Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 121/05
POSTANOWIENIE
Dnia 26 października 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
w sprawie z powództwa P.(…) GmbH z siedzibą w D.,
przeciwko "M.(…)" Spółce z o.o. w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 października 2005 r., zażalenia strony pozwanej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 19 lipca 2005 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z 19 lipca 2005 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację pozwanej
Spółki od wyroku Sądu Okręgowego w W. z 17 marca 2005 r. wydanego w sprawie
gospodarczej. Sąd ustalił, że żądając odpisu wyroku z uzasadnieniem pełnomocnik
pozwanej nie doręczył odpisu tego wniosku stronie powodowej – wbrew wymaganiu
zawartemu w art. 4799
§ 1 k.p.c. Mimo tego braku Sąd Okręgowy doręczył pozwanej
odpis wyroku z uzasadnieniem a następnie przedstawił Sądowi Apelacyjnemu apelację
tej strony, tymczasem skutkiem omawianego uchybienia powinien być zwrot wniosku.
Uwzględnienie wniosku podlegającego zwrotowi Sąd Apelacyjny utożsamił co do
skutków z wypadkiem doręczenia wyroku i uzasadnienia na skutek wniosku
spóźnionego i uznając, że w razie takiego zdarzenia termin do wniesienia apelacji
biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia (art. 369 § 2 k.p.c.)
na podstawie art. 373 k.p.c. apelację odrzucił.
2
Pozwany w zażaleniu zarzuca naruszenie art. 471 § 1 w zw. z art. 373 k.p.c. i
wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawodawca nie uznał za konieczne zamieszczenie w kodeksie legalnej definicji
pism procesowych uznając za wystarczające potoczne rozumienie pojęcia „pisma”,
wskazał jednak (art. 125 § 1 k.p.c.) istotną ich zawartość: wnioski i oświadczenia stron
składane poza rozprawą. Należy dostrzec różnorodność pism procesowych utrudniającą
ich systematyzację, wynikającą z bogactwa materii, której dotyczyć mogą owe wnioski i
oświadczenia. Pismo może być składane w celu przygotowania rozprawy lub dotyczyć
kwestii incydentalnej (np. zawiadomienie o nadzwyczajnej przeszkodzie w stawieniu się
na rozprawę – art. 214 k.p.c.); może dotyczyć istoty sprawy lub czynności wpadkowej,
odnosić się do sytuacji procesowej strony przeciwnej albo wyłącznie sytuacji strony
wnoszącej pismo. Kontynuując ten wątek można też wskazać pisma szczególne,
zwłaszcza środki odwoławcze i środki zaskarżenia nadzwyczajne o dokładnie
określonych elementach kreatywnych, które „ponadto” powinny czynić radość
wymaganiom przewidzianym dla pism procesowych (np. apelacja, skarga kasacyjna).
Regulując złożone i dynamiczne zjawisko jakim jest proces sądowy w akcie rangi
kodeksu, ustawodawca nie mógł przekroczyć miary szczegółowości, powyżej której
drobiazgowość unormowania pozbawiłaby akt normatywny cechy zrozumiałości. Takie
szczegółowe kwestie pozostawiono praktyce, a wśród nich rozstrzyganie, czy
doręczaniu podlegają odpisy wszelkich pism procesowych. Zwrócić należy bowiem
uwagę na sformułowanie art. 128 k.p.c., w którym obowiązek dołączania odpisów pisma
i załączników powiązany został z celem, tj. doręczeniem ich uczestniczącym w sprawie
osobom.
Praktyka sądowa przyjęła jako kryterium podział na pisma dotyczące samego
toku (biegu) procesu i pisma dotyczące istoty sprawy. Doręczanie tych drugich jest
koniecznością wynikającą z zasady równości stron oraz bezwzględnego obowiązku
zapewnienia im przez sąd możności działania i obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.,
art. 401 pkt 2 k.p.c.). Żądanie uzasadnienia wyroku (art. 328 § 1 k.p.c.) determinujące
doręczenie go wraz z uzasadnieniem (art. 331 k.p.c.) przysługuje każdej stronie i
realizuje powszechne prawo „każdego” do rzetelnego procesu, w którym sąd
obowiązany jest wyjaśnić motywy rozstrzygnięcia. Wypełnienie tego prawa odbywa się
między sądem a stroną żądającą uzasadnienia. Dlatego sąd został wyposażony w
kompetencje rozstrzygania z urzędu o zachowaniu terminu wyznaczonego na złożenie
3
wniosku (art. 328 § 1 zdanie drugie k.p.c.). Nie można zaprzeczyć, że żądanie
sporządzenia uzasadnienia wyroku wpływa na bieg sprawy (art. 369 k.p.c.), jednak z
powołanego prawa do rzetelnego procesu wynika reguła zaskarżenia wyroku
uzasadnionego na piśmie, w związku z czym żądanie takie nie pogarsza sytuacji drugiej
strony, ponadto proces winien być – w granicach swobody pozostawionej praktyce –
kształtowany w sposób racjonalny, uwzlgędniającej proporcje celu i środków.
Obowiązek doręczania drugiej stronie odpisu pisma w sprawach gospodarczych
(art. 4799
§ 1 k.p.c.) jest uciążliwy i łączy się z kosztami. Ponieważ treść żądania
sporządzenia uzasadnienia wyroku jest maksymalnie prosta (podobnie jak sprawdzenie
zachowania terminu) należy akceptować i utrzymać dotychczasową praktykę zaliczającą
to żądanie do pism związanych z tokiem sprawy, niepodlegających doręczeniu drugiej
stronie. W takim razie nie ma do niego zastosowania wymaganie doręczania przez
wnioskodawcę odpisu żądania drugiej stronie i dołączenia dowodu doręczenia. Uznając
przeto zarzuty zażalenia za usprawiedliwione, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§
2 i 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.