Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 230/07
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
del. SSA Michał Kłos
w sprawie z wniosku P.G. i B.G.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta W., Zakładów P. S.A. i
Miasta W.
o założenie księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy P.G. od postanowienia
Sądu Okręgowego w W.
z dnia 21 listopada 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu
Rejonowego w W. z dnia 14 marca 2006r. i sprawę przekazuje
Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania wraz
z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14 marca 2006 r. Sąd Rejonowego w W. oddalił
wniosek o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości położonej w W. przy ul R.,
stanowiącej działkę nr 145/1 o pow. 456 m2
z obrębu [...] i wpisanie
wnioskodawców P.G. i B.G., jako właścicieli na podstawie umowy sprzedaży z dnia
25 lutego 2002 r. sporządzonej przez notariusza P.C., z uwagi na nie
przedstawienie przez wnioskodawców – zgodnie z wymogami określonymi w § 28
ust. 1 i § 36 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r.
w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. Nr 102,
poz. 112 ze zm. - dalej jako rozp. pr. k.w.) - mapy stanowiącej podstawę
oznaczenia nieruchomości pozostałej po odłączeniu z KW [...] działki 145/1.
Sąd Okręgowy w W., podzielił to stanowisko i uznał że Sąd Rejonowy
rozpoznając sprawę w oparciu o treść dołączonych przez wnioskodawców
dokumentów nie mógł ich wniosku uwzględnić. Wskazał, że w przedmiotowej
sprawie z nieruchomości o nr ewidencyjnym 11 i terenu pod ulicę o łącznej
powierzchni 29052 m2
, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW [...]
wydzielono szereg działek, w tym, działkę nr 145/1. Mapa z projektem podziału
została dołączona do aktu notarialnego, jednak dotyczy ona tylko części
nieruchomości opisanej w tej księdze wieczystej. Nie wiadomo więc jakie działki
pozostaną po wydzieleniu z tej księgi działki nr 145/1, co powoduje, że zgodnie z §
36 powołanego uprzednio rozporządzenia nie jest możliwe odłączenie objętej
wnioskiem nieruchomości. Z tych przyczyn zaskarżonym obecnie postanowieniem
oddalił apelację wnioskodawców.
W skardze kasacyjnej wniesionej od tego postanowienia wnioskodawca
zarzucił:
1) naruszenie art. 96 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 261, poz. 2603 ze zm.)
w zw. z § 36 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września
2001 r. przez niewłaściwą wykładnię i uznanie, iż mapa sytuacyjna do celów
3
prawnych z projektowanym podziałem sporządzona przez uprawnionego
geodetę, przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
stanowiąca integralną część decyzji zatwierdzającej projekt podziału,
wydanej przez Burmistrza Gminy W., powołana we wniosku i dołączona do
aktu notarialnego z w dniu 25 października 1999 r. nie stanowi dokumentu
wystarczającego do odłączenia z księgi wieczystej przedmiotowej działki;
2) naruszenie art. 6269
k.p.c. przez uznanie, iż brak mapy ewidencyjnej
obejmującej wszystkie działki objęte KW [...], z której miało być dokonane
odłączenie stanowi przeszkodę do dokonania wpisu skutkującą oddaleniem
wniosku, z zastrzeżeniem, że do wniosku o wpis załączone zostały wszelkie
dokumenty wymagane w postępowaniu podziałowym, o których mowa w
ustawie o gospodarce nieruchomościami, oraz dokumenty potwierdzające
nabycie przez wnioskodawców prawa własności nieruchomości.
Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 26 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych
i hipotece (jedn. tekst Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) podstawą
oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej są dane z ewidencji gruntów.
Przepis § 20 ust. 1 rozp.pr.k.w. stanowi, że do wniosku o założenie księgi
wieczystej powinny być dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności
nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę
oznaczenia nieruchomości. Przepis § 28 tego rozporządzenia wskazuje, że
podstawę oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej stanowi wyrys z mapy
ewidencyjnej gruntów lub mapy zasadniczej, sporządzonej na podstawie przepisów
o ewidencji gruntów i budynków oraz wypis z rejestru gruntów lub wykaz zmian
gruntowych, chyba że dalsze przepisy rozporządzenia stanowią inaczej.
W wypadku dokonywania fizycznego podziału nieruchomości, sporządzona
przez uprawnionego geodetę mapa podziału ze stosownym wykazem zmian
oznaczenia nieruchomości oraz potwierdzeniem przez organ prowadzący
ewidencję gruntów dokonania w niej zmian zgodnych z tym dokumentem może
4
stanowić podstawę dokonania wpisów w dziale pierwszym księgi wieczystej
(uchwałą SN z dnia 22 lutego 2001 r., III CZP 47/00, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 100).
Jednak w sytuacji, gdy odłączenie części nieruchomości połączone jest
z geodezyjnym wydzieleniem i utworzeniem nowej działki, w następstwie czego
pozostała cześć nieruchomości ulega zmianie pod względem obszaru i konfiguracji
w takim stopniu, że nie znajduje to odbicia w mapie ewidencyjnej znajdującej się
w aktach dotychczasowej księgi, konieczne będzie – zgodnie z § 36 rozp. pr. k.w. -
przedłożenie sądowi wieczystoksięgowemu wraz z wnioskiem wyrysu z mapy
ewidencyjnej i wypisu z rejestru gruntów zarówno co do części odłączonej jak i co
do części pozostałej. Przedstawienie tych dokumentów dotyczących działki
macierzystej będzie natomiast zbędne, gdy odłączeniu ulega cała dotychczasowa
działka bez zmiany jej konfiguracji.
Z tych przyczyn podnoszony w skardze kasacyjnej, w ramach podstawy
naruszenia prawa materialnego, zarzut obrazy wskazanych w niej przepisów jest
nieuzasadniony.
Na tle zarzutu naruszenia art. 6269
k.p.c. powstaje zagadnienie kwalifikacji
stwierdzonego nie dopełnienia przez wnioskodawcę wymogu określonego w § 36
rozp. pr.k.w. jako braku formalnego wniosku lub albo też – jak przyjęły to sądy
orzekające - jako przeszkody do wpisu, ze skutkiem w postaci oddalenia wniosku.
Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody
do jego dokonania (art. 6269
k.p.c.). Brak podstaw do wpisu zachodzi w razie
merytorycznej bezzasadności wniosku, a więc gdy brak jest materialnoprawnych
przesłanek zmiany stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze
wieczystej. Za przeszkody wpisu uznać natomiast należy braki w zakresie
przesłanek wpisu o charakterze zarówno usuwalnym jak i nieusuwalnym, które nie
zostały określone jako podstawy wpisu. Należą do nich przykładowo: nie wykazanie
następstwa prawnego po osobie wpisanej do księgi wieczystej, nie
udokumentowanie zgody współwłaściciela nieruchomości na ustanowienie hipoteki,
brak legitymacji do złożenia wniosku, brak odpowiedniego przepisu zezwalającego
na ujawnienie w księdze wieczystej prawa osobistego lub roszczenia.
5
Do przeszkód wpisu nie należą braki formalne wniosku, które stanowią
przeszkodę do rozpoznania wniosku. Przeszkody do dokonania wpisu mogą
natomiast powstać wówczas, gdy dochodzi do badania przez sąd, czy ze względu
na przepisy prawa materialnego wniosek może być uwzględniony.
Brak formalny wniosku o wpis, który (jak w sprawie niniejszej) nie został
złożony na urzędowym formularzu może być uzupełniony w trybie art. 130 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a po bezskutecznym upływie terminu do jego uzupełnienia
wniosek podlega zwrotowi. Niezachowanie warunków formalnych wniosku
składanego na urzędowym formularzu (art. 6262
§ 1 k.p.c.) skutkuje jego zwrot
w trybie art. 1301
§ 1 k.p.c.
Jeżeli z dokumentów dołączonych do wniosku wynika, że nastąpiła zmiana
w prawie własności, sąd zwracając wniosek, dokona z urzędu wpisu ostrzeżenia
(art. 6262
§ 4 w zw. z art. 62613
§ 1 k.p.c.).
W judykaturze i piśmiennictwie panuje zgodność poglądów, że art. 130 k.p.c.
ma zastosowanie zarówno wówczas, gdy pismo procesowe nie odpowiada
warunkom formalnym przewidzianym dla pism procesowych w ogóle jak też gdy nie
odpowiada szczególnym warunkom formalnym przewidzianym dla pism danego
rodzaju (uzasadnienie uchwały SN z dnia 12 grudnia 2001 r., III CZP 70/01, OSNC
2002, nr 10, poz. 116 oraz wymienione tam orzeczenia SN).
W ujęciu art. 6262
§ 3 k.p.c., który zamieszczony został pośród przepisów
normujących warunki formalne wniosku o wpis, wymaganie dołączenia do wniosku
dokumentów stanowiących podstawę wpisu - w sytuacji gdy nie zachodzi
obowiązek złożenia wniosku na urzędowym formularzu - stanowi szczególny
warunek formalny wniosku podlegający uzupełnieniu na podstawie art. 130 § 1
k.p.c. Na gruncie art. 1301
§ 1 k.p.c. mieści się w pojęciu innych warunków
formalnych wniosku.
Powyższe prowadzi do konkluzji, że niedołączenie do wniosku o założenie
księgi wieczystej dla nieruchomości odłączonej i dokonanie wpisu własności,
dokumentów stanowiących podstawę oznaczenia nieruchomości zgodnie
z wymogiem § 36 rozp. pr. k.w. stanowi brak formalny wniosku.
6
W tym stanie rzeczy w uwzględnieniu skargi kasacyjnej we wskazanym
zakresie orzeczono jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).