Ts 120/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
504/5/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 15 października 2014 r.
Sygn. akt Ts 120/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Andrzej Wróbel,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.T.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 30 kwietnia 2014 r, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 maja 2014 r. (data nadania), M.T. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 3982 § 1 oraz art. 5191 § 4 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają wniesienie skargi kasacyjnej, z art. 2, art. 32, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zdaniem skarżącej zakwestionowane przepisy są niekonstytucyjne dlatego, że określona w nich granica wartości przedmiotu zaskarżenia, poniżej której skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, uniemożliwia rozpoznanie sprawy przez Sąd Najwyższy.
Postanowieniem z 9 lipca 2014 r. Trybunał odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że ponieważ skarżąca nie wyczerpała przewidzianej w sprawie drogi prawnej (nie wniosła przysługującego jej – na podstawie art. 3941 § 1 k.p.c. – zażalenia), więc nie uzyskała ostatecznego orzeczenia. Złożona skarga nie spełnia zatem podstawowego warunku określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał ustalił ponadto, że: zarzuty naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 32 Konstytucji) są oczywiście bezzasadne; zakwestionowany w skardze art. 5191 § 4 pkt 4 k.p.c. nie był podstawą żadnego z rozstrzygnięć wydanych w sprawie; a niektóre argumenty przytoczone przez skarżącą świadczą o tym, że w rzeczywistości podważa ona nie treść zakwestionowanych norm, lecz prawidłowość wydanych w jej sprawie orzeczeń.
W zażaleniu z 21 lipca 2014 r. skarżąca zakwestionowała postanowienie Trybunału w całości z powodu „jego niesłuszności zaprzeczającej idei postępowania zgodnego z art. 2 Konstytucji”. Wniosła o uchylenie postanowienia i przekazanie skargi do merytorycznej oceny. Jak stwierdziła, złożenie zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy z 26 lutego 2014 r. (sygn. akt II Ca 264/13) nie zmieniłoby tego rozstrzygnięcia. Skutkowałoby natomiast wydłużeniem procedury związanej z wniesieniem skargi konstytucyjnej. W pozostałej części zażalenia skarżąca powtórzyła wywody przedstawione w skardze konstytucyjnej. Jak podkreśliła, w skardze tej zaskarżyła brak możliwości wniesienia skargi kasacyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:
1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
3. Postanowieniem z 9 lipca 2014 r. Trybunał odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu, uznawszy, że skarżąca nie wyczerpała przysługującej jej drogi prawnej.
3.1. W odniesieniu do zarzutów sformułowanych w zażaleniu Trybunał zauważa, że wynikająca z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowana w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, przesłanka wyczerpania drogi prawnej powoduje, że skarga konstytucyjna jest środkiem nadzwyczajnym i subsydiarnym, który przysługuje „dopiero wówczas, gdy skarżący nie ma już jakiejkolwiek możliwości uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie” (zob. postanowienie TK z 28 lutego 2012 r., SK 32/10, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 21). Dopóki bowiem „nie została wyczerpana droga prawna, nie można ocenić, czy mamy do czynienia z niekonstytucyjnością aktu normatywnego, jako podstawą orzekania, czy też z wadliwościami procesu stosowania prawa” (zob. postanowienia TK z 28 listopada 2001 r., SK 12/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 267 oraz 29 października 2002 r., SK 20/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 79). W swoich orzeczeniach Trybunał wskazuje, że wnoszenie skargi konstytucyjnej jest przedwczesne, gdy istnieje jeszcze możliwość rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu sądowym (zob. postanowienia TK z 16 czerwca 2009 r., SK 22/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 97 oraz 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77). Wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK obowiązek wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej uniemożliwia wniesienie skargi konstytucyjnej w związku z tymi prawomocnymi wyrokami, ostatecznymi decyzjami lub innymi ostatecznymi rozstrzygnięciami, które stały się prawomocne lub ostateczne dlatego, że skarżący nie wyczerpał całego dostępnego toku instancji w postępowaniu administracyjnym czy sądowym, lub dlatego, że zrobił to niewłaściwie (zob. postanowienia TK z 4 sierpnia 1998 r., Ts 55/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 85 oraz 18 grudnia 2013 r., Ts 120/12, OTK ZU nr 6/B/2013, poz. 579).
3.2. Skoro skarżąca nie wniosła przysługującego jej – na podstawie art. 3941 § 1 k.p.c. – zażalenia, to nie wyczerpała drogi prawnej, a w konsekwencji nie uzyskała ostatecznego orzeczenia o przysługujących jej wolnościach i prawach. Rozpatrywane zażalenie nie podważa zatem tej podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
4. W zażaleniu, tak jak w skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła, że zakwestionowane przepisy uniemożliwiają wniesienie skargi kasacyjnej.
4.1. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał obszernie odniósł się już do tego zarzutu. Obecnie należy tylko przypomnieć, że kwestia uzależnienia dopuszczalności kasacji od wartości przedmiotu zaskarżenia była już badana przez Trybunał. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, zgodnie z którym kasacja nie mieści się w konstytucyjnym prawie do sądu. Ustawodawca może w ogóle nie wprowadzać takiego środka zaskarżenia. Jeżeli jednak kasacja (skarga kasacyjna) zostanie wprowadzona, musi ona odpowiadać standardom konstytucyjnym wynikającym z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji (zob. wyrok pełnego składu TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Należy również podkreślić, że Konstytucja daje ustawodawcy dużą swobodę w ukształtowaniu skargi kasacyjnej. W ramach tej swobody mieści się określenie zasad dostępu do Sądu Najwyższego zgodnie z kryterium wagi sprawy, którego jednym z elementów jest wartość przedmiotu zaskarżenia.
4.2. Ponieważ Konstytucja nie zapewnia prawa do skargi kasacyjnej, a sprawa skarżącej była rozpoznana w dwuinstancyjnym postępowaniu, więc w sprawie, w związku z którą skarżąca wystąpiła do Trybunału gwarancje wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji zostały zachowane.
5. Trybunał stwierdza także, że skarżąca nie odniosła się do pozostałych podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Wziąwszy pod uwagę to, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 15 października 2014 r.
Sygn. akt Ts 120/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Andrzej Wróbel,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.T.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 30 kwietnia 2014 r, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 maja 2014 r. (data nadania), M.T. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 3982 § 1 oraz art. 5191 § 4 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają wniesienie skargi kasacyjnej, z art. 2, art. 32, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zdaniem skarżącej zakwestionowane przepisy są niekonstytucyjne dlatego, że określona w nich granica wartości przedmiotu zaskarżenia, poniżej której skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, uniemożliwia rozpoznanie sprawy przez Sąd Najwyższy.
Postanowieniem z 9 lipca 2014 r. Trybunał odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że ponieważ skarżąca nie wyczerpała przewidzianej w sprawie drogi prawnej (nie wniosła przysługującego jej – na podstawie art. 3941 § 1 k.p.c. – zażalenia), więc nie uzyskała ostatecznego orzeczenia. Złożona skarga nie spełnia zatem podstawowego warunku określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał ustalił ponadto, że: zarzuty naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 32 Konstytucji) są oczywiście bezzasadne; zakwestionowany w skardze art. 5191 § 4 pkt 4 k.p.c. nie był podstawą żadnego z rozstrzygnięć wydanych w sprawie; a niektóre argumenty przytoczone przez skarżącą świadczą o tym, że w rzeczywistości podważa ona nie treść zakwestionowanych norm, lecz prawidłowość wydanych w jej sprawie orzeczeń.
W zażaleniu z 21 lipca 2014 r. skarżąca zakwestionowała postanowienie Trybunału w całości z powodu „jego niesłuszności zaprzeczającej idei postępowania zgodnego z art. 2 Konstytucji”. Wniosła o uchylenie postanowienia i przekazanie skargi do merytorycznej oceny. Jak stwierdziła, złożenie zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy z 26 lutego 2014 r. (sygn. akt II Ca 264/13) nie zmieniłoby tego rozstrzygnięcia. Skutkowałoby natomiast wydłużeniem procedury związanej z wniesieniem skargi konstytucyjnej. W pozostałej części zażalenia skarżąca powtórzyła wywody przedstawione w skardze konstytucyjnej. Jak podkreśliła, w skardze tej zaskarżyła brak możliwości wniesienia skargi kasacyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:
1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
3. Postanowieniem z 9 lipca 2014 r. Trybunał odmówił nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu, uznawszy, że skarżąca nie wyczerpała przysługującej jej drogi prawnej.
3.1. W odniesieniu do zarzutów sformułowanych w zażaleniu Trybunał zauważa, że wynikająca z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowana w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, przesłanka wyczerpania drogi prawnej powoduje, że skarga konstytucyjna jest środkiem nadzwyczajnym i subsydiarnym, który przysługuje „dopiero wówczas, gdy skarżący nie ma już jakiejkolwiek możliwości uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie” (zob. postanowienie TK z 28 lutego 2012 r., SK 32/10, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 21). Dopóki bowiem „nie została wyczerpana droga prawna, nie można ocenić, czy mamy do czynienia z niekonstytucyjnością aktu normatywnego, jako podstawą orzekania, czy też z wadliwościami procesu stosowania prawa” (zob. postanowienia TK z 28 listopada 2001 r., SK 12/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 267 oraz 29 października 2002 r., SK 20/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 79). W swoich orzeczeniach Trybunał wskazuje, że wnoszenie skargi konstytucyjnej jest przedwczesne, gdy istnieje jeszcze możliwość rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu sądowym (zob. postanowienia TK z 16 czerwca 2009 r., SK 22/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 97 oraz 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77). Wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK obowiązek wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej uniemożliwia wniesienie skargi konstytucyjnej w związku z tymi prawomocnymi wyrokami, ostatecznymi decyzjami lub innymi ostatecznymi rozstrzygnięciami, które stały się prawomocne lub ostateczne dlatego, że skarżący nie wyczerpał całego dostępnego toku instancji w postępowaniu administracyjnym czy sądowym, lub dlatego, że zrobił to niewłaściwie (zob. postanowienia TK z 4 sierpnia 1998 r., Ts 55/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 85 oraz 18 grudnia 2013 r., Ts 120/12, OTK ZU nr 6/B/2013, poz. 579).
3.2. Skoro skarżąca nie wniosła przysługującego jej – na podstawie art. 3941 § 1 k.p.c. – zażalenia, to nie wyczerpała drogi prawnej, a w konsekwencji nie uzyskała ostatecznego orzeczenia o przysługujących jej wolnościach i prawach. Rozpatrywane zażalenie nie podważa zatem tej podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
4. W zażaleniu, tak jak w skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła, że zakwestionowane przepisy uniemożliwiają wniesienie skargi kasacyjnej.
4.1. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał obszernie odniósł się już do tego zarzutu. Obecnie należy tylko przypomnieć, że kwestia uzależnienia dopuszczalności kasacji od wartości przedmiotu zaskarżenia była już badana przez Trybunał. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, zgodnie z którym kasacja nie mieści się w konstytucyjnym prawie do sądu. Ustawodawca może w ogóle nie wprowadzać takiego środka zaskarżenia. Jeżeli jednak kasacja (skarga kasacyjna) zostanie wprowadzona, musi ona odpowiadać standardom konstytucyjnym wynikającym z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji (zob. wyrok pełnego składu TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Należy również podkreślić, że Konstytucja daje ustawodawcy dużą swobodę w ukształtowaniu skargi kasacyjnej. W ramach tej swobody mieści się określenie zasad dostępu do Sądu Najwyższego zgodnie z kryterium wagi sprawy, którego jednym z elementów jest wartość przedmiotu zaskarżenia.
4.2. Ponieważ Konstytucja nie zapewnia prawa do skargi kasacyjnej, a sprawa skarżącej była rozpoznana w dwuinstancyjnym postępowaniu, więc w sprawie, w związku z którą skarżąca wystąpiła do Trybunału gwarancje wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji zostały zachowane.
5. Trybunał stwierdza także, że skarżąca nie odniosła się do pozostałych podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Wziąwszy pod uwagę to, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.