sama Konstytucja nie zawiera ogólnego normatywnego wzorca odpowiedzialności odszkodowawczej.
Trybunał zwrócił również uwagę w cytowanym wyroku P 46/11, że obowiązujące przepisy o ochronie pracowników przed wadliwym rozwiązaniem z nimi stosunku pracy muszą uwzględniać nie tylko interes pracownika, ale też kontraktowy charakter stosunku pracy oraz warunki gospodarki rynkowej, w których działa typowy pracodawca, a które chronione są przez art. 22 Konstytucji. Określenie praw pracownika musi zatem uwzględniać prawa przysługujące pracodawcy, zwłaszcza chronione konstytucyjnie. Utrzymanie art. 57 § 1 k.p. w systemie prawa jest nadal uzasadnione. Nadal bowiem jeśli w konkretnym przypadku świadczenie przyznane na podstawie art. 57 § 1 k.p. nie pokrywa w pełni uszczerbku doznanego przez pracownika, ograniczenie ochrony jego praw uzasadnione jest ochroną interesu drugiej strony umowy i odpowiada konstytucyjnemu standardowi art. 64 ust. 1 Konstytucji. Trybunał podzielił zatem pogląd, „wyrażony na tle art. 47 k.p. w wyroku w sprawie SK 34/01, zgodnie z którym dyferencjacja roszczeń pracowniczych z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy ma racjonalne i społeczne uzasadnienie”.

W wyroku z 22 maja 2013 r. Trybunał uznał również, że brak możliwości dochodzenia przez pracownika przywróconego do pracy uzupełniającego odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie stoi w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej. Z perspektywy zasady sprawiedliwości społecznej wyrażonej w art. 2 Konstytucji oraz zasady ochrony pracy zawartej w art. 24 Konstytucji – nie można bowiem pominąć współwystępowania roszczenia o wynagrodzenie z roszczeniem o przywrócenie pracownika do pracy. Ochrona praw pracownika oraz trwałości jego stosunku zatrudnienia, w sytuacji określonej w art. 57 § 1 k.p., odbywa się przede wszystkim przez przywrócenie go do pracy oraz możliwość dalszego pobierania (od momentu przywrócenia do pracy) wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Trybunał, odwołując się do orzecznictwa sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, podkreślił, że orzeczenie sądu pracy o przywróceniu pracownika do pracy (orzeczenie restytucyjne) ma dla tegoż pracownika „inną wartość faktyczną i normatywną (…) od uzyskanych świadczeń odszkodowawczych, których celem jest rekompensowanie skutków trwałej utraty dotychczasowego zatrudnienia oraz potencjalnych trudności w znalezieniu innego zajęcia zarobkowego” (por. uchwała SN w sprawie o sygn. akt I PZP 2/09).
Trybunał nie wykluczył przy tym jednak sytuacji, w której rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia będzie jednocześnie nosić cechy czynu niedozwolonego w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego (art. 415 k.c. – zawinione wyrządzenie szkody), co otwiera przed pracownikiem możliwość podnoszenia roszczeń na tej podstawie normatywnej.
W cytowanym orzeczeniu Trybunał odniósł się również do przywoływanego przez skarżącego orzeczenia w sprawie o sygn. SK 18/05. Zaznaczył, że skutkiem tego wyroku jest zapoczątkowanie linii orzeczniczej umożliwiającej pracownikowi odwołanie się do przepisów prawa cywilnego w sytuacji rażąco wadliwego zachowania pracodawcy, polegającego na umyślnym naruszeniu przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę. W orzeczeniach tych przyjmuje się, że zakres odszkodowania należnego pracownikowi nie jest zamknięty i możliwa jest odpowiedzialność pracodawcy na podstawie art. 415 k.c., w sytuacji gdy jego zachowanie wypełnia przesłanki deliktu wyrządzonego pracownikowi. Dotyczy to jednak jedynie sytuacji szczególnie kwalifikowanego zachowania pracodawcy, polegającego na zamierzonym (z winy umyślnej) naruszeniu przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej ustalenie, Trybunał stwierdza, że sformułowane w skardze zarzuty nie uprawdopodabniają w najmniejszym stopniu negatywnej kwalifikacji konstytucyjnej zaskarżonej normy, co przesądza o ich oczywistej bezzasadności.
W skardze nie przedstawiono dokładnej analizy prawnej zakwestionowanej normy ani argumentacji, która uprawdopodabniałaby podnoszoną niekonstytucyjność. Zarzuty opierają się na przekonaniu skarżącego, że pracownicy, którym przysługuje na podstawie art. 47 zdanie pierwsze k.p. świadczenie za czas pozostawania bez pracy, oraz pracownicy, którym przysługuje świadczenie z art. 58 k.p., znajdują się w analogicznej sytuacji. Stanowisko to – jak wskazał Trybunał powyżej – jest błędne.
Ponadto, zarzuty naruszenia art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 32, art. 2, art. 24 zdanie pierwsze oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji przez art. 47 zdanie pierwsze w związku z art. 300 k.p. – w zakresie, w jakim wyłączają możliwość dochodzenia przez pracownika przywróconego do pracy po ustaleniu, że wypowiedzenie umowy o pracodawcę było nieuzasadnione lub niezgodne z prawem pełnego odszkodowania za czas pozostawania bez pracy na podstawie przepisów prawa cywilnego – nie znajdują uzasadnienia w świetle przedstawionych w wyroku P 46/11 i przywołanych w niniejszym postanowieniu ustaleń.
W orzeczeniu w sprawie P 46/11 Trybunał uznał za zgodną z ustawą zasadniczą zbliżoną normę, odnosząc się i szeroko analizując – jak wskazano powyżej – istotę roszczeń przysługujących pracownikowi zarówno w przypadku wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę, jak i wadliwego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Na tle tych ustaleń podnoszone przez skarżącego kwestie nie budzą wątpliwości konstytucyjnych. Przypomnieć zatem należy, że w sytuacji, gdy sformułowane w skardze zarzuty wobec kwestionowanej regulacji „choćby w najmniejszym stopniu nie uprawdopodobniają negatywnej jej kwalifikacji konstytucyjnej”, skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna (zob. postanowienie TK z 12 lipca 2004 r., Ts 32/03, OTK ZU nr 3/B/2004, poz. 174). Mając powyższe na uwadze, Trybunał stwierdza, że skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanek formalnych, co przesądza o konieczności odmowy nadania jej dalszego biegu na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

W związku z powyższym należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.