Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący SSA Jan Futro

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 16 maja 2013 r.

sygn. akt IX GNc 428/13

oddala zażalenie.

Jan Futro

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych w całości.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U Nr 167 poz. 1398 ze zm.) sąd może przyznać zwolnienie osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Strona pozwana nie wykazała istnienia przesłanek do zwolnienia od kosztów sądowych. Strona pozwana przedłożyła rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia 2012 r. do 21 grudnia 2012 r., z którego wynika, że w tym okresie pozwany uzyskał przychód w kwocie 42 632 300,26 zł, co oznacza, że prowadzi on działalność gospodarczą znacznych rozmiarów. Co jednak istotne prowadzona przez niego działalność przyniosła zysk w kwocie 779 844 zł.

Pozwany wskazywał, że jego trudna sytuacja jest wywołana między innymi spiralą niepłatności. Nie wykazał jednak, aby miał jakiekolwiek należności, w jakiej wysokości, od jakich podmiotów a w szczególności nie wskazał jakie podejmował działania mające na celu wyegzekwowanie tych należności.

Pozwany nie wskazał również, czy ma jakiekolwiek zobowiązania wobec podmiotów trzecich, w szczególności w jakiej wysokości. Nie przedłożył też bilansu za 2012 r. co pozwoliłoby w pełni ocenić jego sytuację majątkową i finansową.

Na postanowienie to zażalenie wniósł pozwany, zarzucając postanowieniu jednostronne jedynie rozważenie przedłożonego do wniosku materiału dowodowego. Zarzucił też nierozpoznanie przedłożonych innych jak dokumentów, dowodów czyli twierdzeń pozwanego, którym nie można odmówić mocy dowodowej bez głębszego uzasadnienia bądź też bez przeciwstawienia przez Sąd argumentów zaprzeczających tym twierdzeniom. Zarzut ten dotyczy to przede wszystkim załączonych do wniosku wyciągów bankowych.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych,

Wskazał, że we wniosku przedłożył swoją sytuację majątkową stwierdzając, że ma wielkie problemy finansowe ze spłatą zobowiązań, w tym także w wypłacie wynagrodzeń dla pracowników. Sąd z bliżej nieznanych przyczyn potraktował te wyjaśnienia i przytaczane okoliczności jako nieudowodnione.

Z ostrożności procesowej wskazał, że zgodnie z obowiązującym poglądem judykatury, w przypadku uznania przez Sąd, że określone okoliczności składające się na sytuację finansową pozwanej wymagają wyjaśnienie lub potwierdzenia winien wezwać stronę pozwaną do usunięcie braków formalnych. Taki pogląd został m in. zaprezentowanych w orzeczeniu Sądu Najwyższego - Izba Cywilna (sygn. akt IV CZ 51/07) z dnia 26 września 2007 r., według Sądu: „zgodnie z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienie od kosztów sądowych może być przyznane osobie prawnej jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. W sytuacji, gdy strona składająca taki wniosek nie złoży jakiegokolwiek dowodu na potwierdzenie tego faktu, lub nie poda jakichkolwiek informacji w tym zakresie, należy ją wezwać do usunięcia tego braku w trybie art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c. "

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje.

Zażalenie jest niezasadne.

Jak wynika z treści przywołanego przez Sąd I instancji art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2010 r. nr 90 poz.594 ze zm.) obciążył, zatem osoby prawne ubiegające się o zwolnienie od kosztów sądowych obowiązkiem wykazania braku stosownych środków na koszty postępowania już w fazie złożenia pisma. Skutkiem więc zaniechania wnioskodawcy w tym zakresie jest oddalenie wniosku (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1998 r., III CZP 34/98, Prok. i Pr. 1999, nr 3, poz. 38).

Wyjątkowość zastosowania instytucji zwolnienia od kosztów sądowych powoduje, że swoją sytuację finansową strona obowiązana jest przedstawić ze szczególną starannością. Sąd przed rozstrzygnięciem wniosku strony o zwolnienie od kosztów sądowych winien zbadać jej sytuację materialną, ale czyni to w oparciu o przedłożone dokumenty oraz złożone oświadczenia i w wyniku dokonanych ustaleń stwierdza, czy przedstawiony przez stronę materiał jest wystarczający do uwzględnienia jej wniosku.

Powyższe pozwala na stwierdzenie, że zarzut pozwanej, iż Sąd nie wzywał jej o dalsze dokumenty mogące lepiej zilustrować jej sytuację majątkową jest całkowicie bezzasadny. W szczególności z treści przywołanego w zażaleniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007 r. IV CZ 51/07 ( LEX nr 896027) wynika, że sąd obowiązany jest wezwać o uzupełnienie pisma procesowego tylko wówczas gdy nie spełnia ono wymagań stawianych mu art. 126 ( tu § 1 pkt 3) k.p.c. Nie zachodzi natomiast taka sytuacja, gdy warunki formalne pisma procesowego zostały dochowane a jedynie strona nie udowodniła swoich twierdzeń.

Pozwany nie zakwestionował też ustaleń Sądu dotyczących uzyskiwania przez pozwanego w 2012 r. wysokich dochodów. Odnosząc się do zarzutu pominięcia przedłożonych wyciągów z rachunków bankowych zauważyć trzeba, że pozwany już w bieżącym roku dokonywał na obu wskazanych rachunkach przesunięć kwot przekraczających wymaganą opłatę od zarzutów a na rachunku (...) salda niejednokrotnie znacznie przekraczały tę wysokość.

Zauważyć też należy, że jedynym kryterium przewidzianym w wskazanym wyżej przepisie jest brak środków na zapłacenie opłaty. Przepis ten w przeciwieństwie do art. 102 ust.1 tej ustawy nie przyznaje innym kosztom pierwszeństwa przed kosztami sądowymi.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu.

Jan Futro