Pełny tekst orzeczenia

313/4/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 15 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 158/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Zbigniew Cieślak – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lutego 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.F.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 czerwca 2013 r. (data nadania) M.F. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 34 w zw. z art. 415 i w zw. z art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 101; dalej: k.c.) w zw. z art. 2, w zw. z art. 46 ust. 1, w zw. z art. 48 i w zw. z art. 50 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013 r. poz. 1226; dalej: prawo łowieckie) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji.
Postanowieniem z 5 lutego 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze, stwierdziwszy, że w zakresie, w jakim sformułowane w niej zarzuty dotyczą art. 34 i art. 431 k.c. oraz art. 2, art. 46 ust. 1, art. 48 i art. 50 prawa łowieckiego, nie spełnia ona przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ponieważ wskazane przepisy nie były podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącej. Ponadto Trybunał ustalił, że w pozostałym zakresie przedmiotem wniesionej skargi konstytucyjnej jest zaniechanie legislacyjne, a tym samym, że skarżąca nie wskazała przepisu, na podstawie którego wydano ostateczne orzeczenie w jej sprawie. Zdaniem Trybunału również w tym zakresie skarga nie spełnia więc warunku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Na powyższe postanowienie skarżąca złożyła zażalenie, w którym podnosi, że Trybunał w sposób niepełny odniósł się do jej stanowiska przedstawionego we wniesionej skardze. Podkreśla przy tym, że przedmiotem skargi uczyniła pominięcie, czyli niepełne uregulowanie odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne i inne. W przekonaniu skarżącej nie sposób przyjąć, że w tym wypadku doszło do zaniechania ustawodawczego, ponieważ w pewnym zakresie ustawodawca przyznał już określonemu podmiotowi należytą ochronę za szkody wyrządzone przez „własność Skarbu Państwa”. Jednocześnie skarżąca „z ostrożności procesowej” (gdyby zażalenia nie uwzględniono) wnosi o to, by Trybunał Konstytucyjny przedstawił właściwym organom stanowiącym prawo stosowne uwagi dotyczące stwierdzonych uchybień i luk w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał ponownie zwraca uwagę na treść zarzutu sformułowanego w skardze. Skarżąca stwierdziła, że „to Skarb Państwa winien ponosić odpowiedzialność za szkody wyrządzone właścicielom pojazdów poruszających się na drogach publicznych, które są spowodowane przez dzikie zwierzęta łowne stanowiące własność Skarbu Państwa, przy czym odpowiedzialność ta winna zostać ukształtowana na zasadzie ryzyka, bez obowiązku wykazania winy”. Źródłem normy pożądanej przez skarżącą miałby być art. 415 k.c. albo – wskazane przez nią w skardze – inne przepisy k.c. lub prawa łowieckiego. Należy zaznaczyć (czego nie kwestionuje skarżąca w złożonym zażaleniu), że podstawą wydanego w jej sprawie ostatecznego orzeczenia oddalającego powództwo o odszkodowanie był tylko art. 415 k.c. Przepis ten zawiera ogólną regułę odpowiedzialności deliktowej na zasadzie winy. Zdaniem skarżącej pomija on sytuację, w której znalazła się ona, co doprowadziło do naruszenia jej praw konstytucyjnych. To twierdzenie jest jednak nieprawdziwe. Nie ulega bowiem wątpliwości, czemu dały wyraz sądy orzekające w sprawie skarżącej, że na podstawie art. 415 k.c. mogłaby dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną jej przez tzw. dzikie zwierzęta łowne na drodze publicznej. Domaganie się zaś tego, by wspomniany przepis konstruował szczególną odpowiedzialność Skarbu Państwa (opartą na zasadzie ryzyka, a nie winy) w sytuacji, w której znalazła się skarżąca zdecydowanie wykracza poza jego normatywne ramy.
Co istotne, na podstawie art. 415 k.c. sądy rozstrzygały o odpowiedzialności nie Skarbu Państwa, lecz wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej (Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu). Skarżąca nie dochodziła więc odszkodowania bezpośrednio od Skarbu Państwa – właściciela zwierząt łownych w stanie wolnym (art. 2 prawa łowieckiego). To dodatkowo przemawia za tym, że postawiony w skardze zarzut (dotyczący wyłącznie odpowiedzialności Skarbu Państwa) nie ma odzwierciedlenia w sprawie skarżącej. Dlatego też w odniesieniu do przepisów prawa łowieckiego, które w pewnych przypadkach kształtują odpowiedzialność Skarbu Państwa niezależną od winy, Trybunał słusznie stwierdził, że nie były one podstawą orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej.
Trybunał ponownie przypomina, że jego zadaniem nie jest tworzenie, lecz eliminowanie norm prawnych z porządku prawnego. Nie może zatem orzekać o zaniechaniach legislacyjnych (lukach w prawie), a tak stałoby się, gdyby nadał dalszy bieg rozpatrywanej skardze.
Trybunał nie dostrzega też potrzeby wydania postanowienia sygnalizacyjnego, o którym mowa w § 54 ust. 1 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego, będącego załącznikiem do uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. z 2006 r. Nr 72, poz. 720). Mimo że skarżąca postawiła zarzut istnienia luki w prawie, jej sprawa nie dostarczyła argumentów za tym, że usunięcie tej luki jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, tj. że zróżnicowanie zasad odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne nie ma uzasadnienia w świetle konstytucyjnych standardów (zob. też uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2007 r., sygn. akt III CZP 120/07, OSNC z 2008 r., nr 12, poz. 136, s. 25).

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.