Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji J. B.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 14 lutego 2012 r. sygn. akt V U 1798/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14.02.2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawcy J. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmawiającej wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury. Orzeczenie to poprzedził Sąd następującymi ustaleniami: J. B., urodzony (...), rozwiązał ostatni stosunek pracy w dniu 31.07.2010 r. i od tej daty nie pozostaje w pracowniczym zatrudnieniu. Dnia 25.03.2011 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, który organ rentowy załatwił odmownie decyzją z 30.06.2011 r. Zdaniem strony pozwanej wnioskodawca nie wykazał jakiegokolwiek okresy pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę J. B. posiadał ponad 27 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Od dnia 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. w charakterze ucznia praktycznej nauki zawodu montera samochodowego. W okresie od 5.05.1986 r. do 11.11.1987 r. J. B. jako członek Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w C. wykonywał pracę mechanika warsztatowego. Po dokonaniu tych ustaleń stwierdził Sąd Okręgowy, że ze względu na nieukończenie przez wnioskodawcę 65 roku życia i powoływanie się przez niego na fakt pracy w warunkach szczególnych, prawo do emerytury wnioskodawcy należało rozpatrywać na podstawie art. 184 ustawy z 17.12.1997 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dalej wskazał Sąd, iż z określonych w tym przepisie przesłanek uprawniających do emerytury sporna była jedynie przesłanka zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, a tę kwestię regulują przepisy art. 32 cyt. ustawy oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 2 i 4 tego rozporządzenia okresami pracy uprawniającymi do emerytury w obniżonym wieku są okresy wymienione w załączniku „A” do rozporządzenia, o ile praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze przez okres co najmniej 15 lat. Podniósł następnie Sąd Okręgowy, że wnioskodawca wskazywał na zatrudnienie u kilku pracodawców w warunkach szczególnych na łączny okres przekraczający 17 lat. Okres ten obejmował również jego zatrudnienie od 1.09.1966r. do 24.06.1969 r. w Przedsiębiorstwie (...) oraz zatrudnienie od 5.05.1986 r. do 11.11.1987 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w C., których to okresów – w ocenie Sądu Okręgowego – nie można było zaliczyć do okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych. Drugi z tych okresów obejmował bowiem czas, gdy wnioskodawca był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w C., co wynikało jednoznacznie z podpisanej przez wnioskodawcę deklaracji członkowskiej tej spółdzielni z dnia 5.05.1986r. Przepis natomiast art. 32 ustawy z 17.12.1997 r. o emeryturach i rentach z FUS przewiduje prawo do emerytury w obniżonym wieku jedynie w przypadku pracy w warunkach szczególnych świadczonych w ramach stosunku pracy, a nie – jak w przypadku wnioskodawcy – wykonywanej na podstawie łączącego go z RSP w C. stosunku spółdzielczego. Natomiast oceniając dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy dotyczące okresu zatrudnienia od 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r. w przedsiębiorstwie (...) to za istotną uznał Sąd Okręgowy okoliczność, iż wnioskodawca był w tym okresie pracownikiem młodocianym. Status młodocianego pracownika wykluczał natomiast jego zatrudnienie w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy skoro do podstawowego czasu pracy młodocianego pracownika wliczaniu podlegał, na podstawie art. 12 w zw. z art. 13 ust. 3 ustawy z 2.07.1958 r. o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226 ze zm.), czas dokształcania w wymiarze co najmniej 18 godzin tygodniowo. Podzielił w tej kwestii Sąd pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z 24.04.2009 r. (sygn. II UK 334/08). Ustalenie, że wnioskodawca nie pracował w warunkach szczególnych w okresach od 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r. oraz od 5.05.1986 r. do 11.11.1987 r. (łącznie ponad 4 lata) czyniło zbędnym dalsze postępowanie dowodowe skoro po wyeliminowaniu tych okresów wnioskodawca nie był w stanie wykazać pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, a tym samym prawa do spornego świadczenia.

Wyrok ten zaskarżył w całości apelacją wnioskodawca zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnie art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z 17.12.1997 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyrażającą się w przyjęciu, że wnioskodawca nie pracował w warunkach szczególnych lub też nie pracował stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych w okresach: od 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r., od 25.06.1969 r. do 31.01.1970 r., od 8.06.1970 r. do 3.04.1973 r., od 6.04.1973 r. do 23.10.1980 r. i od 5.05.1986 r. do 11.11.1987 r. Ponadto apelujący zarzucił orzeczeniu naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez nieprzyjęcia zeznań powoda jako dostatecznego potwierdzenia wykonywania przez pracy w warunkach szczególnych oraz naruszenie art. 227 kpc w zw. z art. 232 kpc poprzez oddalenie wniosku dowodowego z zeznań świadka H. W. na okoliczność pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu apelacji podniósł skarżący, m.in., że w wymienionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku okresach był zatrudniony na stanowisku mechanika samochodowego i wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, to jest pracę wymienioną w Wykazie A, Dziale XIV poz. 16 – stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia z 7.02.1983 r. Nie było zatem podstaw, także ze względu na zatrudnienie wnioskodawcy od 1966 do 1969 r. w charakterze ucznia, do przyjęcia, iż praca w tych okresach nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze. Błędnie też uznał sąd I instancji, że zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy dokumenty wykluczały jednoznacznie pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych. Podkreślił przy tym apelujący, iż decydujące znaczenie dla ustaleń dotyczących spornych okoliczności winny mieć okoliczności faktycznego wykonywania pracy, a nie treść dokumentów. Dla tych ustaleń niezbędne było zarówno uwzględnienie zeznań samego wnioskodawcy jak i wnioskowanego przez niego świadka. Przy tak uzasadnionych zarzutach domagał się skarżący zmiany wyroku i uwzględnienia odwołania, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń, które Sąd Apelacji przyjął za własne. Trafne również były wnioski wyprowadzone przez Sąd Okręgowy z istotnych dla sprawy ustaleń jak i właściwie zastosowane dla rozstrzygnięcia sporu przepisy prawne. Bezspornym było, że w okresie od 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r., młodociany wówczas wnioskodawca, zatrudniony był w przedsiębiorstwie (...) jako uczeń w zawodzie kierowcy - mechanika i w tym samym czasie uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej. Prawidłowo zatem uznał Sąd Okręgowy, iż te okoliczności wykluczały możliwość świadczenia przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych ze względu na ustawowy obowiązek dokształcania się w ramach norm czasu pracy (art. 13 ust. 3 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226). Niezależnie od tego należało zauważyć, że niezgodne z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego wnioskowania z faktu przyuczania wnioskodawcy do zawodu mechanika kierowcy jest jego twierdzenie, iż w okresie przyuczania do zawodu wykonywał prace przede wszystkim w kanałach remontowych. Pomijając już kwestię, że umiejętności kierowania pojazdem nie da się uzyskać w kanale remontowym, to za oczywisty należało uznać fakt, iż naprawa pojazdów mechanicznych tylko w pewnym zakresie czasowym wymaga wykonywania prac w kanałach remontowych. Niektóre usterki w ogóle nie wymagają takich prac, a inne jedynie wymagają wykonywanych w kanale (lub przy użyciu podnośnika) czynności demontażowych i montażowych. W całości również zaaprobował sąd II instancji dokonaną w zaskarżonym wyroku ocenę okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w C.. Uzupełniając jedynie wywody sądu I instancji należało podnieść, iż nie tylko podpisana przez wnioskodawcę deklaracja członkowska wskazywała na fakt członkowska J. B. w tej spółdzielni. Za istnieniem członkostwa wnioskodawcy przemawiały bowiem pozostałe dokumenty uzyskane przez Sąd Okręgowy jako „akta osobowe” wnioskodawcy, tj.: uchwała Walnego Zgromadzenia z 17.10.1986 r. o przyjęciu wnioskodawcy w poczet członków spółdzielni, pismo spółdzielni z 12.11.1987 r. oraz podanie wnioskodawcy o zatrudnienie go jako członka spółdzielni na stanowisku mechanika. W sytuacji zatem, gdy wnioskodawca nie negował autentyczności tych dokumentów, ani widniejących na nich jego podpisów to zbędne było przesłuchanie świadka H. W. na okoliczność charakteru prawnego zatrudnienia wnioskodawcy w tej spółdzielni. Powyższe dokumenty nie pozostawiały bowiem wątpliwości w kwestii, że praca wnioskodawcy na rzecz RSP w C. wykonywana była w ramach realizacji jego praw i obowiązków opisanych w art. 155 ustawy z 16.09.1982r. prawo spółdzielcze (tj. Dz.U. z 2003r., nr 188, poz. 1848 ze zm.). Wobec tego, że wnioskodawca nie był zatrudniony w RSP w C. w ramach stosunku pracy, to tym samym okres jego pracy na rzecz tej spółdzielni – w myśl art. 32 ustawy z 17.12.1997 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - nie mógł być zaliczony do okresów pracy w warunkach szczególnych, od których zależy nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku. Słusznie uznał zatem Sąd Okręgowy, że wyłączenie ze spornych okresów okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 1.09.1966 r. do 24.06.1969 r. oraz pracy na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w C. od 5.05.1986 r. do 11.11.1987 r. (łącznie ponad 4 lata i 2 miesiące) z niespełna 18 lat wskazanych przez wnioskodawcę, jako okresy pracy w warunkach szczególnych, czyniło zasadnych przyjęcie, iż wnioskodawca nie wykazał przesłanki posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W tych okolicznościach apelację należało uznać za bezzasadną i – na podstawie art. 385 kpc – oddalić ją.

R.S.