Pełny tekst orzeczenia

55/6/A/2007


POSTANOWIENIE

z dnia 9 maja 2007 r.
Sygn. akt K 40/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Marek Kotlinowski
Ewa Łętowska
Bohdan Zdziennicki,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 maja 2007 r. wniosku spółki Strabag sp. z o.o. oraz spółki „Hermann Kirchner Polska” sp. z o.o., będących wspólnikami spółki Ilbau Kirchner A4 Motorway Construction spółka cywilna, o:
1) dopuszczenie do udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie z wniosku Rady Miejskiej w Prószkowie o zbadanie zgodności art. 128 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, ze zm.) z art. 2, art. 7 i art. 165 Konstytucji,
2) umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) oraz w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 Konstytucji ze względu na niedopuszczalność orzekania lub – ewentualnie – stwierdzenie, że art. 128 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, ze zm.) nie jest niezgodny z art. 2, art. 7 i art. 165 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić wniosku.

UZASADNIENIE

I

Pismem z 21 marca 2007 r., nazwanym „pismem uczestnika postępowania”, spółka Strabag sp. z o.o. oraz spółka „Hermann Kirchner Polska” sp. z o.o. (dalej: spółki), będące wspólnikami spółki Ilbau Kirchner A4 Motorway Construction spółka cywilna, zgłosiły udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym toczącym się z wniosku Rady Miejskiej w Prószkowie o zbadanie zgodności art. 128 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, ze zm.; dalej: p.g.g.) z art. 2, art. 7 i art. 165 Konstytucji. W uzasadnieniu pisma stwierdzono, że wniosek Rady Miejskiej w Prószkowie „dotyczy w istocie” sporu między Gminą Prószków, spółkami i Ministrem Środowiska, co stanowi interes prawny przemawiający za przyznaniem spółkom „szansy zaprezentowania własnego stanowiska w sprawie”. W opinii spółek, ich prawo do udziału w postępowaniu „można wywieść z odpowiedniego zastosowania” art. 6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Jednocześnie spółki wniosły o umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 31 ust. 1 ustawy o TK oraz w związku z art. 191 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 Konstytucji ze względu na niedopuszczalność orzekania lub – ewentualnie – o stwierdzenie, że art. 128 ust. 4 pkt 2 p.g.g. nie jest niezgodny z art. 2, art. 7 i art. 165 Konstytucji. Przesłankę umorzenia postępowania stanowi według spółek fakt, że zaskarżony przepis „nie wchodzi w zakres spraw objętych zakresem działania Rady Miejskiej Prószkowa jako organu stanowiącego”. Wśród argumentów dotyczących meritum sprawy, spółki wskazały natomiast między innymi, że wniosek Rady Miejskiej w Prószkowie opiera się na błędnych założeniach dotyczących związków między zakwestionowaną regulacją i przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.). Ponadto podniosły również, że „w stanie faktycznym sprawy” możliwa jest taka wykładnia art. 128 ust. 4 pkt 2 p.g.g., która „nie będzie naruszała norm konstytucyjnych”.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Spółka Strabag sp. z o.o. oraz spółka „Hermann Kirchner Polska” sp. z o.o. (dalej: spółki) jako podstawę prawną dopuszczenia ich do udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym zainicjowanym przez Radę Miejską w Prószkowie wskazały art. 76 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Problem odpowiedniego stosowania interwencji ubocznej, uregulowanej w art. 76 k.p.c., w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym był dotychczas dwukrotnie przedmiotem rozważań Trybunału (por. postanowienia z: 22 października 2003 r., sygn. P 21/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 90; 25 lutego 2004 r., sygn. K 23/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 14). W obydwu tych orzeczeniach Trybunał jednoznacznie wykluczył możliwość odpowiedniego zastosowania tej konstrukcji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Nie powtarzając całości motywów postanowień w sprawach sygn. P 21/02 i sygn. K 23/03, w tym miejscu należy podkreślić główne argumenty przemawiające za utrzymaniem powyższego poglądu także w aktualnie rozpatrywanej sprawie.
Po pierwsze, odpowiednie zastosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym jest dopuszczalne tylko w sytuacji, gdy dana instytucja – niezbędna z punktu widzenia logiki tego postępowania – w ogóle nie jest uregulowana w ustawie o TK (ewentualnie jest uregulowana w sposób niepełny) lub gdy ustawa o TK wprost odsyła do przepisów k.p.c. (por. np. art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, dotyczący przesłanek wyłączenia sędziego). W rozważanej sprawie warunek ten nie jest spełniony: zarówno doktryna (zob. m.in. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 95), jak i orzecznictwo (w tym powołane postanowienia w sprawach sygn. P 21/02 i sygn. K 23/03) zgodnie przyjmują, że ustawa o Trybunale Konstytucyjnym w sposób wyczerpujący określa podmioty upoważnione do uczestnictwa w postępowaniu przed Trybunałem. W świetle art. 27 ustawy o TK uczestnikami postępowania w sprawie z wniosku Rady Miejskiej w Prószkowie mogą być tylko i wyłącznie: wnioskodawca, Sejm (jako organ, który wydał zaskarżony akt) oraz Prokurator Generalny. Wobec braku odpowiedniego przepisu kompetencyjnego, Trybunał nie może według swojego uznania rozszerzać tego katalogu o inne osoby czy instytucje – ani z urzędu, ani też na wniosek podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem danej sprawy.
Po drugie, odpowiednie zastosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego wymaga zawsze uwzględnienia specyfiki postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Postępowanie to zarówno co do celów, jak i formy różni się od procedury cywilnej, co powoduje, że niektóre regulacje cywilnoprawne mogą być stosowane wprost, inne – w wersji zmodyfikowanej, a jeszcze inne nie mogą być stosowane wcale (por. przykłady [w:] A. Zieliński, Zakres stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, „Palestra” 1998, nr 7-8, s. 53-65). Także z tego punktu widzenia odpowiednie zastosowanie instytucji interwencji ubocznej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym nie jest możliwe. Jak bowiem jednoznacznie wynika z brzmienia art. 76 k.p.c. („Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna)”) podstawowym celem tej instytucji jest realizacja prywatnego interesu interwenienta poprzez „popieranie” stanowiska jednej ze stron toczącego się postępowania cywilnego. Tymczasem w postępowaniu przed Trybunałem „zawsze dominującym motywem rozstrzygnięcia jest interes publiczny – ocena zgodności przepisów aktu normatywnego z postanowieniami Konstytucji lub aktów prawnych wyższego rzędu – a w konsekwencji zapewnienie zgodności systemu prawnego z Konstytucją” (postanowienie w powołanej sprawie sygn. K 23/03). To, że dzięki orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego możliwe jest na przykład wznowienie postępowania, w którym zapadło niekorzystne dla strony rozstrzygnięcie (art. 190 ust. 4 Konstytucji), powinno być traktowane jako skutek drugorzędny.
Z powyższych powodów Trybunał Konstytucyjny nie może uznać, że pismo złożone przez spółkę Strabag sp. z o.o. i spółkę „Hermann Kirchner Polska” sp. z o.o. prowadzi do przyznania tym spółkom prawa do udziału w postępowaniu w sprawie zainicjowanej wnioskiem Rady Miejskiej w Prószkowie.

2. Ze względu na uzasadniony powyżej brak legitymacji procesowej Trybunał Konstytucyjny nie widzi konieczności ustosunkowania się w niniejszym postanowieniu do opinii na temat merytorycznych aspektów sprawy, podniesionych w piśmie spółek.

3. Na zakończenie należy zauważyć, że odmowa przyznania spółce Strabag sp. z o.o. i spółce „Hermann Kirchner Polska” sp. z o.o. statusu uczestnika w postępowaniu w sprawie z wniosku Rady Miejskiej w Prószkowie nie wyklucza możliwości samodzielnego zainicjowania przez spółki kontroli konstytucyjności art. 128 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, ze zm.). Pod warunkiem zaistnienia okoliczności określonych w art. 79 Konstytucji spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością – jako osobom prawnym (art. 12 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ze zm.) prawa prywatnego – przysługuje prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej (por. J. Trzciński, Komentarz do art. 79 Konstytucji [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. L. Garlicki, Warszawa 1999, s. 3-4; J. Trzciński, Zakres i podstawa skargi konstytucyjnej [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 4-5; L. Garlicki, Trybunał Konstytucyjny w projekcie Komisji Konstytucyjnego Zgromadzenia Narodowego, „Państwo i Prawo” 1996, z. 2, s. 13; B. Banaszak, Skarga konstytucyjna, „Państwo i Prawo” 1995, z. 12, s. 5-6 oraz liczne orzeczenia TK, m.in. postanowienie z 21 marca 2000 r., sygn. SK 6/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 66).

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.