Ts 71/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
105/2/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 4 marca 2014 r.
Sygn. akt Ts 71/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Mirosław Granat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.M.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 19 marca 2012 r. radca prawny A.M. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 68 ust. 2 i art. 112 pkt 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708; dalej: u.i.l.) z preambułą, art. 2, art. 30, art. 32, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178, a także z art. 47 Konstytucji.
Postanowieniem z 20 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, ponieważ skarżący nie wykazał, że zakwestionowane przepisy pozbawiają go prawa do sądu. Skoro nie wniósł żadnego środka prawnego od postanowienia Okręgowego Sądu Lekarskiego w Krakowie z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt 3/Wp/2012. Ro-12/2012), to nie uzyskał orzeczenia sądu powszechnego, którego treścią byłaby odmowa rozpoznania sprawy przez ten sąd. Ponadto Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutu skarżącego, zgodnie z którym zakwestionowane przepisy zamykają drogę do rozpoznania sprawy przez sąd powszechny. Skarżący upatrywał niekonstytucyjność nie tyle w treści zakwestionowanych regulacji, lecz w tym, czego one nie zawierają, a zatem zarzucał zaniechanie ustawodawcy we wprowadzeniu do porządku prawnego określonych norm. Odnosząc się do pozostałych powołanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli, Trybunał stwierdził, że preambuła do Konstytucji oraz art. 178 Konstytucji nie stanowią źródła praw ani wolności jednostki; art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli analizowanej skargi konstytucyjnej; zarzuty naruszenia art. 30 oraz art. 47 Konstytucji dotyczą zaś w istocie naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji (skarżący zarzucił sprzeczność z prawem do sądu).
W zażaleniu z 3 października 2013 r. skarżący wskazał, że Trybunał niezasadnie wymagał wniesienia niedopuszczalnego środka prawnego do sądu powszechnego, skoro postanowienie Okręgowego Sądu Lekarskiego w Krakowie z 29 lutego 2012 r. było ostateczne, a przepisy nie przewidują możliwości odwołania do sądu powszechnego. Skarżący powtórzył argumentację przedstawioną w skardze konstytucyjnej, dotyczącą nierówności proceduralnej obwinionego i pokrzywdzonego w postępowaniu dyscyplinarnym toczącym się na podstawie przepisów u.i.l. oraz odnoszącą się do naruszenia wolności jednostki polegającego na pozbawieniu „drogi do sądu poprzez brak możliwości wniesienia odwołania do sądu powszechnego od orzeczenia kończącego postępowanie dyscyplinarne”. Ponadto skarżący podkreślił, że preambuła ma charakter normatywny.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.
W odniesieniu do sformułowanych w zażaleniu zarzutów Trybunał Konstytucyjny uznaje, że niewątpliwie trafne jest twierdzenie, iż art. 79 ust. 1 Konstytucji nie wymaga, aby w wypadku postawienia zarzutu naruszenia prawa do sądu i zamknięcia drogi sądowej skarżący zobowiązany był w każdej sytuacji legitymować się orzeczeniem sądu o odmowie rozpoznania sprawy z uwagi na niedopuszczalność wniesionego środka zaskarżenia. Należy bowiem zauważyć, że w wydanym 27 września 2013 r. orzeczeniu Trybunał przyjął, iż w wypadku gdy zaskarżony przepis expressis verbis wyklucza wniesienie środka odwoławczego, czyniąc go oczywiście niedopuszczalnym, do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej nie jest konieczne uzyskanie przez skarżącego orzeczenia dotyczącego niedopuszczalności środka zaskarżenia (postanowienie TK z 27 września 2013 r., Ts 299/11, niepubl.). W wyroku o sygn.. SK 54/08 Trybunał stwierdził z kolei, że ˝przy badaniu przesłanki wyczerpania drogi prawnej należy wziąć pod uwagę efektywność możliwych środków prawnych. Jeżeli skarżąca dochodziła swoich roszczeń na drodze cywilnoprawnej i wyczerpała zwykłe środki zaskarżenia, nie można od niej żądać wystąpienia na drogę administracyjną, jeżeli w świetle ustalonego orzecznictwa sądowoadministracyjnego nie istnieje roszczenie, które mogłoby być dochodzone na tej drodze˝ (wyrok z 25 maja 2009 r., OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 69).
Trybunał Konstytucyjny rozpoznający zażalenie stwierdza, że w niniejszej sprawie przy ocenie zasadności odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej nie ma potrzeby analizy adekwatności środków zaskarżenia, którymi dysponował skarżący. O odmowie nadania biegu skardze przesądziła bowiem w pierwszej kolejności okoliczność, iż skarżący w trybie skargi konstytucyjnej dążył do uzyskania orzeczenia, które by miało uzupełnić przepis ustawy w sposób oczekiwany przez skarżącego. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika jednak, że tego rodzaju żądanie nie jest dopuszczalne w trybie kontroli konkretnej.
Trybunał Konstytucyjny nie podziela poglądu skarżącego, zgodnie z którym treść preambuły pozwala powołać się na nią jako na samodzielny wzorzec kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną. Sformułowana w zażaleniu argumentacja opiera się na wyroku Trybunału z dnia 16 grudnia 2009 r. (Kp 5/08, OTK ZU nr 11/A/2009, poz. 170), który został wydany w wyniku wniosku Prezydenta RP o zbadanie konstytucyjności ustawy (tzw. kontrola prewencyjna).
W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał podkreślił: „charakter normatywny preambuły przejawia się w różnych aspektach. Po pierwsze, ma on wymiar interpretacyjny, polegający na wskazaniu sposobu rozumienia zarówno pozostałych przepisów konstytucyjnych, jak też całokształtu przepisów składających się na system polskiego prawa (zob. L. Garlicki, op.cit., s. 19; por. też sygn. K 18/04). Po drugie, normatywność postanowień preambuły wiąże się z ich wykorzystywaniem w procesie budowania norm konstytucyjnych, poprzez wydobywanie z nich treściowych elementów dla konstruowanej normy (tzw. „sytuacja współstosowania”) (zob. L. Garlicki, op.cit., s. 19). Po trzecie, znaczenie normatywne wstępu do Konstytucji może polegać na samodzielnym wyrażaniu zasady konstytucyjnej o charakterze normatywnym, co możliwe jest tylko w sytuacji, gdy brakuje innych przepisów konstytucyjnych dotyczących tej samej kwestii (zob. ibidem). (…)
Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie kilkakrotnie odniósł się do powołanej w niniejszej sprawie zasady rzetelności i sprawności działalności instytucji publicznych. Traktował tę zasadę bezpośrednio jako wzorzec kontroli kwestionowanych przepisów (zob. wyroki TK: sygn. K 31/06 i K 54/05), jak i odwoływał się do niej jedynie pośrednio, uzupełniając argumentację w zakresie oceny unormowań z innymi wzorcami wyrażonymi w części artykułowej Konstytucji (zob. wyroki TK: z 7 stycznia 2004 r., sygn. K 14/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 1; z 18 lutego 2004 r., sygn. K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8; z 7 listopada 2005 r., sygn. P 20/04, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 111; z 22 września 2006 r., sygn. U 4/06, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 109; z 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3)”.
W cytowanym orzeczeniu, wydanym w sprawie o sygn. Kp 5/08, Trybunał w żadnym razie nie uznał, że preambuła Konstytucji stanowi źródło praw lub wolności jednostki, a – jak trafnie wskazano w zaskarżonym postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej – tylko takie przepisy ustawy zasadniczej, które dotyczą praw lub wolności jednostki, mogą być wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.
Pozostałe przedstawione w zażaleniu argumenty stanowią jedynie powtórzenie wywodów zawartych w treści skargi konstytucyjnej i nie odnoszą się do postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, co zwalnia Trybunał z kontroli zakwestionowanego rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Z uwagi na powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 4 marca 2014 r.
Sygn. akt Ts 71/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Mirosław Granat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.M.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 19 marca 2012 r. radca prawny A.M. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 68 ust. 2 i art. 112 pkt 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708; dalej: u.i.l.) z preambułą, art. 2, art. 30, art. 32, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178, a także z art. 47 Konstytucji.
Postanowieniem z 20 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, ponieważ skarżący nie wykazał, że zakwestionowane przepisy pozbawiają go prawa do sądu. Skoro nie wniósł żadnego środka prawnego od postanowienia Okręgowego Sądu Lekarskiego w Krakowie z 29 lutego 2012 r. (sygn. akt 3/Wp/2012. Ro-12/2012), to nie uzyskał orzeczenia sądu powszechnego, którego treścią byłaby odmowa rozpoznania sprawy przez ten sąd. Ponadto Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutu skarżącego, zgodnie z którym zakwestionowane przepisy zamykają drogę do rozpoznania sprawy przez sąd powszechny. Skarżący upatrywał niekonstytucyjność nie tyle w treści zakwestionowanych regulacji, lecz w tym, czego one nie zawierają, a zatem zarzucał zaniechanie ustawodawcy we wprowadzeniu do porządku prawnego określonych norm. Odnosząc się do pozostałych powołanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli, Trybunał stwierdził, że preambuła do Konstytucji oraz art. 178 Konstytucji nie stanowią źródła praw ani wolności jednostki; art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli analizowanej skargi konstytucyjnej; zarzuty naruszenia art. 30 oraz art. 47 Konstytucji dotyczą zaś w istocie naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji (skarżący zarzucił sprzeczność z prawem do sądu).
W zażaleniu z 3 października 2013 r. skarżący wskazał, że Trybunał niezasadnie wymagał wniesienia niedopuszczalnego środka prawnego do sądu powszechnego, skoro postanowienie Okręgowego Sądu Lekarskiego w Krakowie z 29 lutego 2012 r. było ostateczne, a przepisy nie przewidują możliwości odwołania do sądu powszechnego. Skarżący powtórzył argumentację przedstawioną w skardze konstytucyjnej, dotyczącą nierówności proceduralnej obwinionego i pokrzywdzonego w postępowaniu dyscyplinarnym toczącym się na podstawie przepisów u.i.l. oraz odnoszącą się do naruszenia wolności jednostki polegającego na pozbawieniu „drogi do sądu poprzez brak możliwości wniesienia odwołania do sądu powszechnego od orzeczenia kończącego postępowanie dyscyplinarne”. Ponadto skarżący podkreślił, że preambuła ma charakter normatywny.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.
W odniesieniu do sformułowanych w zażaleniu zarzutów Trybunał Konstytucyjny uznaje, że niewątpliwie trafne jest twierdzenie, iż art. 79 ust. 1 Konstytucji nie wymaga, aby w wypadku postawienia zarzutu naruszenia prawa do sądu i zamknięcia drogi sądowej skarżący zobowiązany był w każdej sytuacji legitymować się orzeczeniem sądu o odmowie rozpoznania sprawy z uwagi na niedopuszczalność wniesionego środka zaskarżenia. Należy bowiem zauważyć, że w wydanym 27 września 2013 r. orzeczeniu Trybunał przyjął, iż w wypadku gdy zaskarżony przepis expressis verbis wyklucza wniesienie środka odwoławczego, czyniąc go oczywiście niedopuszczalnym, do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej nie jest konieczne uzyskanie przez skarżącego orzeczenia dotyczącego niedopuszczalności środka zaskarżenia (postanowienie TK z 27 września 2013 r., Ts 299/11, niepubl.). W wyroku o sygn.. SK 54/08 Trybunał stwierdził z kolei, że ˝przy badaniu przesłanki wyczerpania drogi prawnej należy wziąć pod uwagę efektywność możliwych środków prawnych. Jeżeli skarżąca dochodziła swoich roszczeń na drodze cywilnoprawnej i wyczerpała zwykłe środki zaskarżenia, nie można od niej żądać wystąpienia na drogę administracyjną, jeżeli w świetle ustalonego orzecznictwa sądowoadministracyjnego nie istnieje roszczenie, które mogłoby być dochodzone na tej drodze˝ (wyrok z 25 maja 2009 r., OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 69).
Trybunał Konstytucyjny rozpoznający zażalenie stwierdza, że w niniejszej sprawie przy ocenie zasadności odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej nie ma potrzeby analizy adekwatności środków zaskarżenia, którymi dysponował skarżący. O odmowie nadania biegu skardze przesądziła bowiem w pierwszej kolejności okoliczność, iż skarżący w trybie skargi konstytucyjnej dążył do uzyskania orzeczenia, które by miało uzupełnić przepis ustawy w sposób oczekiwany przez skarżącego. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika jednak, że tego rodzaju żądanie nie jest dopuszczalne w trybie kontroli konkretnej.
Trybunał Konstytucyjny nie podziela poglądu skarżącego, zgodnie z którym treść preambuły pozwala powołać się na nią jako na samodzielny wzorzec kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną. Sformułowana w zażaleniu argumentacja opiera się na wyroku Trybunału z dnia 16 grudnia 2009 r. (Kp 5/08, OTK ZU nr 11/A/2009, poz. 170), który został wydany w wyniku wniosku Prezydenta RP o zbadanie konstytucyjności ustawy (tzw. kontrola prewencyjna).
W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał podkreślił: „charakter normatywny preambuły przejawia się w różnych aspektach. Po pierwsze, ma on wymiar interpretacyjny, polegający na wskazaniu sposobu rozumienia zarówno pozostałych przepisów konstytucyjnych, jak też całokształtu przepisów składających się na system polskiego prawa (zob. L. Garlicki, op.cit., s. 19; por. też sygn. K 18/04). Po drugie, normatywność postanowień preambuły wiąże się z ich wykorzystywaniem w procesie budowania norm konstytucyjnych, poprzez wydobywanie z nich treściowych elementów dla konstruowanej normy (tzw. „sytuacja współstosowania”) (zob. L. Garlicki, op.cit., s. 19). Po trzecie, znaczenie normatywne wstępu do Konstytucji może polegać na samodzielnym wyrażaniu zasady konstytucyjnej o charakterze normatywnym, co możliwe jest tylko w sytuacji, gdy brakuje innych przepisów konstytucyjnych dotyczących tej samej kwestii (zob. ibidem). (…)
Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie kilkakrotnie odniósł się do powołanej w niniejszej sprawie zasady rzetelności i sprawności działalności instytucji publicznych. Traktował tę zasadę bezpośrednio jako wzorzec kontroli kwestionowanych przepisów (zob. wyroki TK: sygn. K 31/06 i K 54/05), jak i odwoływał się do niej jedynie pośrednio, uzupełniając argumentację w zakresie oceny unormowań z innymi wzorcami wyrażonymi w części artykułowej Konstytucji (zob. wyroki TK: z 7 stycznia 2004 r., sygn. K 14/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 1; z 18 lutego 2004 r., sygn. K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8; z 7 listopada 2005 r., sygn. P 20/04, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 111; z 22 września 2006 r., sygn. U 4/06, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 109; z 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3)”.
W cytowanym orzeczeniu, wydanym w sprawie o sygn. Kp 5/08, Trybunał w żadnym razie nie uznał, że preambuła Konstytucji stanowi źródło praw lub wolności jednostki, a – jak trafnie wskazano w zaskarżonym postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej – tylko takie przepisy ustawy zasadniczej, które dotyczą praw lub wolności jednostki, mogą być wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.
Pozostałe przedstawione w zażaleniu argumenty stanowią jedynie powtórzenie wywodów zawartych w treści skargi konstytucyjnej i nie odnoszą się do postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, co zwalnia Trybunał z kontroli zakwestionowanego rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Z uwagi na powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.