Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 280/04
POSTANOWIENIE
Dnia 17 grudnia 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Zbigniew Kwaśniewski
Protokolant Anna Jasińska
w sprawie z wniosku Z.T.
przy uczestnictwie S.T.
o podział majątku,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 17 grudnia 2004 r.,
kasacji wnioskodawczyni
od postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 16 grudnia 2003 r., sygn. akt [...],
1. uchyla zaskarżone postanowienie w części oddalającej
wniosek o ustalenie nierównych udziałów (pkt 1)
i zasądzającej dopłatę w kwocie 76.498 zł (pkt 3) i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w S. do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
2. poza tym kasację oddala.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w S. postanowieniem z dnia 10 czerwca 2003 r., dokonał
podziału majątku wspólnego Z.T. i S.T. w ten sposób, że każdemu z nich przyznał
składniki majątkowe wymienione w pkt. IV postanowienia, ustalił że udział Z.T.
w majątku wspólnym wynosi 2/3, a S.T. 1/3 i zasądził od Z.T. na rzecz S.T.
dopłatę w kwocie 26.998,21 zł, płatną w 48 ratach miesięcznych.
Rozstrzygnięcie w zakresie dopłaty oparł na ustaleniu, że wkład budowlany
na spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. S. 32/30
wynoszący 603.840 zł został zgromadzony
z następujących kwot:
15.000 zł przelanej ze Spółdzielni Mieszkaniowej „D.”, jako pożyczka
z zakładu pracy spłacona przez wnioskodawczynię w 1975 r.;
377.102 zł wpłaconej w kasie Spółdzielni Mieszkaniowej, w tym 100.000 zł z
majątku odrębnego wnioskodawczyni;
211.738 zł bonifikaty udzielonej przez NBP, stanowiącej majątek wspólny.
Wnioskodawczyni przed zawarciem małżeństwa miała oszczędności
w kwocie 100.000 zł i 3.000 dolarów, a uczestnik 100.000 zł oraz 5.000 dolarów
i środki te zostały przeznaczone na uiszczenie wkładu budowlanego na mieszkanie
przy ul. S.
Aktualna wartość lokalu mieszkalnego wynosi 125.906 zł zatem nakład
wnioskodawczyni z majątku odrębnego wynoszący 19 % równa się aktualnie
kwocie 23.922,14 zł, tj. 19 % z kwoty 125.906 zł.
Uczestnik po zawarciu małżeństwa pracował przez 4 miesiące, w marcu
1980 r. przestał pracować i początkowo pomagał w obowiązkach domowych
zajmując się synem, później odmówił tej pomocy i wnioskodawczyni pozostawiała
3
syna pod opieką innych osób. W 1983 r. pracował przez kilka miesięcy . W 1985 r.
zatrudnił się ponownie, jednak pieniądze przeznaczał przede wszystkim na swoje
potrzeby. Wnioskodawczyni sama opiekowała się synem, głównie ona ponosiła
opłaty za przedszkole, uiszczała czynsz za mieszkanie i opiekowała się
schorowaną teściową, którą uczestnik sprowadził do mieszkania.
Sąd Okręgowy w S. rozpoznając sprawę na skutek apelacji uczestnika
postępowania, zmienił ustalenia faktyczne i przyjął, że uczestnik zawodowo
pracował do kwietnia 1981 r. oraz, że majątek wspólny powstał w okresie
pierwszych dwóch lat po zawarciu małżeństwa.
W świetle tak zrekonstruowanego stanu faktycznego, postanowieniem z dnia
16 grudnia 2003 r. zmienił orzeczenie Sądu Rejonowego w ten sposób, że oddalił
wniosek o ustalenie nierównych udziałów, ustalił, że uczestnik poczynił nakłady
z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 54.139 zł, objął je rozliczeniem
i zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika dopłatę w kwocie 76.498 zł.
Poza tym apelację oddalił.
W motywach stwierdził, że uznanie Sądu Rejonowego o nierówności
udziałów pozbawione jest zasadności, a ma zastosowanie reguła wyrażona w art.
43 § 1 k. r. o.
Wnioskodawczyni w kasacji opartej na drugiej podstawie kasacyjnej (art.
3931
pkt. 2 k.p.c.) zarzuciła naruszenie :
art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie odmiennych ustaleń i wydanie orzeczenia
merytorycznego pozbawiając stronę możliwości kontroli instancyjnej;
art. 328 § 2 k.p.c. przez pominięcie w uzasadnieniu oceny tej części
materiału dowodowego dokonanej przez sąd I instancji, którą ocenił w sposób
odmienny ;
art. 382 k.p.c. przez wydanie orzeczenia wbrew zasadzie, że sąd
odwoławczy orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu przed
sądem I instancji.
W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 328 §2 k.p.c. nie może odnieść skutku.
Przepis ten zastosowany odpowiednio do uzasadnienia orzeczenia sądu
drugiej instancji (art. 391 k.p.c.) oznacza, że uzasadnienie to nie musi zawierać
wszystkich elementów uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji, a tylko takie
elementy, które ze względu na treść apelacji i na zakres rozpoznania sprawy
wyznaczony przepisami ustawy są potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd
drugiej instancji. Wbrew stanowisku skarżącej konstrukcja uzasadnienia
zaskarżonego postanowienia zawiera wszystkie wymagane elementy.
W uzasadnieniu tym Sąd Okręgowy jasno i w sposób nie budzący wątpliwości
wskazał przyczyny z powodu których zdyskwalifikował ustalenie Sądu o nierównych
udziałach w majątku wspólnym. W konfrontacji zatem z treścią uzasadnienia
zaskarżonego orzeczenia nie daje się obronić zarzut naruszenia wymienionego
przepisu.
Odrębną natomiast kwestią jest zagadnienie słuszności innej oceny przez
Sąd Okręgowy materiału zebranego w Sądzie Rejonowym i w tym zakresie zarzut
naruszenia art. 382 i 233 § 1 k.p.c. okazał się częściowo zasadny.
Wprawdzie nie ma racji skarżąca o ile zwalcza odmienną ocenę dowodów,
co do sum uiszczonych przez uczestnika z majątku odrębnego na poczet wkładu
budowlanego. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie przekraczając kompetencji sądu
odwoławczego z art. 382 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c. (por. uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC 1999/7-
8/124) słusznie stwierdził, że Sąd Rejonowy pominął w ocenie fakt dokonania
przez uczestnika postępowania nakładu z majątku odrębnego na wkład budowlany
i zajął co do tego konkretne umotywowane stanowisko z wyliczeniem sumy (k. 659
akt). W zestawieniu zatem z treścią uzasadnienia zarzut dowolności oceny
dowodów w tej materii nie może się utrzymać. Nie można jednak odmówić
słuszności temu zarzutowi o ile dotyczy ustalenia równych udziałów w majątku
wspólnym.
Sąd Okręgowy w tym zakresie nie dokonał wszechstronnej i wnikliwej analizy
zebranego materiału, a wniosek o równych udziałach oparł na wybiórczych
5
dowodach, stwierdzając „dowody te w postaci zeznań choćby wnioskodawczyni
oraz opinii biegłego A. ... dają podstawy do stwierdzenia, iż majątek wspólny objęty
podziałem powstał w okresie pierwszych dwóch lat po zawarciu związku
małżeńskiego. Również z zeznań wnioskodawczyni wynika, iż uczestnik zawodowo
pracował do kwietnia 1981 r., co pozbawia zasadności uznanie, iż udziały stron
w majątku wspólnym są odmienne niż reguła wyrażona w przepisie art. 43 § 1
k.r.o.” Tymczasem ustalenia te nie znajdują potwierdzenia w powołanym materiale,
zwłaszcza w zeznaniach wnioskodawczyni (k. 540-544, 572-575, świadka L.P. (k.
407-410 akt), z których między innymi wynika, że uczestnik pracował tylko
zarobkowo przez cztery miesiące w ciągu dwóch lat, które Sąd Okręgowy przyjął za
okres, w którym powstał majątek objęty podziałem.
Tak dokonana ocena dowodów w tym zakresie uniemożliwia skuteczne
odparcie zarzutu naruszenia art. 382 w związku z art. 233 § 1 k.p.c., co skutkowało
uchyleniem zaskarżonego orzeczenia w tej części (art. 39313)
, a poza tym
oddaleniem kasacji (art. 39312
k.p.c.).