Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 178/06
POSTANOWIENIE
Dnia 16 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa R. S.
przeciwko R. S.
o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 16 listopada 2006 r.,
skargi kasacyjnej powoda od postanowienia Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 30 listopada 2005 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 18 lipca 2005 r. Sąd Rejonowy w S. uznał się za
niewłaściwy do rozpoznania sprawy z powództwa R. S. przeciwko R. S. o
ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Niewłaściwość swą
stwierdził na podstawie art. 9 rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej
1347/2000 z dnia 29 maja 2000 r. o jurysdykcji, uznawaniu i wykonywaniu
orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach obowiązków rodziców
wobec wspólnych dzieci obojga małżonków. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy
podniósł, iż w związku z przystąpieniem z dniem 1 maja 2004 r. Polski do Unii
Europejskiej właściwość sądu ustala się według przepisów wymienionego
rozporządzenia, a nie według przepisów k.p.c. czy też innych ustaw lub umów.
Powód R. S. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w S.
Postanowieniem z dnia 30 listopada 2005 r. Sąd Okręgowy w Ł. uchylił
zaskarżone postanowienie i odrzucił pozew. W uzasadnieniu podkreślił, że Sąd
Rejonowy błędnie przyjął jako podstawę rozstrzygnięcia przepis art. 9
rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej nr 1347/2000. Po pierwsze,
rozporządzenie to utraciło moc z dniem 1 sierpnia 2004 r., ponieważ zostało
zastąpione przez rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada
2003 r. (Dz. U. UE. L. 03. 338. 1) dotyczące jurysdykcji oraz uznawania
i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących
odpowiedzialności rodzicielskiej. Po drugie, rozporządzenie nr 1347/2000 w ogóle
nie miało zastosowania w sprawach dotyczących uchylenia obowiązku
alimentacyjnego pomiędzy rodzicem a pełnoletnim dzieckiem, a jedynie
w sprawach wymienionych w art. 1 tego rozporządzenia. W zakresie właściwości
sądów do orzekania w sprawach dotyczących utrzymania dziecka ma
zastosowanie rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r.
w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania
w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UE. L. 01. 12. 1). Zgodnie z art. 5 ust.
2 tego rozporządzenia, osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium
Państwa Członkowskiego, może być pozwana w innym Państwie
3
Członkowskim w sprawach alimentacyjnych przed Sąd miejsca, gdzie
uprawniony do alimentów ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu albo
w wypadku, gdy sprawa alimentacyjna jest rozpoznawana łącznie ze sprawą
dotyczącą stanu cywilnego - przed Sąd, który ma jurysdykcję do rozpoznania
tej sprawy według własnego prawa, chyba że jurysdykcja ta opiera się jedynie
na obywatelstwie jednej ze stron. W niniejszej sprawie alimentacyjnej, dotyczącej
uchylenia obowiązku alimentacyjnego, obie strony mają obywatelstwo polskie, ale
zarówno powód, jak i pozwana (osoba uprawniona do alimentów) zamieszkują na
terenie Hiszpanii. Sprawa niniejsza należy w związku z tym do jurysdykcji sądu
hiszpańskiego.
Pełnomocnik powoda w skardze kasacyjnej zarzucił naruszenie prawa
materialnego, mianowicie art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001
z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych
oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UE. L. 01. 12. 1)
przez niewłaściwe zastosowanie oraz art. 19 § 1 i art. 20 p.p.m. przez ich
nieuwzględnienie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna jest oczywiście bezzasadna.
Przepisy dotyczące jurysdykcji krajowej sądów polskich zostały
zamieszczone w art. 1097-1116 k.p.c. Do spraw alimentacyjnych odnoszą się
reguły określone w przepisach art. 1101 § 1-3 k.p.c. Przepisów tych nie stosuje się,
jeżeli wiążąca Polskę umowa międzynarodowa stanowi inaczej (art. 1096 k.p.c.).
Jednakże od dnia 1 maja 2004 r., tj. od dnia przystąpienia Polski do Unii
Europejskiej, stosowanie przepisów zarówno polskiego prawa wewnętrznego, jak
i umów międzynarodowych, jest wyłączone, jeżeli określona kwestia została
uregulowana w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ Wspólnoty
Europejskiej. Zgodnie z art. 249 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską, rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio
stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich. Sąd Okręgowy w Ł.
prawidłowo ustalił, że kwestia właściwości sądu w sprawach alimentacyjnych
została uregulowana w art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia
22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich
4
wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UE. L. 01. 12. 1).
Z przepisu tego w okolicznościach niniejszej sprawy wynika w sposób
jednoznaczny jurysdykcja sądów hiszpańskich. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 1 i 2
rozporządzenia, osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium Państwa
Członkowskiego mogą być pozywane przed sądy innego Państwa Członkowskiego
tylko zgodnie z przepisami sekcji 2-7 rozdziału II, w szczególności zaś nie mają
wobec tych osób zastosowania krajowe przepisy jurysdykcyjne. Odmienne
twierdzenie skarżącego sugerujące, jakoby powodowi przysługiwało prawo wyboru
sądu polskiego bądź hiszpańskiego, jest całkowicie dowolne i pozbawione
jakichkolwiek podstaw prawnych.
Na zupełnym nieporozumieniu polega podniesiony w skardze kasacyjnej
zarzut naruszenia przepisów art. 19 § 1 i art. 20 p.p.m., które nie odnoszą się do
jurysdykcji sądów w sprawach alimentacyjnych, ale wskazują na prawo właściwe
w sprawach ze stosunków prawnych między rodzicami a dzieckiem i w sprawach
dotyczących roszczeń alimentacyjnych.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
postanowił jak w sentencji.
db