Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 75/07
W Y R O K
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lipca 2007 r.
Sąd Najwyższy  w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wiesław Maciak
SSN Lidia Misiurkiewicz
Protokolant Ewa Wdzięczna
w sprawie Z. M.
oskarżonego z art. 212 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 lipca 2007 r.,
kasacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela prywatnego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 11 maja 2006 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 10 listopada 2005
r.,
I. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu
Rejonowego w K. i sprawę oskarżonego Z. M. przekazuje temu Sądowi
do ponownego rozpoznania;
II. zarządza zwrot na rzecz oskarżyciela prywatnego B. M. kwotę 450
(czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem uiszczonej opłaty od kasacji.
2
U Z A S A D N I E N I E
Z. M. oskarżony został o to, że w dniu 22 września 2003 r. w K., w piśmie
procesowym złożonym w Sądzie Rejonowym do akt sprawy I C …/03 pomówił
oskarżyciela prywatnego B. M. o takie postępowanie i właściwości, które mogą
go poniżyć w opinii środowiska i narazić na utratę zaufania niezbędnego do
wykonywania obowiązków administratora nieruchomości w której zamieszkuje
oskarżony, twierdząc, że jest on byłym pracownikiem Służby Bezpieczeństwa
(SB) i że stosuje takie metody jak ta instytucja, że jest szczuty na oskarżonego
przez właścicielkę nieruchomości, której jest kochankiem, a także, że
oskarżonego szykanuje, grozi mu pięściami i wyzywa wulgarnymi słowy tj. o
przestępstwo z art. 212 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 10 listopada 2005 r. sygn. akt II K
…/04 uniewinnił oskarżonego Z. M. od popełnienia zarzucanego mu, a
opisanego w akcie oskarżenia, czynu, kosztami procesu na mocy art. 632 pkt 1
k.p.k. obciążając oskarżyciela prywatnego.
Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela prywatnego.
Zaskarżając wyrok w całości zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych
polegających na przyjęciu, że czyn zarzucony oskarżonemu, w prywatnym akcie
oskarżenia, nie zawiera znamion karalnego zniesławienia z art. 212 k.k.
W związku z tym zarzutem skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy w K., po rozpoznaniu tej apelacji, wyrokiem z dnia 11
maja 2006 r., sygn. IV Ka …/06 utrzymał w mocy zaskarżony wyrok oraz
zasądził od oskarżyciela prywatnego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 240 zł
tytułem opłaty za postępowanie odwoławcze.
Od tego wyroku kasację złożył pełnomocnik oskarżyciela prywatnego B.
M. i zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 212 § 1 k.k.
polegające na jego niezastosowaniu do prawidłowo ustalonego stanu
3
faktycznego, polegającego na tym, że oskarżony w piśmie procesowym
złożonym do akt sądowych pomawiał oskarżyciela prywatnego o takie
właściwości i postępowanie, które mogły narazić go na utratę zaufania
niezbędnego do wykonywania zawodu zarządcy nieruchomości – co
doprowadziło do zupełnie bezzasadnego uniewinnienia oskarżonego, wniósł o
uchyleni zaskarżonego wyroku i utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu
Rejonowego w K.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Rację ma skarżący, gdy podnosi, że cyt. „wywody Sądu Okręgowego
odmawiające racji apelującemu dowodzą, że poprzedzające je rozumowanie
obarczone jest wadą polegającą na rażącym naruszeniu prawa materialnego,
poprzez jego nie zastosowanie do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego,
mimo, że z tych ustaleń ewidentnie wynika, iż oskarżony dopuścił się
przestępstwa opisanego w art. 212 k.k.
Zgodzić się tez trzeba ze skarżącym, że cyt. „nie sposób nie oprzeć się
wrażeniu, iż Sąd II instancji wyjaśniając przyczyny swojej decyzji nie podaje
przekonywujących argumentów uciekając się do niczym nie uzasadnionych,
rażących arbitralnością ogólników. Mowa tu o przytaczanym wyżej fragmencie
uzasadnienia wyroku, w którym Sąd wywodzi, iż „mając na uwadze pełną treść
odpowiedzi na pozew w ramach której padły objęte aktem oskarżenia zarzuty
oczywistym jest, że intencją skarżącego nie było zniesławienie, poniżenie,
pomówienie oskarżyciela prywatnego, ochrona swych prawa i interesów.
Dlaczego jest to dla Sądu oczywiste, sąd jednak w żaden sposób nie uzasadnił”.
Należy przypomnieć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego został
wyrażony pogląd, iż nie stanowi zniesławienia zarzut podniesiony w toku
procesu sądowego, pod warunkiem, że działanie sprawcy zmierza do obrony
własnego interesu w sprawie oraz zarzut postawiony jest we właściwej formie i
nie zamierza wyłącznie do poniżenia osoby, której został postawiony (wyrok
4
Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1970 r. VKRN 31/70 w: Kodeks karny z
orzecznictwem, opr. Krzysztof Janczukowicz, Gdańsk 1996, s. 571, H.
Rajzman, Przegląd orzecznictwa, Nowe Prawo 1971, Nr 3, s. 393).
Zaprezentowany pogląd znajduje wsparcie w doktrynie: „Nie stanowią
bezprawnego zniesławienia zarzuty stawiane w obronie własnych praw,
kierowane do władz (zawarte w pismach procesowych, doniesieniach
pokrzywdzonych o popełnionym przestępstwie, pozwach rozwodowych).
Legalność takich zarzutów uzależniona jest jednak od potrzeb
wynikających z zagrożenia własnego prawa i konieczności wykazania
niebezpieczeństwa dla własnych praw ze strony postępowania lub
właściwości innej osoby lub podmiotu zbiorowego” (A. Zoll w: B. Bogdan, K.
Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska–Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M.
Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel. A. Zoll. Kodeks karny. Część
szczególna. Komentarz. Zakamycze 1999, t. II, s. 660).
Sądy orzekające w niniejszej sprawie nie rozważyły dogłębnie, czy oceny
odnoszące się do oskarżyciela prywatnego B. M., zawarte w piśmie
sporządzonym przez oskarżonego Z. M. złożonym do sprawy cywilnej (sygn. I
C …/03, w której tenże oskarżony występował jako pozwany), były
podyktowane interesem procesowym. Wydaje się bowiem, że dla potrzeb
postępowania cywilnego zbędnym było takie, jak to zostało uczynione w tym
piśmie procesowym, odniesienie się do osoby oskarżyciela prywatnego, który co
należy nadto zauważyć, nie był stroną procesu cywilnego.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok
oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. i sprawę przekazał
temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Przy ponownym rozpoznaniu
niniejszej sprawy Sąd Rejonowy w K. powinien dokonać dogłębnej analizy
kwestii czy zarzuty podniesione przez oskarżonego Z. M. pod adresem
oskarżyciela prywatnego B. M. w piśmie procesowym złożonym w sprawie
cywilnej I C …/03 (k. 5 – 6 v.), było niezbędne dla umożliwienia pełnej
5
realizacji przez oskarżonego jego praw strony w procesie cywilnym. W
zależności od wyników tej analizy, bacząc przy tym, po myśli art. 442 § 3 k.p.k.
w zw. z art. 518 k.p.k., na zapatrywania prawne wyrażone w niniejszym
uzasadnieniu, Sąd Rejonowy w K. winien wydać rozstrzygnięcie.