V CK 774/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:10-09-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CK 774/04
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku S. M. i K. M.
przy uczestnictwie Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. Oddziału Regionalnego o
wydzielenie z Kw (…) lokalu mieszkalnego nr 4 i założenie dla niego nowej księgi
wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 lutego 2005 r.,
kasacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 22 lipca
2004 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 lipca 2004 r. Sąd Okregowy oddalił apelację
uczestnika postępowania Wojskowej Agencji Mieszkaniowej – Oddział Regionalny w W.,
złożoną od postanowienia Sądu Rejonowego w W. oddalającego wniosek o wpis
hipoteki zwykłej w kwocie 8950 zł.
Sąd odwoławczy podzielił stanowisko Sądu I instancji, iż te zabezpieczenie
hipoteczne powinno nastąpić na rzecz Skarbu Państwa, jako że Skarb Państwa tylko
powierzył Agencji wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych w stosunku
do gruntów i lokali mieszkalnych stanowiących jego własność. Z tej bowiem przyczyny
cena uzyskana ze sprzedaży nieruchomości państwowej, mimo iż stanowi dochód
2
Agencji, jest w istocie wierzytelnością Skarbu Państwa. Nie było więc możliwe
hipoteczne zabezpieczenie powyższej wierzytelności na rzecz uczestnika.
W kasacji uczestnik wniósł o zmianę bądź uchylenie postanowienia
odwoławczego, powołując się na naruszenie prawa materialnego, a to art. 3531
k.c. oraz
art. 14 ust. 1 i 3, art. 15, 16, 19 i 58 ust. 5 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 368 ze zm.), a także na
naruszenie przepisów procesowych (art. 316 § 1, 328 § 2, 378 § 1 i 6268
§ 2 k.p.c.).
Zdaniem skarżącego, istnieją podstawy prawne do wpisu hipoteki
zabezpieczającej cenę sprzedaży nieruchomości państwowej na jego rzecz.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Hipotekę ustanawia się w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności (art. 65
ustawy o księgach wieczystych i hipotece), dlatego istotna jest odpowiedź na pytanie,
komu przysługuje wierzytelność z tytułu ceny sprzedaży przez Wojskową Agencję
Mieszkaniową nieruchomości państwowych. Na tle uregulowań zamieszczonych w
ustawie z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 368 ze zm.) problem ten może wywoływać
kontrowersję, w szczególności na tle treści art. 14 ust. 1 i 3, art. 19 ust. 1 i 3 pkt 2 oraz
art. 58 ust. 5 tej ustawy. W precedensowych orzeczeniach z dnia 19 stycznia 2005 r. (V
CK 767/04 i V CK 768/04) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż wpis do księgi wieczystej
hipoteki umownej zabezpieczającej wierzytelność z tytułu reszty ceny nieruchomości
lokalowej stanowiącej własność Skarbu Państwa, sprzedanej w jego imieniu przez
Wojskową Agencję Mieszkaniową następuje na rzecz Skarbu Państwa - Wojskowej
Agencji Mieszkaniowej, a nie na rzecz samej Agencji. Zaaprobowanie tego poglądu
i przedstawionej tam argumentacji prowadzi do aprobaty zaskarżonego postanowienia
Sądu Okręgowego.
Podstawowe znaczenie ma prawna relacja między Skarbem Państwa
a Wojskową Agencją Mieszkaniową, jako państwową osobą prawną w sferze
zarządzania i rozporządzania nieruchomościami państwowymi („wojskowymi”).
Miarodajny w tej mierze art. 14 ust. 1, w brzmieniu ustawy nowelizującej z dnia
16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 1203), stanowi, że Skarb Państwa powierza
Agencji wykonywanie w jego imieniu i na jego rzecz prawa własności i innych praw
rzeczowych w stosunku do nieruchomości stanowiących jego własność. Taki zakres
umocowania oznacza w istocie przedstawicielstwo ustawowe (art. 96 k.c.), ze skutkami
określonymi w art. 95 § 2 k.c. Potwierdza to art. 14 ust. 3 ustawy, z mocy którego
3
Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Agencję przysługuje prawo własności lub
inne prawa uzyskane z tytułu zbycia mienia Skarbu Państwa, a więc również
wierzytelności z tytułu ceny sprzedaży nieruchomości państwowych, w tym
nieruchomości lokalowych.
Uprawnienia Agencji do zabezpieczenia hipotecznego z tytułu sprzedaży lokali
(art. 58 ust. 5 ustawy) są oczywiste, skoro kompetencje jej w zakresie gospodarowania
mieniem „wojskowym”, stanowiącym własność Skarbu Państwa, są wyłączne. Skarb
Państwa nie ma własnego organu i działa przez właściwą jednostkę organizacyjną (art.
67 § 2 k.p.c.), a uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób
prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój (art. 441
§ 2
k.c.). W kontekście umocowania zamieszczonego w art. 441
§ 2 k.c., przepis art. 14
ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych ma znaczenie kluczowe dla określenia
uprawnień Skarbu Państwa wobec Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jako państwowej
osoby prawnej. Takim przepisem nie jest art. 58 ust. 5 ustawy, mający znaczenie
„techniczne”, nie może więc pozbawić Skarb Państwa uprawnień nadanych w art. 14
ust. 3 ustawy.
Jeżeli osobie prawnej powierzono wykonywanie praw Skarbu Państwa, należy ją
wpisać w księdze wieczystej obok uprawnionego, także przy wpisie hipoteki w dziale IV
(por. § 41 ust. 1 pkt 1 w związku z § 46 ust. 4 i § 48 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i
zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122). Taki wpis nie niweczy ani nie
ogranicza uprawnień Wojskowej Agencji Mieszkaniowej nadanych jej ustawą.
Należało zatem oddalić kasację (art. 39312
k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku S. M. i K. M.
przy uczestnictwie Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. Oddziału Regionalnego o
wydzielenie z Kw (…) lokalu mieszkalnego nr 4 i założenie dla niego nowej księgi
wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 lutego 2005 r.,
kasacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 22 lipca
2004 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 lipca 2004 r. Sąd Okregowy oddalił apelację
uczestnika postępowania Wojskowej Agencji Mieszkaniowej – Oddział Regionalny w W.,
złożoną od postanowienia Sądu Rejonowego w W. oddalającego wniosek o wpis
hipoteki zwykłej w kwocie 8950 zł.
Sąd odwoławczy podzielił stanowisko Sądu I instancji, iż te zabezpieczenie
hipoteczne powinno nastąpić na rzecz Skarbu Państwa, jako że Skarb Państwa tylko
powierzył Agencji wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych w stosunku
do gruntów i lokali mieszkalnych stanowiących jego własność. Z tej bowiem przyczyny
cena uzyskana ze sprzedaży nieruchomości państwowej, mimo iż stanowi dochód
2
Agencji, jest w istocie wierzytelnością Skarbu Państwa. Nie było więc możliwe
hipoteczne zabezpieczenie powyższej wierzytelności na rzecz uczestnika.
W kasacji uczestnik wniósł o zmianę bądź uchylenie postanowienia
odwoławczego, powołując się na naruszenie prawa materialnego, a to art. 3531
k.c. oraz
art. 14 ust. 1 i 3, art. 15, 16, 19 i 58 ust. 5 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 368 ze zm.), a także na
naruszenie przepisów procesowych (art. 316 § 1, 328 § 2, 378 § 1 i 6268
§ 2 k.p.c.).
Zdaniem skarżącego, istnieją podstawy prawne do wpisu hipoteki
zabezpieczającej cenę sprzedaży nieruchomości państwowej na jego rzecz.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Hipotekę ustanawia się w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności (art. 65
ustawy o księgach wieczystych i hipotece), dlatego istotna jest odpowiedź na pytanie,
komu przysługuje wierzytelność z tytułu ceny sprzedaży przez Wojskową Agencję
Mieszkaniową nieruchomości państwowych. Na tle uregulowań zamieszczonych w
ustawie z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 368 ze zm.) problem ten może wywoływać
kontrowersję, w szczególności na tle treści art. 14 ust. 1 i 3, art. 19 ust. 1 i 3 pkt 2 oraz
art. 58 ust. 5 tej ustawy. W precedensowych orzeczeniach z dnia 19 stycznia 2005 r. (V
CK 767/04 i V CK 768/04) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż wpis do księgi wieczystej
hipoteki umownej zabezpieczającej wierzytelność z tytułu reszty ceny nieruchomości
lokalowej stanowiącej własność Skarbu Państwa, sprzedanej w jego imieniu przez
Wojskową Agencję Mieszkaniową następuje na rzecz Skarbu Państwa - Wojskowej
Agencji Mieszkaniowej, a nie na rzecz samej Agencji. Zaaprobowanie tego poglądu
i przedstawionej tam argumentacji prowadzi do aprobaty zaskarżonego postanowienia
Sądu Okręgowego.
Podstawowe znaczenie ma prawna relacja między Skarbem Państwa
a Wojskową Agencją Mieszkaniową, jako państwową osobą prawną w sferze
zarządzania i rozporządzania nieruchomościami państwowymi („wojskowymi”).
Miarodajny w tej mierze art. 14 ust. 1, w brzmieniu ustawy nowelizującej z dnia
16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 1203), stanowi, że Skarb Państwa powierza
Agencji wykonywanie w jego imieniu i na jego rzecz prawa własności i innych praw
rzeczowych w stosunku do nieruchomości stanowiących jego własność. Taki zakres
umocowania oznacza w istocie przedstawicielstwo ustawowe (art. 96 k.c.), ze skutkami
określonymi w art. 95 § 2 k.c. Potwierdza to art. 14 ust. 3 ustawy, z mocy którego
3
Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Agencję przysługuje prawo własności lub
inne prawa uzyskane z tytułu zbycia mienia Skarbu Państwa, a więc również
wierzytelności z tytułu ceny sprzedaży nieruchomości państwowych, w tym
nieruchomości lokalowych.
Uprawnienia Agencji do zabezpieczenia hipotecznego z tytułu sprzedaży lokali
(art. 58 ust. 5 ustawy) są oczywiste, skoro kompetencje jej w zakresie gospodarowania
mieniem „wojskowym”, stanowiącym własność Skarbu Państwa, są wyłączne. Skarb
Państwa nie ma własnego organu i działa przez właściwą jednostkę organizacyjną (art.
67 § 2 k.p.c.), a uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób
prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój (art. 441
§ 2
k.c.). W kontekście umocowania zamieszczonego w art. 441
§ 2 k.c., przepis art. 14
ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych ma znaczenie kluczowe dla określenia
uprawnień Skarbu Państwa wobec Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jako państwowej
osoby prawnej. Takim przepisem nie jest art. 58 ust. 5 ustawy, mający znaczenie
„techniczne”, nie może więc pozbawić Skarb Państwa uprawnień nadanych w art. 14
ust. 3 ustawy.
Jeżeli osobie prawnej powierzono wykonywanie praw Skarbu Państwa, należy ją
wpisać w księdze wieczystej obok uprawnionego, także przy wpisie hipoteki w dziale IV
(por. § 41 ust. 1 pkt 1 w związku z § 46 ust. 4 i § 48 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i
zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122). Taki wpis nie niweczy ani nie
ogranicza uprawnień Wojskowej Agencji Mieszkaniowej nadanych jej ustawą.
Należało zatem oddalić kasację (art. 39312
k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).