V CK 58/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:20-10-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:C III 321/34 I CKN 1169/99 II CKN 552/98 III CKN 8/96 III CZP 59/98 V CKN 17/2000
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CK 58/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka
SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w W.
przeciwko H. P. i E. P. i z powództwa wzajemnego H. P. i E. P.
przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w W. o zapłatę, po
rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 28 lipca 2005 r., kasacji pozwanych -
powodów wzajemnych od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 31 sierpnia 2004 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
W uwzględnieniu apelacji powodowej Agencji Nieruchomości Rolnych Sąd
Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok uwzględniający powództwo wzajemne i
powództwo to oddalił; poza tym oddalił apelację pozwanych – powodów wzajemnych H.
P. i E. P. i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego.
Z ustaleń przytoczonych w uzasadnieniu tego wyroku wynika, że w skład
nieruchomości, objętej umową sprzedaży zawartej przez strony dnia 5 czerwca 1997 r.,
2
o łącznej powierzchni 10.6973 ha wchodziły: budynek pałacu, dwa budynki mieszkalne i
dwa socjalne, cztery budynki gospodarcze, waga oraz hydrofornia. Na terenie tej
nieruchomości znajdowała się mieszalnia pasz, przeznaczona do rozbiórki przez
Agencję w terminie do dnia 31 października 1997 r. Zawarcie wskazanej umowy z dnia 5
czerwca 1997 r. zostało poprzedzone sporządzeniem przez strony w dniu 6 listopada
1996 r. protokołu wydania nieruchomości zespołu pałacowo-parkowego w G.,
zawierającego opis nieruchomości oraz ustalenie wysokości wpłaty dokonanej przez
pozwanego H. P. tytułem uzupełnienia pierwszej raty. Na mocy umowy zawartej dnia 5
czerwca 1997 r., zwanej umową najmu, pozwani H. i E. P. oddali powodowej Agencji do
bezpłatnego użytkowania do dnia 30 maja 1998 r. budynki i budowle wchodzące w skład
mieszalni pasz znajdującej się na terenie zespołu pałacowo-parkowego w G. Zwrot tych
obiektów nastąpił w maju 1999 r. Dnia 12 czerwca 1997 r. nieznani sprawcy dostali się
do pałacu przez nienależycie zabezpieczone okienko piwniczne, wzniecili pożar, w
następstwie którego powstała szkoda ustalona przez ubezpieczyciela na kwotę
229,324,48 zł. Jednakże z uwagi na brak dostatecznego zabezpieczenia budynku
ubezpieczyciel obniżył odszkodowanie o 60% udziału własnego tj. do kwoty 91.729,80 zł
wypłaconej pozwanym. Według ustaleń Sądu Apelacyjnego wydanie pozwanym pałacu
nastąpiło 6 listopada 1996 r. i z tą chwilą przeszło na kupujących niebezpieczeństwo
przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy (art. 548 § 1 k.c.). Na pozwanych ciążył
obowiązek właściwego zabezpieczenia zabudowanej nieruchomości. Ustalony w
postępowaniu likwidacyjnym stopień przyczynienia się na 60% nie został
zakwestionowany, a zmniejszenie odszkodowania było następstwem także zgłoszenia
szkody po upływie 5 miesięcy od pożaru. Za bezzasadne uznały Sądy obu instancji
żądanie pozwanych zasądzenia odszkodowania za okres po 30 maja 1999 r. za
bezumowne użytkowanie nieruchomości w części, w jakiej znajdowała się mieszalnia
pasz, bowiem zwrot tej części nieruchomości nastąpił najpóźniej 30 maja 1999 r.
Roszczenie zgłoszone przez pozwanych dnia 25 października 2001 r. w pozwie
wzajemnym dotyczące odszkodowania za bezumowne korzystanie z mieszalni pasz po
30 maja 1998 r. uległo przedawnieniu (art. 229 § 1 k.c.) bowiem nieruchomość została
zwrócona – jak to już wskazano – 30 maja 1999 r. Nie podzieliły także Sądy zasadności
zgłoszonego przez pozwanych zarzutu potrącenia wskazując, że złożone przez nich
oświadczenie iż „...dokonują potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością wobec
Agencji dopiero w momencie, kiedy powódka wywiąże się ze swojego świadczenia
wzajemnego” – jako nieskuteczne nie wywołało skutku przewidzianego w art. 498 k.c.
3
Kasację złożyli pozwani – powodowie wzajemni E. P. oraz H. P. i z powołaniem
się na obie podstawy przewidziane w art. 3931
k.p.c. (według jego numeracji i brzmienia
w dacie wydania zaskarżonego wyroku) skarżący zarzucili:
- naruszenie prawa materialnego tj. art. 498 k.c. i 499 k.c. poprzez ich
niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu potrącenia dokonanego przez powoda
– pozwanego wzajemnie za skuteczne, gdy tymczasem jego wierzytelność uległa już
wcześniej umorzeniu - wskutek złożonego przez pozwanych powodów wzajemnych w
dniu 28 lipca 1998 r. oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności stron, który
to zarzut podnieśli oni w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2002 r.,
- naruszenie art. 488 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie
polegające na nieuwzględnieniu zarzutu odraczającego zgłoszonego przez pozwanych
w związku z niewywiązaniem się przez powódkę z jej świadczenia wzajemnego
(prawidłowego wydania przedmiotu umowy);
- 229 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu
roszczeń pozwanych – powodów wzajemnych za przedawnione w sytuacji, gdy
przedawnienie w chwili wytaczania powództwa jeszcze nie nastąpiło albowiem nie
upłynął roczny termin od dnia faktycznego zwrotu rzeczy (15 grudnia 2000 r.);
- 224 k.c. – poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, iż
sposób użytkowania przez powoda – pozwanego wzajemnie nieruchomości pozwanych,
powodów wzajemnych (mieszkalni pasz) po dniu 30 maja 1999 r. (tj. po dniu
przekazania im kluczy) nie miał charakteru bezumownego korzystania;
- art. 65 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na
błędnej wykładni oświadczeń woli stron zawartych w § 14 aktu notarialnego
- art. 548 § 1 i 2 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające
na przyjęciu, iż moment przejścia na pozwanych – powodów wzajemnych
niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy nastąpił w dniu 6
listopada 1996 r. podczas gdy strony wyraźnie zastrzegły w akcie notarialnym (§ 14), że
przejście korzyści i ciężarów a więc również niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub
uszkodzenia nastąpi dopiero w ciągu 7 dni od podpisania tego aktu z chwilą wydania, co
faktycznie miało miejsce dopiero w dniu 3 października 1997 r.
- art. 471 k.c. i art. 493 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. – poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie polegające na uznaniu, iż pozwani – powodowie wzajemni nie wykazali,
że powód – pozwany wzajemnie nie wykonał należycie umowy odraz nie wykazali
wysokości szkody, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy świadczy
4
zupełnie co innego, a wysokość szkody nie była kwestionowana przez stronę przeciwną
co stanowi podstawę kasacyjną z art. 3931
pkt. 1 k.p.c.
2) podstawie naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
wynik sprawy, tj.:
- art. 233 § 1 k.p.c. – poprzez nierozważenie w sposób wszechstronny
materiału dowodowego zebranego w sprawie, a nadto przekroczenie granic swobodnej
oceny dowodów polegające na:
- ustaleniu, że wydanie nieruchomości pozwanym – powodom wzajemnym,
wbrew zebranym w spawie dowodom (§ 14 aktu notarialnego z dnia 5.06.1997 r.
protokołu okazania granic z dnia 30.09.1997 r., pism powoda z dnia 29.10.98 r. do
25.08.1997 r., 14.05.1999 r., dn. 17.02.1999 r., pisma Administratora do dyrektora
Agencji Własności Rolnej z dnia 29.09.99 r.) nastąpiło w dniu 6 listopada 1996 r.;
- uznanie umowy najmu z dnia 5.06.1997 r. (dot. mieszkalni pasz) jako
bezspornego dowodu potwierdzającego fakt wcześniejszego wydania pozwanym –
powodom wzajemnym przedmiotowej nieruchomości (listopad 1996 r.), podczas gdy w
rzeczywistości umowa ta opatrzona jest jedynie tą datą (dla właściwego zaksięgowania
przez powoda kosztów ponoszonych w mieszalni pasz) a faktycznie zawarta została
przez strony w październiku 1997 r., a poza tym wynajmujący nie musi być właścicielem
rzeczy, ani też jej posiadaczem;
- nadaniu treści dokumentu – protokołu z dnia 6.11.1996 r. błędnego
znaczenia, gdyż po tej dacie faktycznie nie nastąpiła żadna zmiana we władaniu
przedmiotową nieruchomością, przeciwnie – powód nadal pobierał z niej pożytki
(czynsze z tytułu zawartych umów najmu – do dnia 3.10.1997 r.), jak i ponosił ciężary
(opłacał podatki, rachunki za dostawę energii i wody oraz telefony, ubezpieczał tę
nieruchomość, jak i zapewniał jej dozór, wynajmując firmę ochroniarską – co sam
przyznał w swojej apelacji);
- ustaleniu, że § 14 aktu notarialnego i protokół okazania granic nie dotyczył
wydania pałacu, czemu przeczą wymienione w tym protokole załączniki, m.in. 9 umów
najmu lokali znajdujących się w budynku pałacowym wykaz najemców, księgowy wykaz
budynków i budowli oraz wyrok eksmisyjny,
- pominięciu dowodu w postaci pisma pozwanych powodów wzajemnych
z dn. 28.07.1998 r. na okoliczność dokonanego przez nich skutecznego potrącenia
wzajemnych wierzytelności stron;
5
- ustaleniu, na podstawie zeznań świadka W. W. oraz protokołu przekazania
kluczy z dnia 30.05.1999 r., okresu bezumownego korzystania przez pozwanego
wzajemnie z mieszalni pasz tylko do dnia 30 maja 1998 r. (momentu przekazania kluczy
do bram oraz do pomieszczeń mieszalni pasz), podczas gdy w istocie w dalszym ciągu
powód-pozwany wzajemnie faktycznie użytkował tę nieruchomość i korzystał z niej, o
czym świadczą pozostawione na niej urządzenia, maszyny, nierozebrane części
mieszalni i budynków oraz fundamenty, uniemożliwiające jakiekolwiek prawidłowe
korzystanie z nich przez pozwanych–powodów wzajemnych, o czym wyraźnie świadczą
pozostałe dowody m.in. zeznania tego samego świadka oraz jego pismo do Dyrektora
Agencji z dnia 29.09.99 r., pismo powoda wzajemnego z dnia 14.05.99 r., jak również
pisma pozwanego z dnia 24.11.99 r., 4.01.2000 r., 22.03.2000 r., a nawet sama umowa
z dnia 14.12.2000 r.
- ustaleniu, że pozwani twierdzili, że obiekty mieszalni pasz zostały im
zwrócone w grudniu 1999 r., podczas gdy takiego oświadczenia oni w ogóle nie składali
- ustaleniu, że nieruchomość została wydana powodom wzajemnym w
stanie zupełnym, podczas gdy w rzeczywistości powodom nie zostały w dniu 3.10.1997
r. wydane wszystkie obiekty objęte umową sprzedaży z dnia 5.06.1997 r. (brak dwóch
obiektów), przy czym - wbrew ustaleniom Sądu II instancji – nie chodziło tu o obiekty
mieszani pasz, których zresztą powodowie nie kupili (§ 1 aktu notarialnego),
- ustaleniu, że powód należycie zabezpieczył budynek przed dostępem osób
trzecich, gdy tymczasem zabezpieczenie to było niewystarczające, skoro sprawcy
pożaru dostali się do pałacu przez jeden z niezamurowanych okienek piwnicznych,
- pominięciu faktu, że to powód-pozwany wzajemnie wynajmował firmę
ochroniarską, odpowiedzialną nie tylko za dozór mieszalni pasz, ale i budynki pałacowe,
co wynika z zeznań pracowników powoda,
- art. 230 k.p.c. – poprzez uznanie za niewskazana wysokość szkody
poniesionej przez pozwanych-powodów wzajemnych z tytułu pożaru pałacu, podczas
gdy fakt ten nie był kwestionowany przez stronę przeciwną co stanowi podstawę
kasacyjną z art. 3931
pkt 2 k.p.c.
Wskazując na powyższe skarżący wnosili o:
1. uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w całości, alternatywnie:
orzeczenie co do istoty sprawy i oddalenie powództwa głównego w całości (gdyby Sąd
Najwyższy uznał, iż zaistniały przesłanki z art. 3931
k.p.c.) w przedmiocie powództwa
6
wzajemnego - zasądzenie na rzecz powodów wzajemnych kwoty 305.000,00 zł z
ustawowymi odsetkami od 29.08.2001 r. do dnia zapłaty oraz
2. zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego,
według norm przypisanych za wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy – po uwzględnieniu postanowień art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego... (Dz. U. z 2005 r. Nr 13,
poz. 98) zważył, co następuje:
Jeżeli skarżący z powołaniem się na obie podstawy kasacji kwestionuje
zasadność zaskarżonego orzeczenia w całości, to niezależnie od kolejności
przytoczenia i uzasadnienia tych podstaw w pierwszej kolejności wymaga rozważenia
podstawa przewidziana w art. 3931
pkt 2 k.p.c. bowiem zarzuty w odniesieniu do prawa
materialnego mogą być właściwie ocenione i rozważone tylko na tle ustalonego stanu
faktycznego. Zważywszy, że zarzuty kasacji zmierzają do wykazania wadliwości w
podjęciu przez Sąd odwoławczy decyzji co do istoty sprawy należy wskazać, że na tym
Sądzie spoczywa obowiązek dokonania własnych ustaleń a także samodzielnej ich
oceny z punktu widzenia prawa materialnego. W toku realizacji funkcji kontrolnej sąd
apelacyjny bada zgodność rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji z dokonanymi
ustaleniami faktycznymi, adekwatność tych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem
dowodowym i prawidłowość zastosowania przepisów prawa materialnego. Merytoryczny
oraz kontrolny akcent działalności sądu drugiej instancji został wyjaśniony
w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r.,
III CZP 59/98 (OSNC 1999, nr 7 – 8, poz. 124). Podstawę ustaleń faktycznych, którą
zwalczają skarżący w kasacji, stanowią następujące elementy:
- materiał zebrany w toku postępowania w pierwszej instancji,
- materiał zebrany przez sąd drugiej instancji z zachowaniem reguł i
ograniczeń z art. 381 i 368 § 1 pkt 4 k.p.c.,
- fakty powszechnie znane (art. 213 § 1, 228 § 2 k.p.c.),
- fakty znane sądowi z urzędu (art. 228 § 1 k.p.c.), fakty przyznane (art. 229
k.p.c.), fakty niezaprzeczone (art. 230 k.p.c.) i domniemania prawne.
Powyższe wskazuje na zakres możliwości zmiany podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia przez sąd drugiej instancji. Ustalona przez Sąd Apelacyjny podstawa
faktyczna kwestionowanego rozstrzygnięcia jest podważana przez skarżących w drodze
zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W wypadku zgłoszenia takiego zarzutu w kasacji
Sąd Najwyższy jako instancja kasacyjna nie przeprowadza tej oceny, lecz sprawdza czy
7
nie zostały przekroczone ramy sędziowskiego osądu przewidziane w art. 233 § 1 k.p.c.
przy uwzględnieniu wskazanych w orzecznictwie kryteriów stosowanych przez sąd
orzekający (por. m.in. postanowienie z dnia 29 października 1996 r. III CKN 8/96 -
OSNC 1997, nr 3, poz. 30, wyrok z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99 – OSNC
2000, nr 7 - 8, poz. 139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000 – OSNC 2000, nr
10, poz. 189). Fakt, iż obszerny materiał dowodowy mógłby stanowić podstawę do
ustalenia innej daty wydania – od przyjętej przez Sąd orzekający na dzień 6 listopada
1996 r. – nie przesądza o wadliwości tego ustalenia opartego na protokole wydania
nieruchomości opatrzonego wskazaną datą 6 listopada 1996 r. potwierdzonym przez
świadka W. S. Nie negował tego faktu także pozwany H. P., upatrując – bezzasadnie w
jego treści – stwierdzenia, jakoby wydanie to miało charakter teoretyczny. W myśl art.
548 § 1 k.c. z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i
ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia
rzeczy. Kodeks cywilny rozróżnia moment przejścia ryzyka utraty lub uszkodzenia
rzeczy sprzedanej od chwili przejścia własności rzeczy na kupującego.
Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na
kupującego z chwilą wydania rzeczy, niezależnie od tego kiedy kupujący stanie się
właścicielem tej rzeczy (z. uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1999
r. II CKN 552/98 – OSNC 2000, nr 2, poz. 24). Przez wydanie rzeczy rozumieć należy
przede wszystkim wydanie w rozumieniu art. 348 k.c. Kupujący nie wykazali aby po
ustalonej dacie wydania tj. 6 listopada 1996 r. mieli ograniczoną mozliwość
bezpośredniego dostępu do zabudowanej nieruchomości (por. uzasadnienie
powołanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1999 r., II CKN 552/98).
Pozwani: E. P. i H. P. - jako wynajmujący - w umowie o najem lokalu użytkowego
zawartej dnia 5 czerwca 1997 r. potwierdzili wykonywane władztwo nad nieruchomością.
Umowa ta, obejmująca budynki wchodzące w skład mieszalni pasz, została zawarta na
czas ściśle określony tj. do dnia 30 maja 1998 r. Z faktów bezspornie ustalonych jak
wydanie skarżącym kluczy dnia 15 maja 1999 r. do mieszalni pasz – prawidłowo Sądy
obu instancji wysunęły wniosek, że zwrot obiektów objętych wskazaną umową nastąpił
najpóźniej 30 maja 1999 r. Wobec niepodważonych tych ustaleń i bezspornej daty 25
października 2001 r. wystąpienia przez właścicieli przeciwko powodowej Agencji o
zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, zgłoszonego
zarzutu przedawnienia roszczenia nie można – w świetle art. 229 k.c. – zasadnie
kwestionować. Skorzystanie z potrącenia zależne jest w każdym wypadku od woli
8
podmiotu zainteresowanego. W apelacji skarżący zarzucili naruszenie prawa
materialnego, tj. „... art. 498 k.c. – poprzez nieuwzględnienie zarzutu potrącenia
zgłoszonego przez pozwanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty i późniejszych pismach
procesowych”. Jednoznaczną treść wypowiedzi skarżących w tym przedmiocie
przytoczył Sąd Apelacyjny - oświadczyli oni - w piśmie z dnia 24 października 2001 r., iż
„... dokonują potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością wobec Agencji dopiero w
momencie, kiedy powódka wywiąże się ze swojego świadczenia wzajemnego”. W
kasacji skarżący odwołali się do oświadczenia o potrąceniu złożonego przez nich dnia
28 lipca 1998 r. wskazując, że ten zarzut podnieśli w piśmie procesowym z dnia 20
marca 2002 r., co stanowi nową okoliczność wysuniętą dopiero w instancji kasacyjnej.
Oświadczenie o potrąceniu jako czynność kształtująca prawo wymaga ustalenia, które
ze składanych przez skarżących w toku postępowania oświadczeń jest skuteczne
i wiążące. Cofnięcie poprzedniego oświadczenia wymaga zgody drugiej strony. Liczne
odwoływanie się do pism procesowych przez przytoczenie daty ich sporządzenia, co
potwierdza treść kasacji, lub posługiwanie się zwrotem o późniejszych pismach
procesowych uzasadnia wskazanie, że Sąd Najwyższy jako instancja kasacyjna nie jest
zobowiązany - w dążeniu do konkretyzacji tak sformułowanych zarzutów - poszukiwać -
w obszernych aktach sprawy – pism skarżących mających potwierdzać ich zarzuty (por.
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1934 r. C III 321/34 – 26. Orz. SN Izby
Cywilnej 1935, z. VII, poz. 275). Zarzutów przytoczonych w ramach podstawy kasacji
przewidzianej w art. 3931
pkt 2 k.p.c. nie można zatem podzielić.
Naruszenie prawa materialnego może nastąpić – jak stanowi art. 3911
pkt 1 k.p.c.
przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Z powołaniem się na tą
podstawę nie można wykazywać wadliwości ustaleń faktycznych, co autor kasacji
podejmuje zarówno w odniesieniu do wskazanych powyżej przepisów art. 498 i 499 k.c.,
jak i dalszych przepisów prawa materialnego, przytoczonych w kasacji. Zastosowanie
przepisów prawa materialnego poprzedziło uznanie przez Sąd Apelacyjny za
udowodnione określonych faktów a następnie subsumcja dokonanych ustaleń
faktycznych pod stosowną normę prawną i określenie konsekwencji obowiązywania tej
normy. Skarżący zaś zarzut naruszenia art. 229 k.c. poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie opierają na twierdzeniu, że nie upłynął roczny termin od dnia zwrotu
rzeczy. Wobec niepodważonego ustalenia, że obiekt mieszalni pasz został właścicielom
zwrócony najpóźniej 30 maja 1999 r., na oczywiście nieprawidłowym założeniu opiera
się zarzut naruszenia art. 224 k.c. w postaci niewłaściwej wykładni, przez przyjęcie, że
9
użytkowanie tego obiektu po 30 maja 1999 r. nie miało charakteru bezumownego
korzystania. Zarzut naruszenia art. 471 k.c. i art. 493 § 1 w zw. z art. 6 k.c. jest wynikiem
błędnego odczytania stanowiska Sądu Apelacyjnego oraz pominięcia motywacji
stwierdzającej, że podstawą obniżenia odszkodowania było wynikiem również
zgłoszenia szkody wywołanej pożarem dopiero po upływie 5 miesięcy a skarżący nie
wykazali - w ocenie tego Sądu – aby ta podstawa obniżenia odszkodowania obciążała
powodową Agencję, jako zbywcę nieruchomości.
Z powyższego wynika, że kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i
dlatego podlega oddaleniu (art. 39312
k.p.c.).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka
SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w W.
przeciwko H. P. i E. P. i z powództwa wzajemnego H. P. i E. P.
przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w W. o zapłatę, po
rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 28 lipca 2005 r., kasacji pozwanych -
powodów wzajemnych od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 31 sierpnia 2004 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
W uwzględnieniu apelacji powodowej Agencji Nieruchomości Rolnych Sąd
Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok uwzględniający powództwo wzajemne i
powództwo to oddalił; poza tym oddalił apelację pozwanych – powodów wzajemnych H.
P. i E. P. i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego.
Z ustaleń przytoczonych w uzasadnieniu tego wyroku wynika, że w skład
nieruchomości, objętej umową sprzedaży zawartej przez strony dnia 5 czerwca 1997 r.,
2
o łącznej powierzchni 10.6973 ha wchodziły: budynek pałacu, dwa budynki mieszkalne i
dwa socjalne, cztery budynki gospodarcze, waga oraz hydrofornia. Na terenie tej
nieruchomości znajdowała się mieszalnia pasz, przeznaczona do rozbiórki przez
Agencję w terminie do dnia 31 października 1997 r. Zawarcie wskazanej umowy z dnia 5
czerwca 1997 r. zostało poprzedzone sporządzeniem przez strony w dniu 6 listopada
1996 r. protokołu wydania nieruchomości zespołu pałacowo-parkowego w G.,
zawierającego opis nieruchomości oraz ustalenie wysokości wpłaty dokonanej przez
pozwanego H. P. tytułem uzupełnienia pierwszej raty. Na mocy umowy zawartej dnia 5
czerwca 1997 r., zwanej umową najmu, pozwani H. i E. P. oddali powodowej Agencji do
bezpłatnego użytkowania do dnia 30 maja 1998 r. budynki i budowle wchodzące w skład
mieszalni pasz znajdującej się na terenie zespołu pałacowo-parkowego w G. Zwrot tych
obiektów nastąpił w maju 1999 r. Dnia 12 czerwca 1997 r. nieznani sprawcy dostali się
do pałacu przez nienależycie zabezpieczone okienko piwniczne, wzniecili pożar, w
następstwie którego powstała szkoda ustalona przez ubezpieczyciela na kwotę
229,324,48 zł. Jednakże z uwagi na brak dostatecznego zabezpieczenia budynku
ubezpieczyciel obniżył odszkodowanie o 60% udziału własnego tj. do kwoty 91.729,80 zł
wypłaconej pozwanym. Według ustaleń Sądu Apelacyjnego wydanie pozwanym pałacu
nastąpiło 6 listopada 1996 r. i z tą chwilą przeszło na kupujących niebezpieczeństwo
przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy (art. 548 § 1 k.c.). Na pozwanych ciążył
obowiązek właściwego zabezpieczenia zabudowanej nieruchomości. Ustalony w
postępowaniu likwidacyjnym stopień przyczynienia się na 60% nie został
zakwestionowany, a zmniejszenie odszkodowania było następstwem także zgłoszenia
szkody po upływie 5 miesięcy od pożaru. Za bezzasadne uznały Sądy obu instancji
żądanie pozwanych zasądzenia odszkodowania za okres po 30 maja 1999 r. za
bezumowne użytkowanie nieruchomości w części, w jakiej znajdowała się mieszalnia
pasz, bowiem zwrot tej części nieruchomości nastąpił najpóźniej 30 maja 1999 r.
Roszczenie zgłoszone przez pozwanych dnia 25 października 2001 r. w pozwie
wzajemnym dotyczące odszkodowania za bezumowne korzystanie z mieszalni pasz po
30 maja 1998 r. uległo przedawnieniu (art. 229 § 1 k.c.) bowiem nieruchomość została
zwrócona – jak to już wskazano – 30 maja 1999 r. Nie podzieliły także Sądy zasadności
zgłoszonego przez pozwanych zarzutu potrącenia wskazując, że złożone przez nich
oświadczenie iż „...dokonują potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością wobec
Agencji dopiero w momencie, kiedy powódka wywiąże się ze swojego świadczenia
wzajemnego” – jako nieskuteczne nie wywołało skutku przewidzianego w art. 498 k.c.
3
Kasację złożyli pozwani – powodowie wzajemni E. P. oraz H. P. i z powołaniem
się na obie podstawy przewidziane w art. 3931
k.p.c. (według jego numeracji i brzmienia
w dacie wydania zaskarżonego wyroku) skarżący zarzucili:
- naruszenie prawa materialnego tj. art. 498 k.c. i 499 k.c. poprzez ich
niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu potrącenia dokonanego przez powoda
– pozwanego wzajemnie za skuteczne, gdy tymczasem jego wierzytelność uległa już
wcześniej umorzeniu - wskutek złożonego przez pozwanych powodów wzajemnych w
dniu 28 lipca 1998 r. oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności stron, który
to zarzut podnieśli oni w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2002 r.,
- naruszenie art. 488 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie
polegające na nieuwzględnieniu zarzutu odraczającego zgłoszonego przez pozwanych
w związku z niewywiązaniem się przez powódkę z jej świadczenia wzajemnego
(prawidłowego wydania przedmiotu umowy);
- 229 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu
roszczeń pozwanych – powodów wzajemnych za przedawnione w sytuacji, gdy
przedawnienie w chwili wytaczania powództwa jeszcze nie nastąpiło albowiem nie
upłynął roczny termin od dnia faktycznego zwrotu rzeczy (15 grudnia 2000 r.);
- 224 k.c. – poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, iż
sposób użytkowania przez powoda – pozwanego wzajemnie nieruchomości pozwanych,
powodów wzajemnych (mieszkalni pasz) po dniu 30 maja 1999 r. (tj. po dniu
przekazania im kluczy) nie miał charakteru bezumownego korzystania;
- art. 65 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na
błędnej wykładni oświadczeń woli stron zawartych w § 14 aktu notarialnego
- art. 548 § 1 i 2 k.c. – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające
na przyjęciu, iż moment przejścia na pozwanych – powodów wzajemnych
niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy nastąpił w dniu 6
listopada 1996 r. podczas gdy strony wyraźnie zastrzegły w akcie notarialnym (§ 14), że
przejście korzyści i ciężarów a więc również niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub
uszkodzenia nastąpi dopiero w ciągu 7 dni od podpisania tego aktu z chwilą wydania, co
faktycznie miało miejsce dopiero w dniu 3 października 1997 r.
- art. 471 k.c. i art. 493 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. – poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie polegające na uznaniu, iż pozwani – powodowie wzajemni nie wykazali,
że powód – pozwany wzajemnie nie wykonał należycie umowy odraz nie wykazali
wysokości szkody, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy świadczy
4
zupełnie co innego, a wysokość szkody nie była kwestionowana przez stronę przeciwną
co stanowi podstawę kasacyjną z art. 3931
pkt. 1 k.p.c.
2) podstawie naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
wynik sprawy, tj.:
- art. 233 § 1 k.p.c. – poprzez nierozważenie w sposób wszechstronny
materiału dowodowego zebranego w sprawie, a nadto przekroczenie granic swobodnej
oceny dowodów polegające na:
- ustaleniu, że wydanie nieruchomości pozwanym – powodom wzajemnym,
wbrew zebranym w spawie dowodom (§ 14 aktu notarialnego z dnia 5.06.1997 r.
protokołu okazania granic z dnia 30.09.1997 r., pism powoda z dnia 29.10.98 r. do
25.08.1997 r., 14.05.1999 r., dn. 17.02.1999 r., pisma Administratora do dyrektora
Agencji Własności Rolnej z dnia 29.09.99 r.) nastąpiło w dniu 6 listopada 1996 r.;
- uznanie umowy najmu z dnia 5.06.1997 r. (dot. mieszkalni pasz) jako
bezspornego dowodu potwierdzającego fakt wcześniejszego wydania pozwanym –
powodom wzajemnym przedmiotowej nieruchomości (listopad 1996 r.), podczas gdy w
rzeczywistości umowa ta opatrzona jest jedynie tą datą (dla właściwego zaksięgowania
przez powoda kosztów ponoszonych w mieszalni pasz) a faktycznie zawarta została
przez strony w październiku 1997 r., a poza tym wynajmujący nie musi być właścicielem
rzeczy, ani też jej posiadaczem;
- nadaniu treści dokumentu – protokołu z dnia 6.11.1996 r. błędnego
znaczenia, gdyż po tej dacie faktycznie nie nastąpiła żadna zmiana we władaniu
przedmiotową nieruchomością, przeciwnie – powód nadal pobierał z niej pożytki
(czynsze z tytułu zawartych umów najmu – do dnia 3.10.1997 r.), jak i ponosił ciężary
(opłacał podatki, rachunki za dostawę energii i wody oraz telefony, ubezpieczał tę
nieruchomość, jak i zapewniał jej dozór, wynajmując firmę ochroniarską – co sam
przyznał w swojej apelacji);
- ustaleniu, że § 14 aktu notarialnego i protokół okazania granic nie dotyczył
wydania pałacu, czemu przeczą wymienione w tym protokole załączniki, m.in. 9 umów
najmu lokali znajdujących się w budynku pałacowym wykaz najemców, księgowy wykaz
budynków i budowli oraz wyrok eksmisyjny,
- pominięciu dowodu w postaci pisma pozwanych powodów wzajemnych
z dn. 28.07.1998 r. na okoliczność dokonanego przez nich skutecznego potrącenia
wzajemnych wierzytelności stron;
5
- ustaleniu, na podstawie zeznań świadka W. W. oraz protokołu przekazania
kluczy z dnia 30.05.1999 r., okresu bezumownego korzystania przez pozwanego
wzajemnie z mieszalni pasz tylko do dnia 30 maja 1998 r. (momentu przekazania kluczy
do bram oraz do pomieszczeń mieszalni pasz), podczas gdy w istocie w dalszym ciągu
powód-pozwany wzajemnie faktycznie użytkował tę nieruchomość i korzystał z niej, o
czym świadczą pozostawione na niej urządzenia, maszyny, nierozebrane części
mieszalni i budynków oraz fundamenty, uniemożliwiające jakiekolwiek prawidłowe
korzystanie z nich przez pozwanych–powodów wzajemnych, o czym wyraźnie świadczą
pozostałe dowody m.in. zeznania tego samego świadka oraz jego pismo do Dyrektora
Agencji z dnia 29.09.99 r., pismo powoda wzajemnego z dnia 14.05.99 r., jak również
pisma pozwanego z dnia 24.11.99 r., 4.01.2000 r., 22.03.2000 r., a nawet sama umowa
z dnia 14.12.2000 r.
- ustaleniu, że pozwani twierdzili, że obiekty mieszalni pasz zostały im
zwrócone w grudniu 1999 r., podczas gdy takiego oświadczenia oni w ogóle nie składali
- ustaleniu, że nieruchomość została wydana powodom wzajemnym w
stanie zupełnym, podczas gdy w rzeczywistości powodom nie zostały w dniu 3.10.1997
r. wydane wszystkie obiekty objęte umową sprzedaży z dnia 5.06.1997 r. (brak dwóch
obiektów), przy czym - wbrew ustaleniom Sądu II instancji – nie chodziło tu o obiekty
mieszani pasz, których zresztą powodowie nie kupili (§ 1 aktu notarialnego),
- ustaleniu, że powód należycie zabezpieczył budynek przed dostępem osób
trzecich, gdy tymczasem zabezpieczenie to było niewystarczające, skoro sprawcy
pożaru dostali się do pałacu przez jeden z niezamurowanych okienek piwnicznych,
- pominięciu faktu, że to powód-pozwany wzajemnie wynajmował firmę
ochroniarską, odpowiedzialną nie tylko za dozór mieszalni pasz, ale i budynki pałacowe,
co wynika z zeznań pracowników powoda,
- art. 230 k.p.c. – poprzez uznanie za niewskazana wysokość szkody
poniesionej przez pozwanych-powodów wzajemnych z tytułu pożaru pałacu, podczas
gdy fakt ten nie był kwestionowany przez stronę przeciwną co stanowi podstawę
kasacyjną z art. 3931
pkt 2 k.p.c.
Wskazując na powyższe skarżący wnosili o:
1. uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w całości, alternatywnie:
orzeczenie co do istoty sprawy i oddalenie powództwa głównego w całości (gdyby Sąd
Najwyższy uznał, iż zaistniały przesłanki z art. 3931
k.p.c.) w przedmiocie powództwa
6
wzajemnego - zasądzenie na rzecz powodów wzajemnych kwoty 305.000,00 zł z
ustawowymi odsetkami od 29.08.2001 r. do dnia zapłaty oraz
2. zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego,
według norm przypisanych za wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy – po uwzględnieniu postanowień art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego... (Dz. U. z 2005 r. Nr 13,
poz. 98) zważył, co następuje:
Jeżeli skarżący z powołaniem się na obie podstawy kasacji kwestionuje
zasadność zaskarżonego orzeczenia w całości, to niezależnie od kolejności
przytoczenia i uzasadnienia tych podstaw w pierwszej kolejności wymaga rozważenia
podstawa przewidziana w art. 3931
pkt 2 k.p.c. bowiem zarzuty w odniesieniu do prawa
materialnego mogą być właściwie ocenione i rozważone tylko na tle ustalonego stanu
faktycznego. Zważywszy, że zarzuty kasacji zmierzają do wykazania wadliwości w
podjęciu przez Sąd odwoławczy decyzji co do istoty sprawy należy wskazać, że na tym
Sądzie spoczywa obowiązek dokonania własnych ustaleń a także samodzielnej ich
oceny z punktu widzenia prawa materialnego. W toku realizacji funkcji kontrolnej sąd
apelacyjny bada zgodność rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji z dokonanymi
ustaleniami faktycznymi, adekwatność tych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem
dowodowym i prawidłowość zastosowania przepisów prawa materialnego. Merytoryczny
oraz kontrolny akcent działalności sądu drugiej instancji został wyjaśniony
w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r.,
III CZP 59/98 (OSNC 1999, nr 7 – 8, poz. 124). Podstawę ustaleń faktycznych, którą
zwalczają skarżący w kasacji, stanowią następujące elementy:
- materiał zebrany w toku postępowania w pierwszej instancji,
- materiał zebrany przez sąd drugiej instancji z zachowaniem reguł i
ograniczeń z art. 381 i 368 § 1 pkt 4 k.p.c.,
- fakty powszechnie znane (art. 213 § 1, 228 § 2 k.p.c.),
- fakty znane sądowi z urzędu (art. 228 § 1 k.p.c.), fakty przyznane (art. 229
k.p.c.), fakty niezaprzeczone (art. 230 k.p.c.) i domniemania prawne.
Powyższe wskazuje na zakres możliwości zmiany podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia przez sąd drugiej instancji. Ustalona przez Sąd Apelacyjny podstawa
faktyczna kwestionowanego rozstrzygnięcia jest podważana przez skarżących w drodze
zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W wypadku zgłoszenia takiego zarzutu w kasacji
Sąd Najwyższy jako instancja kasacyjna nie przeprowadza tej oceny, lecz sprawdza czy
7
nie zostały przekroczone ramy sędziowskiego osądu przewidziane w art. 233 § 1 k.p.c.
przy uwzględnieniu wskazanych w orzecznictwie kryteriów stosowanych przez sąd
orzekający (por. m.in. postanowienie z dnia 29 października 1996 r. III CKN 8/96 -
OSNC 1997, nr 3, poz. 30, wyrok z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99 – OSNC
2000, nr 7 - 8, poz. 139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000 – OSNC 2000, nr
10, poz. 189). Fakt, iż obszerny materiał dowodowy mógłby stanowić podstawę do
ustalenia innej daty wydania – od przyjętej przez Sąd orzekający na dzień 6 listopada
1996 r. – nie przesądza o wadliwości tego ustalenia opartego na protokole wydania
nieruchomości opatrzonego wskazaną datą 6 listopada 1996 r. potwierdzonym przez
świadka W. S. Nie negował tego faktu także pozwany H. P., upatrując – bezzasadnie w
jego treści – stwierdzenia, jakoby wydanie to miało charakter teoretyczny. W myśl art.
548 § 1 k.c. z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i
ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia
rzeczy. Kodeks cywilny rozróżnia moment przejścia ryzyka utraty lub uszkodzenia
rzeczy sprzedanej od chwili przejścia własności rzeczy na kupującego.
Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na
kupującego z chwilą wydania rzeczy, niezależnie od tego kiedy kupujący stanie się
właścicielem tej rzeczy (z. uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1999
r. II CKN 552/98 – OSNC 2000, nr 2, poz. 24). Przez wydanie rzeczy rozumieć należy
przede wszystkim wydanie w rozumieniu art. 348 k.c. Kupujący nie wykazali aby po
ustalonej dacie wydania tj. 6 listopada 1996 r. mieli ograniczoną mozliwość
bezpośredniego dostępu do zabudowanej nieruchomości (por. uzasadnienie
powołanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1999 r., II CKN 552/98).
Pozwani: E. P. i H. P. - jako wynajmujący - w umowie o najem lokalu użytkowego
zawartej dnia 5 czerwca 1997 r. potwierdzili wykonywane władztwo nad nieruchomością.
Umowa ta, obejmująca budynki wchodzące w skład mieszalni pasz, została zawarta na
czas ściśle określony tj. do dnia 30 maja 1998 r. Z faktów bezspornie ustalonych jak
wydanie skarżącym kluczy dnia 15 maja 1999 r. do mieszalni pasz – prawidłowo Sądy
obu instancji wysunęły wniosek, że zwrot obiektów objętych wskazaną umową nastąpił
najpóźniej 30 maja 1999 r. Wobec niepodważonych tych ustaleń i bezspornej daty 25
października 2001 r. wystąpienia przez właścicieli przeciwko powodowej Agencji o
zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, zgłoszonego
zarzutu przedawnienia roszczenia nie można – w świetle art. 229 k.c. – zasadnie
kwestionować. Skorzystanie z potrącenia zależne jest w każdym wypadku od woli
8
podmiotu zainteresowanego. W apelacji skarżący zarzucili naruszenie prawa
materialnego, tj. „... art. 498 k.c. – poprzez nieuwzględnienie zarzutu potrącenia
zgłoszonego przez pozwanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty i późniejszych pismach
procesowych”. Jednoznaczną treść wypowiedzi skarżących w tym przedmiocie
przytoczył Sąd Apelacyjny - oświadczyli oni - w piśmie z dnia 24 października 2001 r., iż
„... dokonują potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością wobec Agencji dopiero w
momencie, kiedy powódka wywiąże się ze swojego świadczenia wzajemnego”. W
kasacji skarżący odwołali się do oświadczenia o potrąceniu złożonego przez nich dnia
28 lipca 1998 r. wskazując, że ten zarzut podnieśli w piśmie procesowym z dnia 20
marca 2002 r., co stanowi nową okoliczność wysuniętą dopiero w instancji kasacyjnej.
Oświadczenie o potrąceniu jako czynność kształtująca prawo wymaga ustalenia, które
ze składanych przez skarżących w toku postępowania oświadczeń jest skuteczne
i wiążące. Cofnięcie poprzedniego oświadczenia wymaga zgody drugiej strony. Liczne
odwoływanie się do pism procesowych przez przytoczenie daty ich sporządzenia, co
potwierdza treść kasacji, lub posługiwanie się zwrotem o późniejszych pismach
procesowych uzasadnia wskazanie, że Sąd Najwyższy jako instancja kasacyjna nie jest
zobowiązany - w dążeniu do konkretyzacji tak sformułowanych zarzutów - poszukiwać -
w obszernych aktach sprawy – pism skarżących mających potwierdzać ich zarzuty (por.
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1934 r. C III 321/34 – 26. Orz. SN Izby
Cywilnej 1935, z. VII, poz. 275). Zarzutów przytoczonych w ramach podstawy kasacji
przewidzianej w art. 3931
pkt 2 k.p.c. nie można zatem podzielić.
Naruszenie prawa materialnego może nastąpić – jak stanowi art. 3911
pkt 1 k.p.c.
przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Z powołaniem się na tą
podstawę nie można wykazywać wadliwości ustaleń faktycznych, co autor kasacji
podejmuje zarówno w odniesieniu do wskazanych powyżej przepisów art. 498 i 499 k.c.,
jak i dalszych przepisów prawa materialnego, przytoczonych w kasacji. Zastosowanie
przepisów prawa materialnego poprzedziło uznanie przez Sąd Apelacyjny za
udowodnione określonych faktów a następnie subsumcja dokonanych ustaleń
faktycznych pod stosowną normę prawną i określenie konsekwencji obowiązywania tej
normy. Skarżący zaś zarzut naruszenia art. 229 k.c. poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie opierają na twierdzeniu, że nie upłynął roczny termin od dnia zwrotu
rzeczy. Wobec niepodważonego ustalenia, że obiekt mieszalni pasz został właścicielom
zwrócony najpóźniej 30 maja 1999 r., na oczywiście nieprawidłowym założeniu opiera
się zarzut naruszenia art. 224 k.c. w postaci niewłaściwej wykładni, przez przyjęcie, że
9
użytkowanie tego obiektu po 30 maja 1999 r. nie miało charakteru bezumownego
korzystania. Zarzut naruszenia art. 471 k.c. i art. 493 § 1 w zw. z art. 6 k.c. jest wynikiem
błędnego odczytania stanowiska Sądu Apelacyjnego oraz pominięcia motywacji
stwierdzającej, że podstawą obniżenia odszkodowania było wynikiem również
zgłoszenia szkody wywołanej pożarem dopiero po upływie 5 miesięcy a skarżący nie
wykazali - w ocenie tego Sądu – aby ta podstawa obniżenia odszkodowania obciążała
powodową Agencję, jako zbywcę nieruchomości.
Z powyższego wynika, że kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i
dlatego podlega oddaleniu (art. 39312
k.p.c.).