Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 84/07
POSTANOWIENIE
Dnia 23 listopada 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Strus
w sprawie z wniosku R. S.
przy uczestnictwie K. K. i in.,
o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 listopada 2007 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 31 stycznia 2007 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 31 stycznia 2007 r. Sąd Okręgowy w G. odrzucił
zażalenie wnioskodawcy od postanowienia z dnia 15 listopada 2006 r., którym
odrzucona została jego skarga kasacyjna od postanowienia z dnia 13 lutego 2006 r.
oddalającego apelację złożoną przez niego w sprawie o zmianę stwierdzenia
nabycia spadku. Sąd Okręgowy stwierdził, że pełnomocnik wnioskodawcy będący
radcą prawnym – wezwany do złożenia oświadczenia w trybie art. 89 § 3 k.p.c. – w
piśmie z dnia 20 września 2006 r. oświadczył, iż pozostaje w stosunku pracy. Z
dniem 10 września 2005 r. ustawodawca co prawda uchylił art. 8 ust. 2 ustawy z
dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz.
1059 ze zm. – dalej: „u.r.p.”), ustanawiający zakaz świadczenia pomocy prawnej
osobom fizycznym przez radcę prawnego pozostającego w stosunku pracy, jednak
wymogi pełnomocnictwa procesowego udzielonego radcy prawnemu przez osobę
fizyczną, określone w art. 89 § 3 k.p.c., nie uległy zmianie. Ostatnio wymieniony
przepis ma zastosowanie w postępowaniu cywilnym, stąd pełnomocnictwo
procesowe udzielone przez osobę fizyczną składane przez radcę prawnego,
powinno nadal zawierać oświadczenie pełnomocnika, że nie pozostaje w stosunku
pracy. Ustanowiony przez wnioskodawcę pełnomocnik oświadczył, iż pozostaje w
stosunku pracy, wobec czego należy przyjąć, że nie został on należycie
umocowany. Tym samym wniesione zażalenie – jako sporządzone przez
nieuprawnioną osobę – ulegało odrzuceniu.
W zażaleniu na postanowienie odrzucające zażalenie wnioskodawca zarzucił
Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów art. 871
§ 1, art. 89 § 3 i art. 3986
§ 2
k.p.c. przez przyjęcie, że art. 89 § 3 k.p.c. określa wymogi pełnomocnictwa
procesowego udzielonego radcy prawnemu przez osobę fizyczną oraz że
ustanowiony przez niego pełnomocnik nie był uprawniony do wniesienia zażalenia
do Sądu Najwyższego. W konkluzji żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Począwszy od dnia 15 września 1997 r. powołany w zaskarżonym
postanowieniu art. 8 ust. 2 u.r.p. stanowił, że radca prawny może świadczyć pomoc
prawną osobom fizycznym tylko w ramach wykonywania zawodu w kancelarii radcy
prawnego lub w spółkach, o których mowa w ust. 1, bez jednoczesnego
pozostawania w stosunku pracy. Z regulacją tą zharmonizowany został art. 89 § 3
k.p.c., który – począwszy od dnia 15 września 1997 r. – stanowił, że
pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną składane przez radcę prawnego
powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika, że nie pozostaje on w stosunku
pracy. Niezłożenie przez radcę prawnego reprezentującego osobę fizyczną
oświadczenia przewidzianego w art. 89 § 3 k.p.c. stanowiło brak formalny
pełnomocnictwa procesowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
14 stycznia 2000 r., I CKN 345/98, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 140).
Z dniem 10 września 2005 r. art. 8 ust. 2 u.r.p. został uchylony przez art. 2
pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 163, poz. 1361 ze zm.). Pomimo uchylenia
ustanowionego w nim zakazu w dalszym ciągu obowiązywał art. 89 § 3 k.p.c., do
jego uchylenia doszło bowiem dopiero dnia 7 października 2007 r. (zob. art. 1 pkt 4
ustawy z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 121, poz. 831). Nie oznacza to jednak –
wbrew odmiennym zapatrywaniom Sądu Okręgowego – że w okresie między
10 września 2005 r. a 7 października 2007 r. obowiązek składania przez radcę
prawnego reprezentującego osobę fizyczną oświadczenia, iż nie pozostaje
w stosunku pracy, wypływał z treści art. 89 § 3 k.p.c. Jak już wyjaśnił
Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 10 stycznia 1997 r.,
III CZP 116/96, o zakresie zawodowych uprawnień radców prawnych nie
rozstrzygają przepisy kodeksu postępowania cywilnego, lecz przepisy ustawy
o radcach prawnych (zob. OSNC 1997, nr 2, poz. 13). Skoro zatem z dniem
10 września 2005 r. uchylono art. 8 ust. 2 u.r.p., wyłączający możliwość
reprezentowania osób fizycznych przez radców prawnych pozostających
w stosunku pracy, wymaganie przewidziane w art. 89 § 3 k.p.c. stało się
bezprzedmiotowe. Pozostawanie bowiem przez radców prawnych w stosunku
pracy przestało być przeszkodą świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym.
4
Tym samym niezawarcie w dokumencie pełnomocnictwa oświadczenia
określonego w art. 89 § 3 k.p.c. przestało być brakiem formalnym pisma
procesowego wnoszonego przez pełnomocnika (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego 31 sierpnia 2006 r., I CZ 63/06, niepubl.). Wyjątek wynikał jedynie
z art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników
zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 126, poz.
1069 ze zm.), jednak przepis ten nie miał zastosowania w niniejszej sprawie.
Błędnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że ze względu na pozostawanie
w stosunku pracy pełnomocnik wnioskodawcy był osobą nieuprawnioną do
sporządzenia zażalenia na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
zdanie pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.
db
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13