Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CK 204/04
POSTANOWIENIE
Dnia 27 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku BANKU (...) z siedzibą w F.
przy uczestnictwie (...) BANK POLSKA S.A. z siedzibą w W. (poprzednio: Banku A.. w
Polsce S.A. z siedzibą w W.) oraz Syndyka Masy Upadłości "B.(...)" Spółki z o.o. w
upadłości z siedzibą w L.
o wpis przejścia prawa wpisanego w księdze wieczystej Kw (...),
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 27 stycznia 2005 r.,
kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w L. z dnia 9 października
2003 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w L. oddalił wniosek Bank (...) z siedzibą w F. o wpisanie przejścia
na wnioskodawcę hipoteki w kwocie 97 tys. zł, wpisanej w księdze wieczystej Kw Nr (...)
na rzecz uczestnika postępowania Banku A.. z siedzibą w W. [obecnie pod nazwą (...)
Bank Polska S.A. z siedzibą w W.]. Z powołaniem się na przesłanki z art. 2451
k.c.,
stwierdził, że wnioskodawca zamiast umowy przedstawił jedynie zaświadczenie
uczestnika postępowania Banku A. w Polsce SA stwierdzające istnienie i wysokość
części tej wierzytelności przysługującej wnioskodawcy, które wymaganej umowy nie
zastępuje.
2
Zaskarżonym obecnie postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił apelację
wnioskodawcy. Wskazał na przeszkodę do dokonania wpisu wynikającą z art. 27 Prawa
upadłościowego – rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. (Dz. U.
1950 r. Nr 38, poz. 349 ze zm.), który odmawia każdemu wierzycielowi po ogłoszeniu
upadłości uzyskania przeciwko upadłemu wpisu mającego na celu zabezpieczenie
wierzytelności. Nie podzielił stanowiska skarżącego, że nabył on wierzytelność
hipoteczną na podstawie art. 518 § 1 pkt 1 k.c. Zaświadczenie dołączone do wniosku
potwierdza fakt spłaty przez wnioskodawcę cześć długu „B.(...)” sp. z o.o. w upadłości z
siedzibą w L., jednak za zapłatę tego długu wnioskodawca nie był odpowiedzialny
osobiście ani rzeczowo. Wnioskodawca udzielił b. Bankowi A. gwarancji bankowej,
zobowiązując się do spełnienia świadczenia w razie niespełnienia go przez spółkę. Nie
odpowiadał zatem solidarnie z dłużnikiem, a jego odpowiedzialność była samoistna i
niezwiązana ze stosunkiem istniejącym pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem
wnioskodawcy. W tej sytuacji przez samą spłatę długu nie mógł wstąpić w prawa
wierzyciela z mocy ustawy i jako podstawę wniosku powinien przedstawić umowę
przelewu wierzytelności i zabezpieczającej ją hipoteki.
W kasacji opartej na podstawie naruszenia prawa materialnego wnioskodawca
zarzucił naruszenie art. 27 Prawa upadłościowego w zw. z art. 518 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z
art. 97 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej ukwh).
W uzasadnieniu przytoczonej podstawy podniósł, że art. 27 Prawa
upadłościowego nie ma zastosowania do stanów faktycznych objętych art. 204 § 3 tego
prawa, a więc nie dotyczy wierzytelności nabytych po ogłoszeniu upadłości. Wywodził,
że w przypadku wstąpienia w prawa zaspokojonego na podstawie art. 518 § 1 pkt 1 k.c.
dłużnik, który spłaca wierzyciela hipotecznego nabywa wierzytelność hipoteczną
stosownie do art. 97 ukwh. W tym wypadku wpis w księdze wieczystej nie ma charteru
konstytutywnego, dłużnik spłacający wierzyciela nabywa bowiem wierzytelność z chwilą
spłaty, a nie w skutek zmiany wpisu w księdze wieczystej. Nie znajduje tu wiec
zastosowania art. 27 Prawa upadłościowego, który stanowi przeszkodę do ustanowienia
na majątku upadłego, po ogłoszeniu upadłości nowych praw rzeczowych. Odnośnie do
zarzutu naruszenia art. 518 § 1 pkt 1 k.c. podnosił, że wbrew ustaleniom Sądu, za
zaspokojony dług odpowiadał osobiście z mocy poręczenia cywilnego długu udzielonego
b. Bankowi A. na zabezpieczenie jego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.
We wnioskach kasacyjnych domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Wynikająca z art. 27 Prawa upadłościowego przeszkoda do uzyskania przez
każdego wierzyciela przeciwko upadłemu dłużnikowi wpisu do księgi wieczystej oznacza
ustawowy zakaz dokonania wpisu miedzy innymi nowo powstałej hipoteki na
nieruchomości stanowiącej własność upadłego po ogłoszeniu upadłości, chociażby sam
wniosek o wpis hipoteki został złożony przed ogłoszeniem upadłości (uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 18 lutego 1994 r., III CZP 4/94, OSNC 1994, nr 9, poz. 170).
Utrwalony w judykaturze jest pogląd, że celem art. 27 Prawa upadłościowego jest
zamrożenie reszty majątku upadłego dla zabezpieczenia uprawnień wszystkich
wierzycieli (orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia: 22 stycznia 2002 r., IV CKN 1805/00,
21 października 2004 r., V CK 197/04, 4 listopada 2004 r., V CK 200/04 – wszystkie
niepublikowane). Dopuszczalna jest więc po ogłoszeniu upadłości modyfikacja
istniejącego już wcześniej wpisu hipoteki przez nowy wpis osoby wierzyciela, gdyż w
takiej sytuacji zmiana wpisu nie prowadzi do nowego obciążenia majątku dłużnika i nie
zagraża interesom wierzycieli upadłego. Dopuszczalność takiej zmiany podmiotowej po
ogłoszeniu upadłości – co trafnie podnosi skarżący – przewiduje przepis art. 204 § 3
Prawa upadłościowego.
Z powyższych względów kasacja jest uzasadniona w zakresie omówionego
zarzutu, co jednakże pozostaje bez wpływu na treść rozstrzygnięcia.
Brak w kasacji zarzutów procesowych, właściwych dla zakwestionowania ustaleń
faktycznych powoduje, że nie może być podważone ustalenie, iż wnioskodawca nie
zawarł z b. Bankiem A. umowy poręczenia lecz udzielił mu gwarancji bankowej.
Powstała z tego tytułu odpowiedzialność nie była odpowiedzialnością osobistą ani
rzeczową za dług upadłego, co trafnie doprowadziło Sąd Okręgowy do wniosku, że nie
znajduje tutaj zastosowania art. 518 § 1 pkt 1 k.c. W tym stanie rzeczy, skoro nie doszło
do przejęcia przez wnioskodawcę zabezpieczonej hipotecznie wierzytelności, odmowa
wpisy była uzasadniona.
O oddaleniu kasacji orzeczono na podstawie art. 39312
k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c.).

V CK 204/04

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia