Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany), po rozpatrzeniu wniosku (...) sp. z o.o.z/s w G.(przedsiębiorstwo, powód) o zatwierdzenie taryfy dla obrotu energią elektryczną na rok 2010 w zakresie grupy taryfowej (...)wydał w dniu 30 grudnia 2010r. na podstawie art.105 § 1 kpa w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2006r., nr 89, poz. 625 z późn. zm.) decyzję (...), w której postanowił umorzyć postępowanie administracyjne w sprawie.

W uzasadnieniu decyzji Prezes URE wskazał, że prowadzenie dalszego postępowania w sprawie o zatwierdzenie taryfy jest bezprzedmiotowe, ponieważ upłynął okres, na jaki taryfa została skalkulowana i miała być zatwierdzona.

Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w złożonym odwołaniu zaskarżyło decyzję Prezesa URE w całości, zarzucając jej rażące naruszenie:

I przepisów prawa procesowego, tj:

a)  art. 12, 35 § 1 i 36 § 1 kpa oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na świadomym, celowym i bezpodstawnym przewlekaniu postępowania, odsuwania w czasie załatwienia sprawy w celu przedłużenia postępowania do końca 2010r. aby móc je umorzyć z powołaniem się na okres, którego dotyczyła taryfa.

b)  art. 356 § 1 kpc poprzez zignorowanie przy rozstrzyganiu sprawy skutków prawnych prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dn. 17 listopada 2009r. sygn. akt VI ACa 397/09 (Wyrok zwalniający), przesądzającego, że na mocy wydanego w dniu 28 czerwca 2001r. „Stanowiska w sprawie zwolnienia przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem i obrotem energią elektryczną z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia” (Stanowisko), przedsiębiorca został całkowicie i bez ograniczeń zwolniony z obowiązku przedkładania do zatwierdzania taryf dla energii elektrycznej w zakresie działalności obrotu energią elektryczną, którym Prezes URE był związany w niniejszym postępowaniu administracyjnym i w związku z czym powinien umorzyć prowadzone postępowanie administracyjne ze względu na brak obowiązku przedkładania przez przedsiębiorcę taryf do zatwierdzenia przez Prezesa URE,

c)  art. 6, 7, 9, 11, 77, 80, art. 104 § 2, oraz art. 110 kpa w związku z art. 105 § 1 kpa oraz art. 47 w związku z art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego, poprzez naruszenie zasady praworządności i zaufania obywateli do organów Państwa, zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia sprawy oraz przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegającej na:

1.  pominięciu przy rozstrzyganiu sprawy Stanowiska i Wyroku zwalniającego, który prawomocnie przesądził, że Przedsiębiorstwo nie podlegało obowiązkowi taryfowemu ani w chwili wszczęcia niniejszego postępowania ani w chwili wydawania zaskarżonej decyzji, ponieważ powód był zwolniony z tego obowiązku Stanowiskiem co powinno skutkować umorzeniem postępowania administracyjnego z tego względu a nie na podstawie przyjętej w zaskarżonej decyzji,

2.  przyjęciu, że skoro upłynął okres, na jaki taryfa powoda miała zostać zatwierdzona a dodatkowo Przedsiębiorca złożył wniosek o zatwierdzenie taryfy na rok 2011r., niniejsze postępowanie stało się bezprzedmiotowe i należało je umorzyć z tego powodu,

d)  art. 8 kpa poprzez naruszenie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa polegające na wszczęciu postępowania dotyczącego zatwierdzenia taryfy powoda oraz wydania decyzji w sprawie mimo zwolnienia wydanym Stanowiskiem przedsiębiorstw obrotu energią elektryczną, w tym powoda z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, co zostało potwierdzone prawomocnym Wyrokiem zwalniającym oraz przez zignorowanie cofnięcia przez powoda wniosku o zatwierdzenie taryfy,

e)  art. 107 § 3 kpa poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie prowadzące do braku wskazania w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, na podstawie jakich dowodów Prezes URE umorzył postępowanie w sprawie zatwierdzenia taryfy na 2010r. ograniczając się do lakonicznego stwierdzenia, iż „w chwili obecnej dalsze prowadzenie postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy na 2010r. jest bezprzedmiotowe,

II przepisów prawa materialnego:

a)  art. 47 ust. 1 i 2 w zw. z art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego oraz w związku ze Stanowiskiem, poprzez błędne zastosowanie tego przepisu skutkujące wszczęciem wobec powoda postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy na 2010r. pomimo, że Przedsiębiorca został zwolniony przez pozwanego z tego obowiązku na mocy Stanowiska,

b)  art. 47 ust. 1 i 2 Prawa energetycznego w zw z art. 105 kpa poprzez jego błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie prowadzące do tego, że pozwany wydał decyzję umarzającą postępowanie z powodu upływu czasu, jakiego taryfa dotyczyła zamiast umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe, ponieważ nie istniała podstawa prawna do wszczęcia postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy, gdyż powód został zwolniony z obowiązku taryfowego Stanowiskiem, co potwierdził Wyrok zwalniający.

W związku z powyższymi zarzutami powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie jako bezprzedmiotowego z tego względu, że Przedsiębiorca nie ma obowiązku przedstawienia taryf do zatwierdzenia a nie z przyczyny, którą pozwany przyjął za podstawę rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji,

ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy pozwanemu Prezesowi URE do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł także o zasądzenie kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odwołania powód stwierdził, że Prezes URE świadomie, celowo i bezpodstawnie przedłużał postępowanie administracyjne do końca 2010r. Następnie umorzył postępowanie uzasadniając wydanie decyzji upływem okresu, na jaki taryfa miała być zatwierdzona. Wydanie zaskarżonej decyzji było w ocenie powoda naruszeniem art. 365 § 1 kpc ze względu na pominięcie przez pozwanego Wyroku zwalniającego mimo, iż jako organ administracji publicznej był nim związany. Powód podniósł, że pozwany bezpodstawnie pominął przy rozstrzyganiu sprawy dowody w postaci Stanowiska oraz Wyroku zwalniającego, na okoliczność braku po stronie Przedsiębiorstwa obowiązku taryfowego. Uwzględnienie tych dowodów powinno skutkować umorzeniem postępowania taryfowego jako bezprzedmiotowego z tej przyczyny. Z uwagi na zniesienie obowiązku powoda przedstawiania taryfy do zatwierdzenia pozwany jako organ administracji powinien na zasadzie art. 105 § 1 kpa umorzyć postępowanie administracyjne, które z powyższej przyczyny było bezprzedmiotowe.

W ocenie powoda, Prezes URE wzywając go do przedstawienia do zatwierdzenia taryfy dla obrotu energią elektryczną na rok 2010r. dla grup taryfowych (...) rażąco naruszył przepisy prawa materialnego – art. 47 ust. 1 i 2 Prawa energetycznego wobec uprzedniego zwolnienia powoda na mocy art. 49 ust. 1 Prawa energetycznego z obowiązku przedstawienia taryf do zatwierdzenia z uwagi na stwierdzenie istnienia rynku konkurencyjnego.

Również wszczęcie postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy było rażącym naruszeniem art. 47 ust. 1 i 2 Prawa energetycznego w sytuacji istnienia w obrocie prawnym Stanowiska z 2001r. zwalniającego powoda od obowiązku przedstawienia taryf do zatwierdzenia.

Powód wskazał ponadto, że w przypadkach, gdy przedsiębiorstwo energetyczne przedkładało taryfę do zatwierdzenia, Prezes URE wydawał decyzję o umorzeniu postępowań administracyjnych, jeżeli z wnioskiem o zatwierdzenie taryfy wystąpiło przedsiębiorstwo objęte zwolnieniem z obowiązku na mocy Stanowiska.

Powołał się również na jednolite orzecznictwo sądów dotyczące skutków prawnych wynikających z opublikowania Stanowiska. Jako najistotniejszy wskazał Wyrok zwalniający wydany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie dotyczącej zwolnienia Przedsiębiorstwa z obowiązku przedkładania taryfy do zatwierdzenia. Powód wskazał, iż Sąd Apelacyjny przesądził, że powód jest skutecznie zwolniony z obowiązku taryfowego na podstawie Stanowiska i oddalił apelację Prezesa URE od wyroku Sądu OKiK z dn. 14 stycznia 2009r. sygn. akt XVII AmE 60/08 dotyczącego problemu istnienia obowiązku taryfowego Przedsiębiorstwa. Wyrok zwalniający wydany 17 listopada 2009r. (VI AC a 397/09) miał charakter prejudycjalny w stosunku do postępowania prowadzonego przez Sąd Apelacyjny w innej sprawie. Powód dodał, że na skutek skargi kasacyjnej Prezesa URE Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2011r. (sygn. akt III SK20/10) potwierdził, że Stanowisko było prawnie skuteczne, jeżeli wskazuje na to jednolita praktyka (wyrok dotyczący (...) SA).

Powód powołał się również na orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące charakteru prawnego wezwania wystosowanego przez Prezesa URE do przedstawienia taryfy dla obrotu energią elektryczną wydanego na podstawie art. 47 ust. 1 Prawa energetycznego. WSA stwierdził, że wezwanie nie jest decyzją administracyjną, postanowieniem, ani innym aktem organu administracji publicznej, dotyczącym uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Powód wskazał, iż w ocenie WSA wezwanie nie wywołuje żadnych skutków w sferze prawnej Przedsiębiorstwa.

Podstawowe znaczenie w sprawie miał jednak zdaniem powoda Wyrok zwalniający, który prawomocnie rozstrzygał kwestię braku obowiązku taryfowego Przedsiębiorstwa.

Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie pozwany wyjaśnił, że po wydaniu przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w dniu 17 listopada 2009r. Wyroku zwalniającego nie umorzył postępowania w sprawie zatwierdzenia taryfy powoda na 2010r., ponieważ pismem z dnia 16 grudnia 2009r. zawiadomił Przedsiębiorstwo o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie cofnięcia powodowi zwolnienia z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla energii elektrycznej. Z tej przyczyny Prezes URE nadal prowadził postępowanie w sprawie zatwierdzenia taryfy dla powoda, która miała obowiązywać w 2010r. Decyzją z dnia 19 marca 2010r. zostało cofnięte przysługujące Przedsiębiorcy zwolnienie z obowiązku przedstawiania Prezesowi URE do zatwierdzenia taryf na obrót energią dla odbiorców grupy taryfowej (...). Decyzji tej nadany został rygor natychmiastowej wykonalności. Przedsiębiorca wniósł odwołanie od decyzji z 19 marca 2010r. oraz złożył wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji. W tej sytuacji Prezes URE uznał, że zakończenie postępowania dotyczącego zatwierdzenia taryfy powoda na rok 2010r., przy uwzględnieniu okoliczności, iż powód w piśmie z dnia 30 listopada 2009r. cofnął wniosek o zatwierdzenie tej taryfy, powinno nastąpić po wypowiedzeniu się przez Sąd w przedmiocie wstrzymania wykonania decyzji z 19 marca 2010r.

Wniosek powoda o wstrzymanie wykonalności decyzji nie został rozpatrzony przez Sąd do końca 2010r. W związku z tym Prezes URE mając na uwadze okoliczność faktyczną w postaci upływu okresu, w jakim miała obowiązywać taryfa oraz treści art. 47 ust. 3 pkt 1 w zw z art. 4 Prawa energetycznego uznał prowadzenie dlaszego postępowania za bezprzedmiotowe.

Na podstawie art. 105 § 1 kpa wydał więc zaskarżoną decyzję. Prezes URE podkreślił, że decyzja o zatwierdzeniu taryfy ma charakter terminowy, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym. Z tego względu wydanie w sprawie decyzji merytorycznej nie było celowe z uwagi na jej niewykonalność.

Wydanie decyzji o umorzeniu postępowania było więc zdaniem Prezesa URE zasadne oraz zgodne z wnioskiem Przedsiębiorstwa o umorzenie postępowania oraz oświadczeniem o cofnięciu wniosku złożonym w piśmie z dnia 30 listopada 2009r.

Przy piśmie procesowym z dnia 22 czerwca 2011r. powód złożył dwa wyroki Sądu Najwyższego dotyczące powoda i (...) SA, które w jego ocenie są kluczowe dla rozstrzygnięcia sporu, ponieważ przesądzają, że Przedsiębiorstwo nie miało obowiązku przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia taryfy na rok 2010r., gdyż zostało z tego obowiązku wcześniej zwolnione.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 czerwca 2001r. Prezes URE opublikował „Stanowisko w sprawie zwolnienia przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem i obrotem energią elektryczną z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia.”

Pismem z dnia 8 września 2009r. Prezes URE wezwał (...) sp. z o.o. do złożenia wniosku o zatwierdzenie taryfy na 2010r,. dla obrotu energią

elektryczną dla grup taryfowych G. (k. 1 akt adm.).

W dniu 25 września 2009r. Przedsiębiorstwo złożyło do Prezesa URE wniosek o zatwierdzenie taryfy wypełniając wymienione powyżej wezwanie pozwanego. Wraz z wnioskiem o zatwierdzenie taryfy Przedsiębiorstwo złożyło wniosek o umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie zatwierdzenia taryfy jako bezprzedmiotowego (k. 3 akt adm.). W toku postępowania Przedsiębiorstwo uzupełniało wniosek taryfowy pismami z dnia 22 października 2009r. i 5 listopada 2009r. Zwracało się również o umorzenie postępowania dotyczącego zatwierdzania taryfy, wskazując, że w żadnym zakresie nie ciąży na nim obowiązek przedkładania taryf do zatwierdzenia. Pismem z dnia 24 listopada 2009r. Prezes URE wezwał Przedsiębiorstwo do kolejnego uzupełnienia wniosku taryfowego w związku z toczącym się postępowaniem w terminie do dnia 1 grudnia 2009r.

W dniu 30 listopada 2009r. Przedsiębiorstwo w piśmie z tej samej daty (k. 56 akt adm.) złożyło oświadczenie o cofnięciu wniosku o zatwierdzenie taryfy dla grupy taryfowej (...)na 2010r. i wniosło o umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego. Swoje oświadczenie Przedsiębiorstwo uzasadniło faktem wydania przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w dniu 17 listopada 2009r. wyroku sygn. akt VI ACa 397/09, w którym Sąd Apelacyjny potwierdził, iż Przedsiębiorstwo było zwolnione od obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla energii elektrycznej od dnia 28 czerwca 2001r.

Pismem z dnia 14 stycznia 2010r. Prezes URE powiadomił powodowe Przedsiębiorstwo, iż postępowanie w sprawie zatwierdzenia taryfy dla grupy taryfowej (...) na 2010r. nie zostało zakończone oraz wskazał termin zakończenia postępowania. Analogiczne pisma Prezes URE skierował do Przedsiębiorstwa w kolejnych miesiącach 2010r. Wszystkie pisma zostały skutecznie doręczone Przedsiębiorstwu, które nie występowało do Prezesa URE z nowymi wnioskami i oświadczeniami.

W dniu 30 grudnia 2010r. Prezes URE wydał decyzję o umorzeniu postępowania administracyjnego w sprawie zatwierdzenia taryfy Przedsiębiorstwa dla obrotu energią elektryczną na 2010r. dla grupy taryfowej (...).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Okoliczności faktyczne sprawy nie są między stronami sporne. Przedmiot sporu stanowi ocena stanu prawnego, jaki zaistniał na skutek ogłoszenia przez Prezesa URE stanowiska z dnia 28 czerwca 2001r.

W wyroku z dnia 5 stycznia 2011r. sygn. akt III SK 34/10, przedstawionego przez powoda jako dowód w sprawie, Sąd Najwyższy przesądził ostatecznie, że Stanowisko Prezesa URE z dnia 28 czerwca 2001r., mimo, iż nie było decyzją administracyjną w rozumieniu art. 104 § 1 kpa było skierowane do przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na obrót energią elektryczną, co zgodnie z art. 3 pkt 6 Prawa energetycznego oznacza działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym i detalicznym. Do dnia wydania zaskarżonej decyzji Przedsiębiorstwo nie zmieniło zakresu swojej działalności, zajmując się wyłącznie obrotem energią elektryczną a nie jej dystrybucją. W tych okolicznościach Sąd Najwyższy stwierdził, że adresatem zawartego w Stanowisku zwolnienia przedsiębiorców energetycznych spełniających określone kryteria z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia była również spółka (...) sp. z o.o. z/s w G.. W konkluzji Sąd Najwyższy wskazał, że na mocy Stanowiska Prezesa URE z dn. 28 czerwca 2001r. Przedsiębiorstwo zostało zwolnione z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia.

Przejęcie przez powoda z dniem 1 lipca 2007r. działalności w zakresie obrotu od (...) SA nie zmieniło w ocenie Sądu Najwyższego skutków wynikających ze Stanowiska.

Rozważając w dalszym ciągu, jakie skutki prawne dla powoda wynikały ze Stanowiska opublikowanego w czerwcu 2001r. Sąd Najwyższy uznał za nietrafny pogląd, że postępowanie administracyjne dotyczące zatwierdzenia taryfy dla powoda było bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 kpa. Przepis ten nie może być zinterpretowany rozszerzająco, co Sąd Najwyższy stwierdził powołując się na orzecznictwo NSA jak i własne. W efekcie w sprawie dotyczącej zatwierdzenia taryfy dla powoda nie było podstaw do umorzenia postępowania. Jednocześnie Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że decyzja Prezesa URE wydana w postępowaniu dotyczącym zatwierdzenia taryfy dla powoda zawierała rozstrzygnięcie w sprawie, która została wcześniej załatwiona (rozstrzygnięta) Stanowiskiem Prezesa URE z dnia 28 czerwca 2001r.

Wobec tego Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli decyzja dotyczy sprawy już załatwionej ostatecznie istnieją przesłanki do stwierdzenia nieważności takiej decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 3 kpa. Decyzja spełniająca przesłanki nieważności w świetle art. 156 § 1 pkt 3 kpa powinna być zdaniem Sądu Najwyższego uchylona na podstawie art. 479 ⁵³ kp.

W ocenie Sądu Okręgowego w analizowanej sprawie decyzja Prezesa URE polegająca na umorzeniu postępowania administracyjnego również dotyczyła rozstrzygnięcia w sprawie, która została wcześniej załatwiona Stanowiskiem Prezesa URE z dnia 28 czerwca 2001r.

Na ocenę tę nie ma wpływu fakt, że w przedmiotowej sprawie Prezes URE umorzył postępowanie taryfowe a nie odmówił zatwierdzenia taryfy lub zwolnił Przedsiębiorstwo z obowiązku przedkładania taryfy do zatwierdzenia jak w sprawie, w której wypowiadał się Sąd Najwyższy w powołanym wyżej wyroku.

Mając na uwadze wytyczne Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 stycznia 2011r. III SK 34/10 Sąd Okręgowy stwierdził, że zaskarżona decyzja Prezesa URE spełnia ustawowe przesłanki nieważności określone w art. 156 § 1 pkt 3 kpa co uzasadniało jej uchylenie na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 kpc, i było zgodne z żądaniem odwołania jednak z innych przyczyn niż wskazane przez powoda.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc stosownie do wyniku sporu

Wydanie wyroku modyfikującego zaskarżoną decyzję poprzez jej uchylenie i umorzenie postępowania jest niemożliwe z uwagi na treść art. 479 ^{( 53 )}kpc, w którym ustawodawca nie przyznał Sądowi OKiK takiego uprawnienia podobnie jak nie ustalono, iż po uchyleniu decyzji sąd przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi administracji. Postępowanie przed Sądem OKiK ma charakter pierwszo instancyjnego postępowania sądowego a nie postępowania sądowo – administracyjnego, co miało wpływ na treść przepisów określonych przez ustawodawcę – art. 156 § 1 pkt 3 kpa, zgodnie z którym organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną.

SSO Witold Rękosiewicz