Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CK 488/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSA Andrzej Struzik (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. W. i P. P.
przeciwko (...) Spółdzielni "M.(...)" w C.
o ustalenie nie istnienia uchwał ewentualnie o uchylenie uchwał, po rozpoznaniu na
rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 29 kwietnia 2005 r., kasacji powodów od wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 23 marca 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 13 maja 2003 r. Sąd Okręgowy w C. oddalił powództwo W. W. i
P. P. skierowane przeciwko (...) Spółdzielni „M.(...)” w C., którym domagali się oni
ustalenia nieistnienia uchwał nr (...)/VI/2001 i (...)/2001 podjętych przez Radę Nadzorczą
pozwanej Spółdzielni w dniu 19 czerwca 2001 r., którymi wykluczono powodów z grona
członków Spółdzielni, a także ustalenia nieistnienia uchwał nr (...)/VI/2002 i (...)/2002
podjętych przez Zebranie Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni w dniu 14
czerwca 2002 r. utrzymujących w mocy w/w uchwały Rady Nadzorczej. Zdaniem
2
powodów Zebranie Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni w dniu 24 sierpnia
2000 r. zostało zwołane przez osoby nieuprawnione, a zatem podjęta wówczas uchwała
o wyborze Rady Nadzorczej winna być uznana za uchwałę nieistniejącą, co w
konsekwencji powoduje nieistnienie podjętych przez tę Radę uchwał. Sąd Okręgowy
oddalił także zgłoszone w pozwie żądanie ewentualne uchylenia wymienionych wyżej
uchwał w trybie art. 42 § 2 prawa spółdzielczego.
Wyrokiem z dnia 23 marca 2004 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów od
powyższego wyroku. Oddalając apelację Sąd drugiej instancji przyjął za podstawę
swego orzeczenia stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji wskazując, że
w istocie ustalenia te nie są kwestionowane, zaś przedmiotem zarzutów jest jedynie
ocena skutków prawnych z faktów tych wynikających. Ustalenia te w szczególności są
następujące: W dniu 29 czerwca 2000 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni pod
przewodnictwem powoda P. P., w skład której wchodził także drugi powód W. W.,
odwołała członków Zarządu pozwanej Spółdzielni: Z. J., Z. T. i B. D. oraz oddelegowała
do pełnienia funkcji członków zarządu powoda W. W., T. B. i A. L. W następnym dniu
Zebranie Przedstawicieli Członków podjęło uchwały uchylające obie w/w uchwały Rady
Nadzorczej. Z inicjatywy członków Spółdzielni przywrócony w ten sposób Zarząd zwołał
na 24 sierpnia 2000 r. Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni.
Jeszcze przed datą tego Zebrania, w dniu 16 sierpnia 2000 r. Rada Nadzorcza pod
przewodnictwem powoda P. P. ponownie podjęła uchwałę odwołującą Zarząd w
osobach Z. J., Z. T. i B. D. W dniu 24 sierpnia 2000 r. Zebranie odwołało Radę
Nadzorczą pod przewodnictwem P. P. i powołało nową Radę Nadzorczą pod
przewodnictwem T. R., zaś Rada ta powołała Zarząd w osobach Z. J., Z. T. i B. D. Z
kolei Rada Nadzorcza pod przewodnictwem P. P., ignorując uchwałę o jej odwołaniu, w
dniu 28 sierpnia 2000 r. powołała nowy Zarząd w innym składzie. Od tego czasu do 27
października 2000 r. w pozwanej Spółdzielni funkcjonowały dwa zarządy i dwie rady
nadzorcze, co spowodowało straty w wysokości 88.893 zł. W dniu 19 czerwca 2001 r.
Rada Nadzorcza pod przewodnictwem T. R. podjęła jednogłośnie uchwały o
wykluczeniu spośród członków Spółdzielni P. P. [nr (...)/2001) i W. W. (nr (...)/VI/2001],
zaś wobec otrzymania faksem, już po podjęciu uchwały, zwolnienia lekarskiego P. P.,
Rada zaprosiła go na swe posiedzenie 30 października 2001 r., kiedy to, pod jego
nieobecność, podtrzymała swą uchwałę w przedmiocie jego wykluczenia. W dniu 14
czerwca 2002 r. Zebranie Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni utrzymało w
mocy w/w uchwały Rady Nadzorczej z dnia 19 czerwca 2001 r. Wskazaną w
3
uzasadnieniu uchwał Rady Nadzorczej przyczyną wykluczenia powodów było ich
uczestnictwo w posiedzeniach Rady w dniach 29 czerwca 2000 r. i 16 sierpnia 2000 r.,
kiedy to odwołano Zarząd Spółdzielni bez podstawy merytorycznej, nadto odnośnie W.
W. jego dwukrotne członkowstwo w tymczasowym Zarządzie Spółdzielni i narażenie
Spółdzielni na nieodwracalne straty, podważanie uchwał Nadzwyczajnego Zebrania
Przedstawicieli Członków Spółdzielni z dnia 24 sierpnia 2000 r., uczestnictwo w
wyborach nielegalnego Zarządu w dniu 29 sierpnia 2000 r. i przez to funkcjonowanie
dwóch zarządów, co spowodowało osłabienie pozycji Spółdzielni. Odnośnie powoda P.
P. przyczynami wykluczenia było także zwołanie po 24 sierpnia 2000 r. posiedzenia
nielegalnej Rady Nadzorczej, która 29 sierpnia 2000 r. powołała drugi Zarząd
Spółdzielni, co spowodowało funkcjonowanie dwóch zarządów przez okres ponad
dwóch miesięcy, a także nie przekazanie Radzie Nadzorczej, pomimo wezwania,
protokołów z posiedzeń Rady Nadzorczej, której przewodniczył do 24 sierpnia 2000 r.,
nawoływanie do nieposłuszeństwa wobec Rady i kierowane pod jej adresem zarzuty
niegospodarności.
Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu powodów o nieistnieniu uchwał Walnego
Zebrania Przedstawicieli Członków z dnia 30 czerwca 2000 r. uchylających uchwały
Rady Nadzorczej z dnia poprzedniego, jak też takiego samego poglądu tamtejszego
Sądu wyrażonego w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 20002 r. sygn. I ACa (...),
którym oddalone zostało powództwo T. B. i P. P. kierowane przeciwko pozwanej
Spółdzielni o stwierdzenie nieważności tych uchwał wobec przyjęcia, że uchwały te nie
istnieją. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wyrażonym w niniejszej sprawie Zebranie
Przedstawicieli Członków Spółdzielni, jako organ hierarchicznie wyższy, może zmienić
decyzje Rady Nadzorczej, gdy działa jako organ odwoławczy w postępowaniu
wewnątrzspółdzielczym, a to stosownie do art. 38 § 1 pkt 8 prawa spółdzielczego (jak
się wydaje, na skutek oczywistej omyłki, błędnie wskazano pkt 8 zamiast pkt 9). Taką
właściwość przewiduje także § 35 Statutu pozwanej Spółdzielni, albowiem przewiduje
on podejmowanie uchwał co do wniosków członków Spółdzielni, Rady i Zarządu nie
przewidując jakiegokolwiek przedmiotowego ograniczenia. Taki wniosek, dotyczący
odwołania nowego Zarządu i przywrócenia starego Zarządu, został w toku obrad
Walnego Zebrania Przedstawicieli Członków w dniu 30 czerwca 2000 r. zgłoszony i
przyjęty pod obrady. W konsekwencji nie można zakwestionować prawidłowości
zwołania przez przywrócony w dniu 30 czerwca 2000 r. Zarząd Nadzwyczajnego
Zebrania Przedstawicieli Członków na dzień 24 sierpnia 2000 r. i podjętych wówczas
4
uchwał dotyczących odwołania dotychczasowej i powołania nowej Rady Nadzorczej. W
rezultacie brak podstaw do uznania za nieistniejące uchwał Rady dotyczących
wykluczenia powodów ze Spółdzielni i podjętych w wyniku odwołań powodów uchwał
Zebrania Przedstawicieli Członków o utrzymaniu w mocy uchwał Rady. Sąd Apelacyjny
uznał także za bezzasadne kwestionowanie tych uchwał jako naruszających art. 24 § 1
prawa spółdzielczego i postanowienia Statutu pozwanej Spółdzielni. W szczególności
wskazał, że § 23 ust. 1 Statutu przewiduje wykluczenie członka ze spółdzielni w
przypadku świadomego naruszenia postanowień statutu i uchwał organów spółdzielni
względnie udowodnionego działania na szkodę spółdzielni, zaś działanie powodów
można bez wątpliwości zakwalifikować jako świadome naruszenie uchwał organów
spółdzielni, które doprowadziło do istnienia swoistej dwuwładzy powstania dodatkowych,
zbędnych kosztów.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyli kasacją powodowie i powołali jako jej
podstawę art. 3931
pkt 1 i 2 k.p.c. (w brzmieniu sprzed 6 lutego 2005 r.) zarzucając
naruszenie art. 38 pkt 9 prawa spółdzielczego w związku z § 35 pkt 2 Statutu pozwanej
Spółdzielni przez błędną wykładnię tych przepisów polegającą na ustaleniu, że Zebranie
Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni obradujące w dniu 30 czerwca 2000 r.
było władne uchylić uchwały Rady Nadzorczej z dnia 29 czerwca 2000 r., co w
konsekwencji skutkowało przyjęcie błędnego poglądu, iż odwołany Zarząd był władny
zwołać Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli Członków na dzień 24 sierpnia 2000 r.
Nadto powodowie zarzucili naruszenie art. 24 § 1 prawa spółdzielczego w zw. z § 23 pkt
1 i 2 Statutu pozwanej Spółdzielni przez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów do
podjętych przez powodów działań, które nie miały charakteru świadomych naruszeń
uchwał organów spółdzielni ani działań na jej szkodę. W konkluzji powodowie wnieśli o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi I instancji.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Rozpoznając kasację powodów zwrócić uwagę należy, iż stosownie do art. 3
ustawy z dnia 22 grudnia 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Z 2005 r. Nr 13,
poz. 98) do jej rozpoznania stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego
obowiązujące przed dniem 6 lutego 2005 r.
W świetle podniesionego w kasacji zarzutu naruszenia art. 38 pkt 9 prawa
spółdzielczego zasadniczym problemem wymagającym rozważenia jest kwestia tzw.
5
uchwał nieistniejących. Uznanie uchwały za nieistniejącą jest tożsame z oceną, że do
podjęcia uchwały przez organ kolegialny osoby prawnej w ogóle nie doszło. W
przedmiocie tym wielokrotnie wypowiadali się przedstawiciele doktryny, jak też Sąd
Najwyższy i to zarówno na tle uchwał organów spółdzielni, jak też uchwał organów
spółek prawa handlowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywano, że o
nieistniejącej uchwale organu spółdzielni lub spółki prawa handlowego można mówić,
gdy występują takie podstawowe uchybienia w zakresie elementów konstytuujących
uchwały, jak niezwołanie walnego zgromadzenia (zebrania przedstawicieli), brak
wymaganej w ustawie lub statucie do podjęcia uchwały większości głosów (por.
uzasadnienie uchwały z dnia 24 czerwca 1994 r. III CZP 81/94, publikowana w OSNC
1994/12/241), podjęcie uchwały przez osoby nie będące wspólnikami (por. wyrok z dnia
14 kwietnia 1992 r. I CRN 38/92, publikowany OSNC 1993/3/45), sfałszowanie wyniku
głosowania (por. wyrok z dnia 9 października 1972 r. II CR 171/72, publikowany w
OSNC 1973/7-8/135). Analizując tę linię orzecznictwa w wyroku z dnia 24 września
2003 r. sygn. I PK 336/02 (publikowanym OSNP 2004/18/314) Sąd Najwyższy wyraził
pogląd, że uchwała organu spółdzielni może być uznana za nieistniejącą jedynie w
przypadku najpoważniejszych wad, wykluczających wyrażenie oświadczenia woli
uprawnionych podmiotów, choćby z naruszeniem prawa. W konsekwencji w orzeczeniu
tym Sąd Najwyższy przyjął, iż zwołanie posiedzenia rady nadzorczej przez osobę
nieuprawnioną, ale w sytuacji, gdy wniosek stosownej liczby członków do zwołania
takiego posiedzenia obligował, nie stanowi wady przesądzającej o nieistnieniu uchwały.
W doktrynie wskazuje się jako jeden z przypadków uchwały nieistniejącej podjęcie
uchwały przez przypadkowo spotykających się wspólników spółki prawa handlowego,
gdyż w takim wypadku brak zgromadzenia wspólników, jako że nie zostało ono zwołane
i przeciwstawia się temu sytuację, gdy zgromadzenie nie zostało prawidłowo zwołane,
kiedy to nie można uznać uchwały za nieistniejącą, a jedyni domagać się jej uchylenia,
przy czym za wadliwe zwołanie uznaje się zwołanie zgromadzenia przez osobę
nieuprawnioną. Zwolennicy tego poglądu przypisują charakter zgromadzenia tym
posiedzeniom wspólników (akcjonariuszy, członków spółdzielni), które zwołane zostały
w celu podejmowania uchwał, nawet wówczas, gdy zaproszenie pochodzi od
nieuprawnionego organu lub osoby. Do takiego też poglądu nawiązuje uzasadnienie
powołanego wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2003 r. Stanowisko
doktryny w tym przedmiocie nie jest jednak jednolite.
6
Za trafne uznać należy przedstawione wyżej stanowisko, iż zwołanie walnego
zgromadzenia członków spółdzielni (zebrania przedstawicieli) przez osobę lub organ
nieuprawniony , kiedy istniały przewidziane w ustawie lub statucie okoliczności
obligujące właściwy organ do jego zwołania, należy uznać za wadliwość jego zwołania,
nie dającą podstaw do uznania podjętych uchwał za nieistniejące, a mogącą jedynie
prowadzić do ich uchylenia na podstawie art. 42 § 2 prawa spółdzielczego. W takim
wypadku teza o podstawowym braku w zakresie elementów konstytuujących uchwały
nie ma uzasadnienia. W tym wypadku bez wątpienia nie mamy do czynienia z
wyrażeniem woli przez uczestników przypadkowego spotkania członków spółdzielni, ale
z posiedzeniem uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu osób,
zwołanym w celu podejmowania uchwał i w sytuacji, gdy zwołanie to było obligatoryjne.
Kasacja nie zawiera głębszego wywodu prawnego dotyczącego powyższej
kwestii, a jedynie wskazuje, że doktryna i orzecznictwo uważa, iż zwołanie walnego
zgromadzenia przez organ nieuprawniony powoduje podstawowe uchybienia w zakresie
elementów konstytuujących uchwały i zgromadzenie takie nie może skutecznie
procedować oraz podejmować jakichkolwiek uchwał, gdyż będą one uznane za
istniejące. Takie stwierdzenie nie zostało jednak poparte wskazaniem konkretnych
orzeczeń i wypowiedzi doktryny kwestii tych dotyczących, jak też krytyką wypowiedzi
przeciwnych, których istnienie pominięto milczeniem.
Skoro w rozpoznawanej obecnie sprawie bezspornym było, że Nadzwyczajne
Zebranie Członków pozwanej Spółdzielni w dniu 24 sierpnia 2000 roku zwołane zostało
w sytuacji, w której, z uwagi na żądanie stosownej liczby przedstawicieli, statut obligował
do zwołania takiego zebrania, nie można przyjąć, by podejmowane przez to Zebranie
uchwały były nieistniejące nawet w wypadku skutecznego zakwestionowania uchwał z
dnia 30 czerwca 2000 r. przywracających odwołany dzień wcześniej przez Radę
Nadzorczą Zarząd. W konsekwencji sformułowany w kasacji zarzut naruszenia art. 38
pkt 9 prawa spółdzielczego w związku z § 35 pkt 2 Statutu pozwanej Spółdzielni poprzez
błędną wykładnię powołanego przepisu polegającą na ustaleniu, że Zebranie
Przedstawicieli Członków w dniu 30 czerwca 2000 r. władne było uchylić uchwały Rady
Nadzorczej z dnia 29 czerwca 2000 r. nie ma istotnego znaczenia dla rozpoznania
sprawy. Na tle tego zarzutu nie sposób jednak nie wskazać, iż podejmowanie uchwał w
przedmiocie nie należącym do kompetencji danego organu spółdzielni nie stanowi
podstawy do uznania takiej uchwały za nieistniejącą, a jedynie pozwala przyjąć, iż
uchwała taka jest sprzeczne z prawem. Na tle takiego stanu Sąd Najwyższy w wyroku z
7
dnia 4 sierpnia 1992 r. I CRN 113/92 (publikowanym OSNC 1993/5/86) wyraził pogląd,
iż uchwała walnego zgromadzenia (zebrania przedstawicieli) członków spółdzielni,
podjęta w przedmiocie przekraczającym zakres kompetencji tego organu, jest nieważna
i nie podlega wykonaniu pomimo jej niezaskarżenia w trybie art. 42 § 2 i 3 prawa
spółdzielczego. Dla potrzeb niniejszej sprawy zbędnym jest rozważanie zagadnienia
uchwał bezwzględnie nieważnych na tle przepisów prawa spółdzielczego. Zauważyć
bowiem należy, iż wbrew zarzutom kasacji i poglądowi wyrażonemu w uzasadnieniu
powoływanego w kasacji wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 stycznia
2002 roku sygn. I ACa (...) nie można przyjąć, by uchylenie uchwały Rady Nadzorczej
pozwanej Spółdzielni odwołującej jej Zarząd, a w konsekwencji i uchwały powierzającej
czasowe pełnienie funkcji członków zarządu, nie należało do kompetencji Zebrania
Przedstawicieli Członków. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny zasadnie
stwierdził, iż stosownie do art. 49 § 2 prawa spółdzielczego i § 41 pkt 8 Statutu
pozwanej Spółdzielni powoływanie i odwoływanie zarządu, poza przypadkiem odwołania
w następstwie nieudzielania absolutorium, należało do kompetencji Rady Nadzorczej.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 kwietnia 1985 r. III CZP 21/85 (publikowanej OSNC
1985/12/190) wyraźnie wskazywał, iż przepis art. 49 § 2 prawa spółdzielczego nakazuje
przesądzenie postanowieniem statutu, jaki organ ma powoływać członków zarządu, w
tym prezesa i jego zastępców, a w świetle tego przepisu pozostawienie tej kwestii w
statucie woli członków spółdzielni jest niedopuszczalne. Wbrew poglądowi wyrażonemu
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie można wywodzić uprawnienia zebrania
przedstawicieli do powołania zarządu z przepisu art. 38 § 2 prawa spółdzielczego.
Przepis ten nie przyznaje wprost jakichkolwiek kompetencji walnemu zgromadzeniu, a
zatem poprzez art. 37 § 2 prawa spółdzielczego i zebraniu przedstawicieli, ale jedynie
zezwala na poszerzenie przez statut zakresu wyłącznej właściwości walnego
zgromadzenia poza zakreślony przepisem art. 38 § 1 prawa spółdzielczego. Statut
pozwanej Spółdzielni nie zastrzegał natomiast dla Zebrania Przedstawicieli uprawnienia
do powoływania i odwoływania członków Zarządu. Zasadnie też Sąd Apelacyjny w
wyroku wydanym w sprawie sygn. I ACa (...) wyraził w ślad za wyrokiem Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 1999 r. sygn. I ACa 31/99
(opublikowanym OSA 2000/9/35), wcześniej już prezentowany przez doktrynę pogląd, iż
walne zgromadzenie – jako najwyższy organ spółdzielni – może wyrazić swoje
stanowisko w każdej sprawie dotyczącej spółdzielni, jeżeli tylko zostanie ona
wprowadzona do porządku dziennego obrad we właściwym trybie, jednakże w sprawach
8
należących do kompetencji innych organów może ono podjąć wyłącznie uchwałę o
charakterze opinii, postulatów, czy też zaleceń pozostawiających podjęcie decyzji
ostatecznej właściwemu organowi. Z powyższych przyczyn kompetencji Zebrania
Przedstawicieli Członków pozwanej Spółdzielni do uchylenia uchwały Rady Nadzorczej
o odwołaniu Zarządu nie sposób wywodzić ani z treści art. 38 § 2 prawa spółdzielczego,
ani też z ogólnej kompetencji tego organu, jako najwyższej władzy pozwanej. Wbrew
jednak zarzutowi kompetencja taka wynika z treści art. 38 § 1 pkt 9 prawa
spółdzielczego i w tym zakresie podzielić należy pogląd prawny stojący u podstaw
zaskarżonego wyroku. Do czasu nowelizacji prawa spółdzielczego ustawą z dnia 7 lipca
1994 r. o zmianie ustawy – Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 90, poz. 419) przepis art. 32 § 1 prawa spółdzielczego przewidywał prawo
członka spółdzielni do odwołania w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym od uchwał w
sprawach wynikających w stosunku członkowstwa, natomiast art. 34 prawa
spółdzielczego dawał możliwość objęcia postępowaniem wewnątrzspółdzielczym,
stosownie do postanowień statutu, także innych spraw między członkiem a spółdzielnią.
Powołana wyżej nowelizacja prawa spółdzielczego skreśliła wprawdzie art. 34, jednakże
nadała także nowe brzmienie art. 32 § 1, który obecnie generalnie dopuszcza w
postępowaniu wewnątrzspółdzielczym odwołanie w sprawach między członkiem a
spółdzielnią, chyba że statut wyłącza lub ogranicza to uprawnienie. Brzmienie tego
przepisu, odmiennie niż poprzednio art. 34, nie wymaga zatem szczególnego
zezwolenia zawartego w statucie, dla dopuszczenia takiego odwołania. Zatem nietrafny
jest pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w rozpoznawanej wcześniej sprawie sygn. I
ACa (...) dotyczącej uchwał podjętych w dniu 30 czerwca 2000 r., że skreślenie art. 34
pozbawiło członka prawa odwołania w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym od uchwał
w sprawach między członkiem i spółdzielnią innych niż wynikające ze stosunku
członkowstwa. W odniesieniu do odwołań od uchwał rady nadzorczej nie jest konieczne,
by statut wskazywał organ, do którego można wnieść odwołanie, skoro rozpoznawanie
odwołań od uchwał rady z mocy art. 38 § 1 pkt 9 należy do wyłącznej kompetencji
walnego zgromadzania (zebrania przedstawicieli). Okoliczność, że powołany w kasacji §
44 pkt 5 Statutu pozwanej Spółdzielni przewiduje dopuszczalność zaskarżenia do sądu
przez odwołanego członka zarządu uchwały o jego odwołaniu nie wskazuje na
wyłączenie przez Statut możliwości odwołania w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym,
skoro tylko w odniesieniu do uchwał o wykluczeniu lub wykreśleniu członka z rejestru
członków spółdzielni przepisy prawa spółdzielczego wymagają wyczerpania
9
postępowania wewnątrzspółdzielczego dla dopuszczalności zaskarżenia uchwał do
sądu (art. 32 § 1a). Zatem w odniesieniu do pozostałych uchwał w sprawach między
członkiem a spółdzielnią ustawa dopuszcza konkurencję tych dwóch odwołań.
Mając na uwadze, iż do podjęcia w dniu 30 czerwca 2000 r. uchwał o uchyleniu
uchwał Rady Nadzorczej podjętych w dniu 29 czerwca 2000 r. doszło w wyniku
rozpoznania odwołania złożonego przez członków odwołanego Zarządu, co ustala Sąd
drugiej instancji i co znajduje odzwierciedlenie w protokole Zebrania Przedstawicieli, nie
budzi wątpliwości, iż uchylając te uchwały Zebranie Przedstawicieli działało w granicach
swych kompetencji stosownie do art. 38 § 1 pkt 9 w związku z art. 32 § 1 prawa
spółdzielczego. Odrębną kwestię stanowi zagadnienie, czy uchwała w tym przedmiocie
została podjęta w sposób zgodny z prawem, skoro rozpatrywanie tej kwestii nie było
wcześniej przewidziane porządkiem obrad Zebrania zwołanego na dzień 30 czerwca
2000 r. Tego rodzaju uchybienie mogłoby jednak, co najwyżej, prowadzić do uchylenia
uchwały stosownie do art. 42 § 2 prawa spółdzielczego. Do takiego uchylenia uchwały
nie doszło, zaś uchwała organu spółdzielni dotknięta wadami wskazanymi w powołanym
przepisie istnieje i do czasu jej uchylenia wywołuje skutki prawne. Powodowie,
jakkolwiek mogli zwalczać uchwałę przewidzianymi prawem środkami, to byli
zobowiązani się jej podporządkować.
Bezzasadnym jest podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 24 § 1 prawa
spółdzielczego w związku z § 23 pkt 1 i 2 Statutu pozwanej Spółdzielni. Powodowie nie
powołali jako podstawy swej kasacji naruszenia przepisów prawa procesowego, a tylko
przez powołanie tej właśnie podstawy mogli kwestionować ustalenia faktyczne
dotyczące charakteru działań i związanego z nimi zamiaru powodów oraz szkód jakie
działania te wyrządziły pozwanej. W konsekwencji Sąd Najwyższy, oceniając zarzut
naruszenia art. 24 § 1 prawa spółdzielczego i stosownych postanowień statutu
określających przyczyny wykluczenia członka z pozwanej Spółdzielni, oceny tej
dokonuje na odnosząc ją do ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego
wyroku. Argumentacja prawna kwestii tej dotycząca, zawarta w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku, oparta jest na ustaleniach poczynionych w tym przedmiocie
przez Sąd pierwszej instancji i nawiązuje do obszernej argumentacji przez tamten Sąd
przedstawionej. Ustalenia faktyczne dają zaś podstawy do przyjęcia świadomego
naruszania przez powodów uchwał Zebrania Przedstawicieli Członków pozwanej
Spółdzielni i działania na jej szkodę. Nie sposób zakwestionować takiej oceny Sądów
obu instancji przez pryzmat argumentacji przedstawionej w kasacji, usiłującej
10
przedstawić działanie powodów jako dozwoloną krytykę władz Spółdzielni. Powodowie
działania tych władz bojkotowali, w posiedzeniach Zebrania Przedstawicieli nie
uczestniczyli, na posiedzenia Rady Nadzorczej, których przedmiotem miała być kwestia
ich członkowstwa, nie stawiali się, a jednocześnie doprowadzili do działania
konkurencyjnych organów, stwarzając w ten sposób swoistą „dwuwładzę” w Spółdzielni.
Istotą krytyki jest prezentowanie wobec krytykowanych organów i organów powołanych
do dokonywania stosownych ocen swych poglądów, próba doprowadzenia do polemiki,
zmiany postępowania. Bojkot za krytykę uznany być nie może.
Z powyższych przyczyn uznać należy, że kasacja nie została oparta na
usprawiedliwionych podstawach i na podstawie art. 39312
k.p.c. podlega oddaleniu.