Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 123/05
POSTANOWIENIE
Dnia 11 stycznia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Marek Sychowicz
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi J.P.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 26 października 2004 r. sygn. akt [...]
z wniosku D.P.
przy uczestnictwie J.P.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 stycznia 2006 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 20 października 2005 r., sygn. akt .[...],
1. oddala zażalenie,
2. oddala wniosek adwokata J.L., pełnomocnika z urzędu D.P., o
przyznanie kosztów nie opłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 15 września 2005 r., Sąd Okręgowy w Ł. odrzucił
skargę J.P. o wznowienie postępowania w sprawie [...] z uwagi na to, że skarga nie
opierała się na ustawowej podstawie wznowienia, orzekając jednocześnie o
kosztach postępowania. Odpis powyższego postanowienia został doręczony
pełnomocnikowi skarżącego dnia 26 września 2005 r.
Dnia 6 października 2005 r. pełnomocnik skarżącego zaskarżył powyższe
postanowienie zażaleniem do Sądu Apelacyjnego, wnosząc o jego zmianę i
uwzględnienie skargi o wznowienie postępowania.
Sąd Okręgowy w Ł. postanowieniem dnia 20 października 2005 r. odrzucił
zażalenie. W uzasadnieniu tego postanowienia wyjaśnił, że zgodnie z art. 394 § 2
k.p.c. termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia
postanowienia. W przedmiotowej sprawie odpis zaskarżonego postanowienia z
uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi skarżącego dnia 26 września
2005 r., co oznacza, że tygodniowy termin do złożenia środka odwoławczego
upłynął w dniu 3 października 2005 r. W tej sytuacji zażalenie skarżącego złożone
w dniu 6 października 2005 r. podlega odrzuceniu jako spóźnione z mocy art. 370
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. Sąd
Okręgowy podkreślił też, że wydając zaskarżone postanowienie Sąd ten działał
jako Sąd II instancji, zgodnie więc z treścią art. 3941
k.p.c. sądem właściwym do
rozpoznania zażalenia jest Sąd Najwyższy, a nie Sąd Apelacyjny.
Adwokat J.W., pełnomocnik z urzędu skarżącego J.P., wniósł do Sądu
Najwyższego zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 20
października 2005 r., zaskarżając je w całości. Postanowieniu temu zarzucił
chybione ustalenie, że zażalenie zostało złożone po terminie w sytuacji, gdy
materiał dowodowy sprawy wskazuje, że zażalenie zostało złożone w terminie
ustawowym, sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem
dowodowym, polegającą na błędnym uznaniu, że doręczenie postanowienia
pełnomocnikowi wnioskodawcy nastąpiło w dniu 26 września 2005 r. na adres jego
3
kancelarii, podczas gdy faktycznie doręczenie postanowienia pełnomocnikowi z
urzędu skarżącego J.P. nastąpiło w dniu 29 września 2005 r., uznanie za skuteczne
doręczenia odpisu postanowienia pełnomocnikowi z urzędu skarżącego na adres
inny niż siedziba jego kancelarii oraz wskazany we wszystkich pismach
procesowych składanych w niniejszej sprawie. Powołując się na powyższe zarzuty
pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia,
ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia przez uznanie, że zażalenie
zostało złożone w terminie oraz o rozpoznanie zażalenia jako oczywiście
uzasadnione w trybie przepisu art. 395 § 2 k.p.c. przez Sąd I instancji. Ponadto
wniósł o: dopuszczenie dowodu z dokumentu koperty z adnotacją pracownika
kancelarii adwokackiej M.W. ze wskazaniem, że pismo z Sądu wpłynęło w dniu
29 września 2005 r., dopuszczenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka
Pani J.Ś. (adres kancelarii adwokackiej adwokat M.W.:[..]) - na okoliczność daty
doręczenia postanowienia z dnia 15 września 2005 r. w sprawie [...].
W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik skarżącego podkreślił,
że z rozstrzygnięciem Sądu nie sposób się zgodzić. Po pierwsze należy
zaznaczyć, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane w oparciu o chybione
ustalenie, że skuteczne doręczenie postanowienia z dnia 15 września 2005 r.
w sprawie [...] pełnomocnikowi nastąpiło w dniu 26 września 2005 r. Wniosek taki
nie jest uprawniony, ponieważ w tym dniu faktycznie postanowienie zostało
doręczone, ale na nieprawidłowy adres. Postanowienie z dnia 15 września 2005 r.,
zostało doręczone na adres osoby trzeciej (do Kancelarii Adwokackiej adwokat
M.W.). Postanowienia nie doręczono pełnomocnikowi z urzędu skarżącego na
żaden z adresów wskazanych w jego pismach procesowych. Postanowienie to
pełnomocnikowi z urzędu skarżącego zostało wręczone przez pracownika
kancelarii M.W., Panią J.Ś., w dniu 29 września 2005 r. z adnotacją, że w tym też
dniu pismo to wpłynęło do kancelarii z Sądu (dowód: koperta z adnotacją
pracownika kancelarii adwokackiej M.W., zeznania świadka Pani J.Ś.). Wobec
tego, termin do wniesienia zażalenia rozpoczął swój bieg w dniu 29 września 2005
r. i upływał w dniu 6 października 2005 r. Wniesienie zażalenia w dniu
6 października 2005 r. nastąpiło zatem w terminie. Pełnomocnik skarżącego
stwierdził też, że Sąd Okręgowy wydając postanowienie o odrzuceniu skargi działał
4
w tej sprawie (w przedmiocie odrzucenia skargi) jako Sąd I instancji. Dlatego
zażalenie było kierowane do właściwego Sądu, tym bardziej, że Sąd Okręgowy
mógł w tej sprawie orzekać w trybie 395 § 2 k.p.c.
Adwokat J.L., pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni D.P., w odpowiedzi
na zażalenie wniósł o oddalenie zażalenia pełnomocnika uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 20 października 2005 r. oraz o
przyznanie pełnomocnikowi wnioskodawczyni kosztów zastępstwa procesowego z
urzędu w postępowaniu zażaleniowym, które nie zostały zapłacone. W
uzasadnieniu tej odpowiedzi podkreślił, że Sąd Okręgowy w Ł. zasadnie odrzucił
zażalenie J.P. na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 15 października 2005 r.
W istocie postanowienie to zostało doręczone pełnomocnikowi uczestnika dnia 26
października 2005 r. Jeżeli rzeczywiście zostało skierowane na adres nie wskazany
do doręczeń, to winno być zwrócone Sądowi. Datą doręczenia pisma procesowego
nie może być dzień, w którym pismo to zostało przekazane pełnomocnikowi
uczestnika przez pracownika innej kancelarii adwokackiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Według uchwały SN z 22 kwietnia
1994 r., III CZP 53/94 (OSNC 1994, nr 11, poz. 214), doręczenie pisma sądowego
adwokatowi wykonującemu zawód indywidualnie następuje w trybie art. 133 § 1
k.p.c., z uwzględnieniem przepisów art. 135, 138 § 1 i 2 oraz art. 139 k.p.c. Zgodnie
z tymi przepisami doręczenia dokonuje się adwokatowi osobiście, w mieszkaniu,
miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Pismo dla adresata, którego
doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć osobie upoważnionej
do odbioru pism. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości okoliczność, że jako
adres do doręczeń został przez adwokata J.W. wskazany inny adres ([...]) niż adres
jego kancelarii, na który zostało wysłane postanowienie Sądu ([...]). Nie było zatem
potrzeby przeprowadzania co do tych okoliczności powołanych w zażaleniu
dowodów. W sytuacji, gdy pismo zawierające postanowienie Sądu zostało
skierowane na adres nie wskazany do doręczeń, należało odmówić jego przyjęcia.
Tymczasem postanowienie Sądu zostało 26 września 2005 r. odebrane przez
pracownika innej kancelarii adwokackiej (mianowicie kancelarii adwokat M.W.),
5
mającej niemal identyczny adres ([...]) jak adres kancelarii adwokata J.W. W
postanowieniu z dnia 20 kwietnia 2000 r., I CZ 38/00 (Biuletyn SN 2000, nr 5, poz.
15), Sąd Najwyższy podkreślił, że odbierając przesyłkę adresat (upoważniony
pracownik kancelarii adwokackiej) ma obowiązek sprawdzić jej zawartość i zgłosić
ewentualne zastrzeżenia listonoszowi. Tymczasem wspomniany pracownik innej
kancelarii adwokackiej przyjął postanowienie Sądu, a następnie 29 września 2005
r. przekazał je adresatowi. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia
30 kwietnia 1998 r., III CZ 51/98 (OSNC 1998, nr 11, poz. 189) pocztowy dowód
doręczenia adresatowi przesyłki sądowej jest urzędowym dokumentem
potwierdzającym fakt i datę doręczenia; osoba, która twierdzi, że doręczenia
dokonano w innej dacie, powinna tę okoliczność udowodnić (art. 252 k.p.c.).
Adwokat J.W. nie wykazał, aby postanowienie Sądu zostało doręczone w innym
dniu. Należy w związku z tym podkreślić, że zgodnie z art. 131 § 1 k.p.c. „Sąd
dokonuje doręczeń przez pocztę, komornika, woźnych, a także przez sądową
służbę doręczeniową.”. Nie jest zatem doręczeniem w rozumieniu tego przepisu
przekazanie pisma sądowego adwokatowi prowadzącemu indywidualną kancelarię
adwokacką przez pracownika innej kancelarii adwokackiej, który to pismo
omyłkowo przyjął.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo
o adwokaturze (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 ze zm.) koszty nie
opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Od tej
zasady istnieje jednak wyjątek w sytuacji, gdy kosztami sprawy cywilnej powinien
być w całości obciążony przegrywający spór przeciwnik strony korzystającej
z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W tej sytuacji koszty nie opłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu zasądza się nie od Skarbu Państwa na rzecz
adwokata indywidualnie wykonującego zawód, lecz od przeciwnika procesowego
na rzecz strony korzystającej z urzędowej pomocy prawnej (art. 122 § 1 k.p.c.; zob.
uzasadnienie uchwały SN z 10 sierpnia 1990 r., III CZP 40/90, OSNC 1991, nr 2-3,
poz. 27).
Zażalenie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 2 i 3 k.p.c.
w zw. z art. 39814
k.p.c.
6