Pełny tekst orzeczenia

231/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 5 marca 2014 r.
Sygn. akt Ts 226/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej P.P. w sprawie zgodności:
art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.) z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 15 sierpnia 2013 r. (data nadania) P.P. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376, ze zm.; dalej: u.k.s.e.) z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z dnia 15 listopada 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie ustalił koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji w sprawie o sygn. akt KM 393/12. Na to orzeczenie skarżący złożył skargę. Domagał się w niej m.in. obniżenia opłaty egzekucyjnej oraz obciążenia wierzyciela w całości kosztami postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2013 r. (sygn. akt VI Co 2298/12) Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie – Wydział VI Cywilny oddalił tę skargę, a postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2013 r. (sygn. akt V CZ 1063/13) Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział V Cywilny Odwoławczy oddalił zażalenie na orzeczenie sądu rejonowego. Postanowienie sądu okręgowego doręczono skarżącemu 15 maja 2013 r.
Zdaniem skarżącego art. 50 u.k.s.e. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, ponieważ „narusza zasadę przyzwoitej legislacji, podważa pewność prawa, a także narusza zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, poprzez ustanowienie niejednoznacznych i nieprecyzyjnych regulacji, w których nie umieszczono definicji legalnych używanych sformułowań, a zasady ustalania wysokości opłaty związanej z postępowaniem egzekucyjnym określono w taki sposób, że opłata ta jest całkowicie niezależna od postawy i postępowania dłużnika oraz od rzeczywistego nakładu pracy i wydatków poniesionych przez komornika”. Ponadto skarżący uważa, że kwestionowany przepis narusza art. 32 ust. 1 Konstytucji. W jego przekonaniu ustawodawca wprowadził bowiem „niczym nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej obywateli i możliwości zmniejszenia wysokości opłaty egzekucyjnej oraz pobrania opłaty od wierzyciela w przypadku egzekucji należności pieniężnych i braku takich możliwości w przypadku egzekucji obowiązku opróżniania lokalu”. Wątpliwości konstytucyjne skarżącego budzi w szczególności to, że art. 51 u.k.s.e. – w części dotyczącej prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie opróżnienia lokalu z rzeczy lub z osób (ust. 1 pkt 3 i ust. 2) – określa zasadę obliczania wysokości opłaty egzekucyjnej w każdym przypadku jako iloczyn ilości izb i opłaty stałej od każdej izby (wynoszącej 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), nie różnicując tej wysokości ze względu na to, czy lokal został opróżniony dobrowolnie przez dłużnika (wskutek wezwania go do tego przez komornika), czy komornik był zmuszony podjąć czynności umożliwiające wprowadzenie wierzyciela w posiadanie tego lokalu, a zatem nie uzależniając jej od rzeczywistego nakładu pracy komornika, zakresu dokonanych przez niego czynności i poniesionych przy tym kosztów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej zawarte nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zgodnie z art. 51 u.k.s.e. „1. Opłata stała wynosi 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za: 1) wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości; w przypadku przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych opłatę pobiera się od każdej izby składającej się na pomieszczenie przedsiębiorstwa; 2) wprowadzenie zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oraz za wprowadzenie dozorcy w dozór nieruchomości; 3) opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób, z tym że odrębną opłatę pobiera się od każdej izby. 2. Przy opróżnianiu lokali mieszkalnych nie pobiera się odrębnej opłaty od pomieszczeń stanowiących: przedpokoje, alkowy, korytarze, werandy, łazienki, spiżarnie, loggie i podobnych. 3. Przy opróżnianiu pomieszczeń i lokali niemieszkalnych, w szczególności garażu, stajni, obory lub sklepu, pobiera się opłatę za każde pomieszczenie, jak za izbę”.
Skarżący twierdzi, że art. 51 narusza zasady określone w art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Przekonuje, że „gdyby zaskarżane przepisy art. 51 w sposób jasny, jednoznaczny i precyzyjny określały, jakie pomieszczenia są izbami w rozumieniu ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, to nie byłoby rozbieżności w ocenie, ile izb i jakie izby powinny być brane pod uwagę przy określaniu wysokości opłaty egzekucyjnej”. Skarżący przekonuje również, że „gdyby (…) art. 51 [u.k.s.e.] zawierał przepisy różnicujące wysokość opłaty w zależności od postawy dłużnika oraz nakładu pracy i rzeczywistych kosztów poniesionych przez komornika sądowego na przeprowadzenie egzekucji, umożliwiające obniżenie opłaty w sposób analogiczny do przepisów art. 49 ust. 7–10 [u.k.s.e.], a także umożliwiające obciążenie opłatą wierzyciela w przypadku niezasadnie wszczętego postępowania egzekucyjnego w sposób analogiczny do uregulowania art. 49 ust. 4 [u.k.s.e.], to opłata w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym skarżącego mogłaby być ustalona w niższej wysokości lub opłatą egzekucyjną sąd mógłby obciążyć wierzyciela ze względu na niecelowe wszczęcie egzekucji”. Jak podkreśla skarżący, art. 51 u.k.s.e. był podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia o jego konstytucyjnych prawach.
Trybunał zwraca uwagę na to, że w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna przysługuje wyłącznie wtedy, gdy przepis, wobec którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją, był podstawą ostatecznego orzeczenia o jego konstytucyjnych wolnościach lub prawach albo o obowiązkach. Z tego względu, zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, skarżący powinien dokładnie określić taki przepis. Trybunał stwierdza, że w sprawie skarżącego sąd rejonowy i sąd okręgowy nie orzekały na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2 ani na podstawie art. 51 ust. 3 u.k.s.e. W tym zakresie skarga konstytucyjna nie spełnia więc przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, co – w tej części – uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw albo obowiązków przysługujących skarżącemu. Nie służy więc osobie, której prawa, wolności lub obowiązki nie zostały naruszone przez przepis będący podstawą ostatecznego orzeczenia. Obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone, ciąży na skarżącym (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).
Trybunał podkreśla, że ani art. 2 Konstytucji, statuujący zasadę prawidłowej legislacji (i powiązane z nią zasady wskazane w skardze), ani art. 32 ust. 1 Konstytucji, ustanawiający zasadę równości, nie mogą być – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału – samodzielnymi wzorcami kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Te przepisy Konstytucji nie wyrażają bowiem żadnego konkretnego prawa podmiotowego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i mogą być wzorcami kontroli jedynie w powiązaniu z innymi wolnościami i prawami określonymi w Konstytucji (zob. w szczególności wydane w pełnym składzie postanowienia TK z dnia 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60 oraz 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Tym samym Trybunał uznaje, że skarga nie spełnia warunku wynikającego z art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, a zatem należało odmówić nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.