Pełny tekst orzeczenia

64/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 24 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 140/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Baleno Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 110 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112, 1529) z art. 2, art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 maja 2013 r. (data nadania) Baleno Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 110 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112, 1529, ze zm.; dalej: prawo upadłościowe) z art. 2, art. 32 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. W dniu 7 września 2012 r. skarżąca złożyła do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi – Wydział XIV Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jej majątku. Postanowieniem z dnia 24 października 2012 r. (sygn. akt XIV GU 91/12) sąd ten – na podstawie art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego – oddalił wniosek. Następnie postanowieniem z dnia 19 lutego 2013 r. (sygn. akt XIII Gz 490/12) Sąd Okręgowy w Łodzi – Wydział XIII Gospodarczy Odwoławczy oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie sądu rejonowego. Postanowienie sądu okręgowego doręczono skarżącej 8 marca 2013 r.
Zdaniem skarżącej kwestionowany przepis jest niezgodny z zasadą przyzwoitej legislacji, zagwarantowaną przez zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), oraz zasadą równości podmiotów wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Skarżąca uważa, że „użycie w zaskarżonym przepisie nieprecyzyjnego sformułowania »terminy ustawowe« pozostawia organom stosującym prawo zbyt duży margines swobody interpretacyjnej”. Co więcej, zaskarżony art. 110 ust. 3 zdanie drugie prawa upadłościowego odsyła – jak twierdzi skarżąca – do nieobowiązującej regulacji prawnej, co nie spełnia warunków poprawnej legislacji. Skarżąca podkreśla, że odesłanie do art. 688 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) na podstawie art. 110 ust. 3 zdanie drugie prawa upadłościowego „nie jest ani oczywiste, ani jasne, ani precyzyjne”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, że skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które naruszono przez wydanie w sprawie skarżącego rozstrzygnięcia opartego na zaskarżonej normie. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) oraz czy zarzuty w niej zawarte nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zgodnie z zaskarżonym art. 110 ust. 3 prawa upadłościowego jeżeli przedmiot najmu lub dzierżawy w dniu ogłoszenia upadłości był już wydany upadłemu, syndyk może wypowiedzieć umowę najmu lub dzierżawy, także wtedy, gdy wypowiedzenie tej umowy przez upadłego nie było dopuszczalne. Jeżeli umowa dotyczy nieruchomości, w której prowadzone było przedsiębiorstwo upadłego, wypowiedzenie następuje z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, w innych zaś przypadkach – z zachowaniem terminu ustawowego, chyba że terminy wypowiedzenia przewidziane w umowie są krótsze.
Zdaniem skarżącej art. 110 ust. 3 zdanie drugie prawa upadłościowego jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Skarżąca uważa przy tym, że ze względu na niejasne brzmienie zaskarżonego przepisu sądy dowolnie zastosowały w jej sprawie art. 688 k.c. zamiast art. 673 k.c. i tym samym przyjęły zamiast miesięcznego – trzymiesięczny termin wypowiedzenia, co uniemożliwiło jej ogłoszenie upadłości.
Trybunał podkreśla, że ani art. 2 Konstytucji, określający zasadę prawidłowej legislacji, ani art. 32 ust. 1 Konstytucji, statuujący zasadę równości, nie mogą być – według utrwalonego orzecznictwa TK – samodzielnymi wzorcami kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Przepisy te nie wyrażają żadnego konkretnego prawa podmiotowego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i mogą być przedmiotem kontroli jedynie w powiązaniu z innymi wolnościami i prawami określonymi w Konstytucji (zob. w szczególności wydane w pełnym składzie postanowienia TK z dnia 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60 oraz 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
Trybunał zwraca też uwagę na to, że o naruszeniu prawa do równej ochrony praw majątkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji) można mówić wyłącznie w przypadku, gdy źródłem nierównego traktowania jest kwestionowany przepis, a jego adresatami są podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną (zob. m.in. wyroki TK z 14 października 2001 r., SK 22/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 216 oraz 3 kwietnia 2008 r., K 6/05, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 41). Skarżąca podnosi, że „ustawodawca statuując niejasny i nieprecyzyjny przepis, zawierający puste odesłanie dał możliwość nierównego traktowania podmiotów prawa przez organy władzy publicznej, które przez całkowicie rozbieżne interpretacje pojęcia »termin ustawowy« stawiają identyczne podmioty prawa w sytuacji skrajnie różnej”. Skarga nie dostarcza jednak odpowiedzi na pytanie, jaka jest cecha relewantna łącząca te „identyczne podmioty”. Ponadto, ze skargi wynika, że źródłem naruszenia prawa, które skarżąca wywodzi z art. 32 ust. 1 Konstytucji, jest praktyka orzecznicza, a nie zaskarżony przepis.
W związku z powyższym Trybunał uznaje, że złożona skarga nie spełnia przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji, co skutkuje odmową nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Niezależnie od tego Trybunał stwierdza, że zarzuty postawione w skardze są oczywiście bezzasadne. Wbrew temu, co twierdzi skarżąca, należy podkreślić, że ustawodawca w kwestionowanym przepisie nie zawarł „odesłania pustego”, tj. odesłania do „nieistniejącej regulacji prawnej”. Przepis ten w ogóle nie odsyła do innych przepisów. Niemniej jednak, aby ustalić, czy w danym stanie faktycznym zawarta umowa jest umową najmu czy umową dzierżawy, a więc także – jakie są terminy ustawowe przewidziane dla wypowiedzenia tych umów, należy posiłkować się przepisami statuującymi te umowy, tj. obecnie przepisami tytułu XVII księgi trzeciej k.c. Zdaje się, że dostrzega to również skarżąca, która twierdzi przecież, że właściwy termin wypowiedzenia zawartej przez nią umowy najmu określa art. 673 § 2 k.c. Trybunał zaznacza przy tym, że nie może zgodzić się ze skarżącą co do tego, że termin, o którym stanowi art. 688 k.c., nie ma charakteru ustawowego, gdyż ustawodawca nie posługuje się wprost – tak jak w art. 673 k.c. – pojęciem terminu ustawowego. Stanowiska tego nie da się obronić, gdy weźmie się pod uwagę to, że art. 688 k.c. jest przepisem ustawy.
Z powodu oczywistej bezzasadności zarzutów sformułowanych w skardze należało zatem – niezależnie od innych podstaw – odmówić nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
W ocenie Trybunału skarżąca upatruje naruszenie swoich praw w akcie stosowania prawa – tj. w orzeczeniu wydanym w jej sprawie – nie zaś w przepisie, na podstawie którego zostało ono wydane. Tym samym jej skarga nie zasługuje na uwzględnienie także dlatego, że kontrola takich aktów nie należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji skarżącej nie przysługuje bowiem ochrona w zakresie, w jakim naruszenie swoich konstytucyjnych praw podmiotowych upatruje wyłącznie w praktycznym zastosowaniu przepisu (interpretacja przepisów, subsumpcja, rozumowania sądu orzekającego itd.), a nie jego treści (zob. m.in. wyrok TK z 2 czerwca 2009 r., SK 31/08, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 83). To również przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.