Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 39/06
POSTANOWIENIE
Dnia 21 września 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku I.J.
przy uczestnictwie Miasta W., F.J., L.P., M.P., A.P. i M.P.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 września 2006 r.,
zażalenia uczestnika postępowania Miasta W.
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 7 kwietnia 2006 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Miasto W. zaskarżyło postanowienie Sądu Rejonowego w W. z dnia 19
października 2005 r., stwierdzające zasiedzenie nieruchomości na rzecz
wnioskodawczyni, apelacją wniesioną w czasie obowiązywania ustawy z dnia 13
czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z
2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm. – dalej: „ustawa o kosztach sądowych z 1967 r.”),
której nie opłaciło. Sąd Okręgowy wezwał skarżącego uczestnika do uiszczenia w
zakreślonym terminie opłaty od apelacji, a po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu, postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2006 r. odrzucił
apelację. W uzasadnieniu wyjaśnił, że art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych z
1967 r. nie zwalniał gmin od obowiązku uiszczania opłat sądowych w sprawach
cywilnych. Wskazując na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia
2001 r., V CKN 756/00, LEX nr 53117, przychylił się do zajętego w tym
postanowieniu stanowiska, że na gruncie przepisów ustawy o kosztach sądowych z
1967 r. można było mówić o działalności niegospodarczej gminy w zasadzie tylko w
związku z takimi sprawami, jak wymienione w art. 9 ust. 1 tej ustawy (łączące się z
działalnością społeczną, naukową, oświatową, kulturalną, dobroczynną,
samopomocową, opieką społeczną). Sprawy o zasiedzenie nieruchomości nie
należały do tej kategorii spraw.
Zażalenie kwestionuje to stanowisko. W ocenie żalącego się wykonywanie
zadań właścicielskich, polegających na przeciwdziałaniu zasiedzeniu
nieruchomości, nie jest działalnością gospodarczą gminy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r., gmina nie miała
obowiązku uiszczania opłat sądowych, chyba że sprawa dotyczyła prowadzonej
przez nią działalności gospodarczej.
Kluczowe w tym przepisie pojęcie działalności gospodarczej wielokrotnie
było przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego, w szczególności w uchwale
z dnia 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92 (OSNC 1993, nr 5, poz. 79), uchwale
z dnia 9 marca 1993 r., III CZP 156/92 (OSNC 1993, nr 9, poz.152), uchwale
3
z dnia 6 sierpnia 1996 r., III CZP 84/96 (OSNC 1996, nr 11, poz. 150), uchwale
z dnia 11 października 1996 r., III CZP 110/96 (OSNC 1997, nr 2, poz. 17),
postanowieniu z dnia 30 kwietnia 1998 r., III CKN 454/97 (nie publ.) oraz
powoływanym wyżej postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 756/00.
Według wyrażonego w tych orzeczeniach stanowiska, termin „działalność
gospodarcza” miał w art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. inne
znaczenie niż w przepisach normujących prowadzenie działalności gospodarczej.
W szczególności zaliczenie danej działalności gminy do działalności gospodarczej
w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. nie było
uwarunkowane jej charakterem zarobkowym. Z argumentów przytaczanych na
poparcie tego stanowiska silnie eksponowany był zwłaszcza ten, który nawiązywał
do art. 9 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jedn. tekst:
Dz.U. 2001 nr 142, poz. 1591 ze zm., a uprzednio, jedn. tekst: Dz.U z 1996 r. nr 13,
poz. 74 ze zm., pierwotnie zaś Dz.U. z 1990 nr 16, poz. 95 ze zm.). Przepis ten,
ograniczając prowadzenie przez gminę, a w pewnych okresach zakazując
prowadzenia przez gminę, działalności gospodarczej w zakresie wykraczającym
poza zadania o charakterze użyteczności publicznej, wskazuje, iż o podejmowaniu
przez gminę działalności gospodarczej nie może rozstrzygać cel zarobkowy. Mając
to na uwadze, Sąd Najwyższy w przytoczonych orzeczeniach uznał za decydujące
o uznaniu danej działalności gminy za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8
ust. 2 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. jedynie takie czynniki, jak zawodowy
charakter działań, podporządkowanie ich zasadzie racjonalnego gospodarowania,
udział w obrocie gospodarczym. W ujęciu tego nurtu orzecznictwa Sądu
Najwyższego, zakresem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 2
ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. nie były objęte w istocie tylko te działania
gminy, które pokrywały się z działaniami organizacji społecznych wymienionymi
w art. 9 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. (działalność społeczna,
naukowa, oświatowa, kulturalna, dobroczynna, z zakresu opieki społecznej lub
samopomocowej).
Zdaniem składu orzekającego Sądu Najwyższego, nie ma podstaw do
odejścia od przedstawionej wyżej, utrwalonej w orzecznictwie wykładni art. 8 ust. 2
ustawy o kosztach sądowych z 1967 r. W świetle zaś tej wykładni, do działalności
4
gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych należało zaliczyć także – tak jak przyjął Sąd Okręgowy - wykonywanie
przez gminę zadań właścicielskich, polegających na przeciwdziałaniu zasiedzeniu
nieruchomości.
Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji (art. 39814
w związku z art. 3941
§3 k.p.c.).

I CZ 39/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia