Pełny tekst orzeczenia

469/5/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 15 października 2014 r.
Sygn. akt Ts 3/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej W.O.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 grudnia 2013 r. W.O. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 i w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 25 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdziwszy, że nie spełnia ona przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarżący nie przedstawił wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu ostatecznego orzeczenia o przysługujących mu prawach lub wolnościach konstytucyjnych, których naruszenie zarzuca w skardze. Trybunał ustalił bowiem, że podstawą wydania przez Sąd Okręgowy w Przemyślu – Wydział I Cywilny (dalej: Sąd Okręgowy w Przemyślu) postanowienia z 25 września 2013 r. (sygn. akt I Ca 261/12) – z którym skarżący wiąże naruszenie praw i wolności konstytucyjnych – było uznanie wniosku skarżącego o zwrot opłaty sądowej od apelacji za spóźniony. Powołując się na swoje dotychczasowe orzecznictwo, Trybunał podkreślił, że skarga konstytucyjna „nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań, popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie”.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący stwierdził, że Trybunał błędnie przyjął, jakoby skarżący mógł w terminie dwóch tygodni złożyć wniosek o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu z 8 listopada 2012 r. (sygn. akt I Ca 261/12). Skarżący zaznaczył, że postanowieniem z 26 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Przemyślu oddalił (a nie odrzucił) jego wniosek o zwrot opłaty sądowej od apelacji. W ocenie skarżącego powyższe świadczy o tym, że podstawą wydania tego postanowienia było stwierdzenie przez sąd braku oczywistego naruszenia przepisów prawa, a nie stwierdzenie uchybienia terminowi do zgłoszenia wniosku. Skarżący podkreślił, że wbrew stanowisku Trybunału wyrażonemu w zakwestionowanym postanowieniu i stanowisku Sądu Okręgowego w Przemyślu przedstawionemu w postanowieniu z 25 września 2014 r. brak jest w obowiązujących przepisach podstawy prawnej do zamieszczenia w sentencji wyroku rozstrzygnięcia odnośnie do zwrotu opłaty sądowej w przypadkach określonych w art. 79 u.k.s.c. Skarżący wskazał na treść art. 80−82 u.k.s.c., z których − jak podkreślił − wynika, że sąd z urzędu zarządza zwrot różnicy między opłatą pobraną od strony a opłatą należną (następuje to zatem w formie zarządzenia). Ponadto, jak stwierdził skarżący, wniosek o uzupełnienie orzeczenia na podstawie art. 351 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) nie jest ani zwyczajnym, ani nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Nie można zatem, zdaniem skarżącego, obciążać go „konsekwencją błędnego przyjęcia przez Sąd Okręgowy w Przemyślu w uzasadnieniu postanowienia z 25 września 2013 r., iż wniosek o zwrot uiszczonej opłaty od apelacji należało odrzucić jako spóźniony”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w zakresie zarzutów sformułowanych w zażaleniu – czy w wydanym postanowieniu prawidłowo ustalił przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

2. Trybunał przypomina, że nie można utożsamiać przesłanki wyczerpania drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy o TK) z przesłanką, której niespełnienie stwierdził Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu. Ustalenie, czy zaskarżony przepis był podstawą – w rozumieniu w art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 ustawy o TK – rozstrzygnięcia o prawach i wolnościach skarżącego stanowi odrębne kryterium badania dopuszczalności skargi konstytucyjnej w ramach jej wstępnej kontroli.

2.1. Skarżący podkreślił w zażaleniu, że w postanowieniu z 26 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Przemyślu oddalił (a nie odrzucił) jego wniosek o zwrot opłaty sądowej od apelacji. Trybunał zwraca uwagę, że było to postanowienie sądu pierwszej instancji, które następnie zostało poddane kontroli instancyjnej. W postanowieniu z 25 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Przemyślu wyraźnie stwierdził, że „w przedmiotowej sprawie pozwany Wacław Ochota, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, nie wniósł w ustawowym terminie dwóch tygodni od ogłoszenia wyroku o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego z 8 listopada 2012 r., pomimo świadomości obciążenia go już opłatą od apelacji, której w swojej ocenie nie powinien ponosić. W konsekwencji, już tylko z powyższego powodu złożony przez pozwanego po upływie ustawowego terminu wniosek o zwrot uiszczonej opłaty od apelacji należało odrzucić jako spóźniony”. Trybunał zwraca uwagę, że to właśnie postanowienie z 25 września 2013 r. skarżący wskazał w skardze konstytucyjnej jako orzeczenie, z którym wiąże naruszenie swoich praw i wolności konstytucyjnych. Przede wszystkim jednak było to postanowienie wydane w drugiej instancji i dokonano w nim – jak wynika z uzasadnienia – korekty podstawy rozstrzygnięcia, chociaż sentencja tego postanowienia brzmi: „oddalić zażalenie”.

2.2. Trybunał podkreśla, że ustalenia, czy zakwestionowany przepis był podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach i wolnościach konstytucyjnych skarżącego, można dokonać tylko na podstawie treści tego rozstrzygnięcia (zarówno jego sentencji, jak i uzasadnienia). Badając spełnienie omawianej przesłanki, Trybunał nie może oceniać prawidłowości postanowienia z 25 września 2013 r. ani tym bardziej stwierdzić, że sąd Okręgowy w Przemyślu popełnił błąd. Trybunał przypomina, że skarżący może uczynić przedmiotem skargi wyłącznie przepisy zastosowane w jego sprawie, które legły u podstaw ostatecznego jej rozstrzygnięcia przez sąd lub organ administracji publicznej. Ustalenie spełnienia tego warunku wymaga sięgnięcia do sporu, na tle którego zapadło orzeczenie i skonfrontowania podstawy prawnej orzeczenia z przedmiotem zaskarżenia (zob. postanowienie TK z 6 lipca 2005 r., SK 25/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 83). Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, „przedmiotem kontroli zainicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej nie może być przepis aktu normatywnego, który tylko posiłkowo czy incydentalnie został przywołany w rozstrzygnięciu” (postanowienie TK z 22 maja 2007 r., SK 35/08, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 59).

3. Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca również uwagę, że kwestionowane przez skarżącego stanowisko Sądu Okręgowego w Przemyślu, zgodnie z którym obowiązek zwrotu opłaty, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. e u.k.s.c., powinien być zamieszczony w sentencji orzeczenia odwoławczego, znajduje potwierdzenie w literaturze (zob. A. Górski, L. Walentynowicz, Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny, Warszawa 2008, s. 92).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.