Pełny tekst orzeczenia

293/4/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 28 lipca 2014 r.

Sygn. akt Ts 71/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski – przewodniczący

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.C.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 27 lutego 2013 r. A.C. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 419 § 2 pkt 1 w związku z art. 418 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, ze zm.; dalej: Kodeks wyborczy) z art. 169 ust. 2 zdanie pierwsze w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 32 Konstytucji.

Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności, skarżący twierdził, że art. 419 § 2 pkt 1 w związku z art. 418 § 1 Kodeksu wyborczego prowadzi do naruszenia przysługującego mu prawa podmiotowego do „posiadania równej (jednakowej) siły głosu w wyborach organu stanowiącego (…) podstawowej jednostki samorządu terytorialnego w porównaniu z siłą głosu przysługującą pozostałym mieszkańcom tejże jednostki”.

W zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 kwietnia 2013 r. skarżącego wezwano do uzupełnienia braków formalnych rozpatrywanej skargi konstytucyjnej przez wskazanie przysługujących mu i naruszonych praw podmiotowych oraz określenie sposobu ich naruszenia.

W piśmie procesowym z 29 kwietnia 2013 r. skarżący ustosunkował się do tego zarządzenia. Podniósł, odwoławszy się do wyroku Trybunału z 13 marca 2007 r. (K 8/07, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 26), że z art. 169 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji wynika prawo podmiotowe do czynnego prawa wyborczego.

Postanowieniem z 11 grudnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W jego uzasadnieniu zauważył, że skarżący nie wskazał naruszonych praw podmiotowych, gdyż przywołany w skardze art. 169 Konstytucji nie jest źródłem takich praw. W konsekwencji Trybunał uznał, że skarga konstytucyjna nie spełniała warunku jej merytorycznego rozpoznania, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucił Trybunałowi Konstytucyjnemu, że błędnie uznał, iż z art. 169 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji nie wynika prawo do równej siły głosu w wyborach do organu stanowiącego jednostek samorządu terytorialnego. Jego zdaniem w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym niektóre konstytucyjne wolności i prawa zostały wymienione poza rozdziałem II Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji, co ma potwierdzenie także w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz doktrynie, skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony praw podmiotowych gwarantowanych przez Konstytucję. Obowiązkiem skarżącego jest więc wskazać, które z przysługujących mu praw konstytucyjnych doznało ograniczenia przez wydanie orzeczenia organu władzy publicznej, opartego na przepisie ingerującym w te prawa. W swoim orzecznictwie Trybunał wielokrotnie podkreślał, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy będące przedmiotem wnoszonej skargi konstytucyjnej, polega nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji i zasad z nich wyprowadzanych, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy. Skarżący musi również precyzyjnie przedstawić treść prawa lub wolności, które wywodzi z tych postanowień, a które zostały naruszone przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty (zob. postanowienie TK z 9 maja 2007 r., SK 98/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 56). Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU Nr 2/B/2009, poz. 91).

Zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i w piśmie procesowym z 29 kwietnia 2013 r. skarżący jednoznacznie stwierdził, że art. 169 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji jest źródłem praw podmiotowych w zakresie czynnego prawa wyborczego. Z materiału procesowego sprawy wynika, że skarżący pominął znaczenie art. 62 ust. 1 Konstytucji, który poręcza prawo do czynnego prawa wyborczego. Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, takie sformułowanie podstawy skargi należało uznać za wadliwe. Trybunał stwierdził bowiem, że status człowieka i obywatela jest w pierwszej kolejności wyznaczany przez postanowienia rozdziału II Konstytucji, a więc przez wolności i prawa, których podstawą („źródłem”) jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka (art. 30 Konstytucji). Uregulowania te określają sferę wolności i praw człowieka i obywatela, a więc to one są podstawą do formułowania konstytucyjnych wolności i praw, których naruszenie uprawnia do złożenia skargi konstytucyjnej. Zasady ustrojowe mogą oddziaływać na ten status, a zwłaszcza – poszerzać sferę wolności jednostki, wpływać na zakres określonych praw lub dopuszczalność ograniczeń. Ponieważ jednak podstawą ich obowiązywania jest przyjęte przez ustrojodawcę założenie, że zasady ustrojowe mają w szczególnym stopniu przyczyniać się do realizacji „dobra wspólnego wszystkich obywateli” (art. 1 Konstytucji), nie mogą mieć one pierwszeństwa przed postanowieniami rozdziału II, lecz mają jedynie uzupełniające znaczenie w sferze wolności i praw jednostki. Oznacza to, że rozdział I ma w sferze wolności i praw jednostki znaczenie subsydiarne, jako uzupełnienie regulacji umieszczonych w rozdziale II. Podobne założenie dotyczy zresztą niektórych postanowień Konstytucji zawartych w innych rozdziałach (np. art. 96 ust. 2, art. 97 ust. 2, art. 127 ust. 1 i art. 169 ust. 2 są w tym kontekście uzupełnieniem art. 62 ust. 1 Konstytucji). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, prowadzi to do tego, że bardziej skonkretyzowane normy dotyczące wolności lub praw mogą być wyprowadzone z ogólnych norm rozdziału I Konstytucji wtedy, gdy zostanie ustalone, że regulacja tych praw nie wynika z jej rozdziału II bądź że w pewnych wyjątkowych sytuacjach to normy rozdziału I bardziej precyzyjnie regulują określoną problematykę życia społecznego (zob. wyrok TK z 29 kwietnia 2003 r., SK 24/02, OTK ZU nr 4/A/2003, poz. 33).

Skarżący nie odniósł sformułowanych w skardze zarzutów do praw podmiotowych wynikających z art. 62 ust. 1 Konstytucji. Prawa takie starał się wyprowadzić z art. 169 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji. Przepisu tego nie można było jednak uznać za samoistny wzorzec kontroli w zakresie czynnego prawa wyborczego w wyborach przedstawicieli do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sytuacji, w której prawo podmiotowe dotyczące czynnego prawa wyborczego zostało wprost proklamowane w art. 62 ust. 1 Konstytucji.



W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, nie uwzględnił zażalenia.