Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 43/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 września 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w N.
przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia - (...) Oddziałowi Wojewódzkiemu w K. o
zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 14 września 2005 r.,
kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 sierpnia 2004 r.,
sygn. akt I ACa (...),
oddala kasację i nie obciąża strony powodowej kosztami postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powód Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. (...) w N. wniósł o
zmianę umowy zawartej w dniu 30 grudnia 2000 r. z Narodowym Funduszem Zdrowia
(...) Oddział Wojewódzki w ten sposób, że na pozwany Fundusz zostanie włożony
obowiązek zapłaty kwoty 7.337.458,72 zł tytułem wypłaconych przez powoda
obligatoryjnych podwyżek płac oraz kwoty 9.805.901,91 zł tytułem niewypłaconych ale
2
wymagalnych podwyżek wynikających z ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. (tzw. ustawa
203). Jako podstawę swojego żądania wskazał art. 3571
k.c.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 24 marca 2004 r. oddalił powództwo
wskazując, że nie zachodzą przesłanki z art. 3571
k.c. Przesłanką taką nie może być
uchwalenie ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r., gdyż strony znały jej treść w dacie
ostatecznego kształtowania treści kontraktu.
Apelacja strony powodowej została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z
dnia 20 sierpnia 2004 r. Sąd ten podzielił ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną
dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Wskazał, że nie zostały spełnione przesłanki
określone w art. 3571
k.c. W dacie sporządzania aneksu do umowy w dniu 30 grudnia
2000 r. powód znał już poziom swoich zobowiązań wynikających z wejścia w życie art.
4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
1995, nr 1, poz. 2 ze zm.). Wprawdzie ustawa z dnia 22 grudnia 2000 r. weszła w życie
1 stycznia 2001 r., a opublikowana została 24 stycznia 2001 r., ale stronom znana była
wcześniej jej treść.
Kasacja powoda oparta została na obu podstawach. W ramach podstawy
naruszenia prawa materialnego wskazany został art. 3571 k.c., a w ramach podstawy
naruszenia przepisów postępowania art. 233 § 1 i art. 382 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie wielokrotnie wyjaśniano już, że powołanie w kasacji jako
naruszonego art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd wykroczył poza granice
swobodnej oceny dowodów. Oznacza to niezbędność wykazania, że wnioski
wyprowadzone przez sąd z zebranego materiału dowodowego były nielogiczne bądź
sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego albo też wykazanie, że sąd oparł
swoje ustalenia na dowodach przeprowadzonych nieprawidłowo czy wreszcie nie
rozważył wszechstronnie zebranego materiału dowodowego. Takiego wywodu zabrakło
w kasacji powoda, który polemizuje jedynie z ustaleniami i oceną zebranego materiału
dokonaną przez Sąd Apelacyjny.
Także zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. nie można zostać uznany za trafny.
Powołanie się na naruszenie tego przepisu możliwe jest jedynie w sytuacjach, gdy sąd
drugiej instancji pominie część zebranego materiału dowodowego, a więc orzeknie na
podstawie własnego materiału z pominięciem tego, który zgromadził sąd pierwszej
instancji lub też orzeknie na podstawie materiału zgromadzonego przez sąd pierwszej
3
instancji z pominięciem wyników przeprowadzonego przez siebie postępowania
dowodowego (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1999 r., II
CKN 100/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 146 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24
stycznia 2002 r., III CKN 495/00, OSNC 2002, nr 11, poz. 143). Tego rodzaju uchybienie
nie występuje w rozpoznawanej sprawie.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 3571
k.c. trzeba przede wszystkim
rozważyć, czy zmiana ustawy może stanowić nadzwyczajną zmianę okoliczności, o
której mowa we wskazanym przepisie. Sąd Najwyższy wyraził już pogląd, że taka
możliwość występuje, gdy zakres, kształt i stopień dokonanej zmiany legislacyjnej,
niemożliwe wcześniej do przewidzenia, wpłynęły w istotny sposób na sytuację
majątkową przynajmniej jednej ze stron umowy (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21
kwietnia 2005 r., III CK 645/04, niepubl.). Jednak przyjęcie, że zmiana ustawodawcza
rodzi możliwość ingerencji sądu w treść zawartej umowy wymaga stwierdzenia, iż
spełnione zostały wszystkie przesłanki określone w art. 3571
k.c.
Zgodnie ze zdaniem pierwszym powołanego wyżej przepisu, jeżeli z powodu
nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z
nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie
przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie
z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania,
wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Gdyby założyć, że w
rozpoznawanej sprawie zostały nawet spełnione przesłanki w postaci nadmiernych
trudności lub rażącej straty dla jednej ze stron umowy, a zmiana ustawy stanowiła
nadzwyczajną zmianę okoliczności, to pozostaje do rozważenia możliwość przewidzenia
przez strony w chwili zawarcia umowy skutków tej zmiany.
W okolicznościach sprawy nie sposób przyjąć, że strony, zawierając aneks do
umowy w dniu 30 grudnia 2000 r., nie przewidziały wejścia w życie art. 4a ustawy o
negocjacyjnym systemie kształtowania wynagrodzeń. Ustawa wprowadzająca ten
przepis została uchwalona w dniu 22 grudnia 2000 r. Jej uchwalenie poprzedzały
zdarzenia relacjonowane obszernie przez środki masowego przekazu, a treść
uchwalonego przepisu także była prezentowana. Wprawdzie została ona ogłoszona w
dniu 24 stycznia 2001 r. z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2001 r., a więc za
spełnioną można by uznać przesłankę wystąpienia zdarzenia sprowadzającego
nadzwyczajną zmianę okoliczności już po zawarciu umowy, ale nie sposób przyjąć, że
4
strony nie przewidziały zmiany wprowadzanej wskazaną ustawą. Oznacza to, że nie jest
możliwe zastosowanie art. 3571 k.c.
Z tych względów kasacja powoda podlegała oddaleniu (art. 39312
k.p.c. w
związku z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U.
2005 r. Nr 13, poz. 98). Sąd Najwyższy nie obciążył strony powodowej kosztami
postępowania kasacyjnego kierując się treścią art. 102 k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13