Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 50/09
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku J. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych w dniu 20 stycznia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 5 lutego 2009 r. Sąd Apelacyjny, na skutek rozpoznania
apelacji J. P. od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
J. z dnia 21 października 2008 r. oddalającego odwołanie wnioskodawczyni od decyzji
organu rentowego odmawiającej przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do
pracy, oddalił złożony przez ubezpieczoną środek odwoławczy. Powyższe orzeczenie
wraz z uzasadnieniem J. P. otrzymała w dniu 6 kwietnia 2009 r., a w dniu następnym
zwróciła się do Sądu z wnioskiem o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu do
wniesienia w sprawie skargi kasacyjnej. Postanowieniem z dnia 4 maja 2009 r. Sąd
Apelacyjny przyznał wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu i pismem
2
z dnia 20 maja 2009 r. zwrócił się do Okręgowej Rady Adwokackiej o
wyznaczenie adwokata dla ubezpieczonej. Okręgowa Rada Adwokacka w dniu 25
maja 2009 r. wyznaczyła dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie
adwokata S. W., którego w dniu 29 maja 2009 r. poinformowała o terminie otrzymania
przez J. P. orzeczenia z uzasadnieniem. Skarga kasacyjna została złożona w dniu 15
lipca 2009 r. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia, w
uzasadnieniu którego adwokat R. W., substytut S. W. wskazał, że pełnomocnik
dowiedział się o sprawie dopiero 29 maja 2009 r., przy czym sama wnioskodawczyni
zgłosiła się do kancelarii po upływie terminu do wniesienia skargi. Do pisma została
załączona kserokopia zwolnienia lekarskiego adwokata S. W., z którego wynika, że
przebywał on na zwolnieniu lekarskim od dnia 20 maja 2009 r. do 9 lipca 2009 r.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 29 września 2009 r. oddalił wniosek
o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej i odrzucił skargę kasacyjną.
Mając na uwadze, że wnioskodawczyni otrzymała wyrok Sądu Apelacyjnego wraz z
uzasadnieniem w dniu 6 kwietnia 2009 r., w związku z czym termin do wniesienia
skargi kasacyjnej upłynął dnia 6 czerwca 2009 r., skarga kasacyjna została złożona po
terminie dopiero w dniu 15 lipca 2009 r. Po analizie materiału dowodowego Sąd
Apelacyjny doszedł do przekonania, że nie zostały spełnione przesłanki przepis art.
168 k.p.c., a tym samym brak było w sprawie podstaw do przywrócenia
wnioskodawczyni terminu do złożenia skargi kasacyjnej. A. S. W. otrzymał wiadomość
o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu w dniu 29 maja 2009 r., a zatem w
okresie, kiedy przebywał na zwolnieniu lekarskim. Powyższa informacja powinna
zobowiązać pełnomocnika do dołożenia niezbędnej zawodowej staranności, by
odpowiednio i należycie zastąpić stronę, tym bardziej, że niebawem upływał termin do
wniesienia skargi kasacyjnej. Pełnomocnik wnioskodawczyni wiedział już w momencie
doręczenia zawiadomienia z Rady Adwokackiej o tym, że przebywa na długim
zwolnieniu lekarskim. Wyznaczony pełnomocnikiem z urzędu S. W. nie tylko nie
powiadomił Okręgowej Rady Adwokackiej o przebywaniu na zwolnieniu lekarskim i
swojej chorobie, ale także nie podjął jakichkolwiek innych czynności, które
prowadziłyby do zachowania ustawowego terminu do złożenia środka zaskarżenia,
czy też tylko nieznacznego jego
3
przekroczenia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w okolicznościach sprawy
wyznaczony obrońca z urzędu, powiadomiony dodatkowo o terminie otrzymania przez
J. P. orzeczenia z uzasadnieniem, a więc uprzedzony niejako o upływającym terminie
do wniesienia skargi, winien - jeśliby doszedł do przekonania, że stan jego zdrowia nie
pozwala na podjęcie odpowiednich działań - zawiadomić Okręgową Radę Adwokacką
o swoim stanie uniemożliwiającym reprezentowanie strony. Jeżeli zaś powyższego nie
uczynił, jego obowiązkiem było takie zorganizowanie czynności, by złożyć skargę
kasacyjną w terminie, np. powinien niezwłocznie ustanowić swojego substytuta do jej
sporządzenia, tym bardziej, że złożony środek zaskarżenia został sporządzony przez
działającego w zastępstwie S. W. - adwokata R. W. W konsekwencji oddalenia
przedmiotowego wniosku Sąd Apelacyjny na mocy art. 3986
§ 2 k.p.c. odrzucił złożoną
po terminie skargę kasacyjną.
Na powyższe postanowienie wnioskodawczyni wniosła zażalenie przyjmując
za podstawę: naruszenie prawa procesowego - art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art.
168 § 1 k.p.c. i 169 § 1 k.p.c. poprzez odrzucenie skargi kasacyjnej jako spóźnionej, w
wyniku niezasadnego oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do jej złożenia,
pomimo wykazania okoliczności świadczących o braku winy strony w uchybieniu temu
terminowi i złożenia przedmiotowego wniosku przed upływem tygodnia od czasu
ustania przyczyny uchybienia oraz naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 45
ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej i art. 6 Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności, w wyniku pozbawienia wnioskodawczyni prawa
do sądu, w sytuacji gdy wykazała ona brak swojej winy w uchybieniu terminowi do
złożenia skargi kasacyjnej, a mimo tego, wniosek o jego przywrócenie został
oddalony, zaś skarga kasacyjna odrzucona, jako złożona po terminie. Mając na
uwadze powyższe zarzuty, wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia wraz z
poprzedzającym je postanowieniem o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu do
wniesienia przez wnioskodawczynię skargi kasacyjnej i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i zasądzenie od organu rentowego na
rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania zażaleniowego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Według poglądu sformułowanego przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z
dnia 11 sierpnia 1998 r., II CKN 415/98 (nie publ.), że ustanie przyczyny uchybienia
terminowi do złożenia kasacji przez stronę, dla której pełnomocnika z urzędu
ustanowiono dopiero podczas biegu terminu do złożenia kasacji, następuje z chwilą
zawiadomienia go o ustanowieniu i gdy wyczerpie czas niezbędny do zapoznania się z
aktami sprawy oraz do opracowania i wniesienia kasacji. Podzielił go Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 27 czerwca 2000 r., I CZ 62/00, przyjmując, że przyczyna
uchybienia terminowi do wniesienia kasacji przez pełnomocnika ustanowionego przez
sąd ustaje w dniu, w którym miał on rzeczywistą możliwość wniesienia kasacji, a nie w
dniu dowiedzenia się przez niego o wyznaczeniu go pełnomocnikiem, nie później
jednak niż miesiąc od dnia zawiadomienia o ustanowieniu go pełnomocnikiem. Sąd
Najwyższy podkreślił, że wobec tego, iż w typowej sytuacji procesowej ustawa
przewiduje dla tych czynności termin miesięczny (obecnie na podstawie art. 3985
§ 1
termin dwumiesięczny), skrócenie tego okresu stronie, dla której ustanowiono
pełnomocnika, byłoby ograniczeniem jej uprawnień. Kontynuacją tej linii orzeczniczej
były postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2005 r., II UZ 72/04 (OSNP
2005, nr 20, poz. 325) i z dnia 26 września 2005 r., II UZ 53/05 (OSNP 2006, nr 15-16,
poz. 255). Ten kierunek wykładni jest zgodny z przyjętym już wcześniej w
orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienia dnia 10 września 1971 r., I CZ
138/71, OSPiKA 1972, nr 3, poz. 50 oraz z dnia 24 czerwca 1999 r., II CKN 349/99,
nie publ.) ogólniejszym poglądem, że w razie zastępowania strony przez
pełnomocnika procesowego, tygodniowy termin przewidziany w art. 169 § 1 k.p.c. liczy
się od czasu, w którym pełnomocnik dowiedział się o uchybieniu terminowi i mógł
dokonać zamierzonej czynności procesowej.
Mając na uwadze powyższe poglądy oraz stan faktyczny niniejszej sprawy,
w którym Okręgowa Rada Adwokacka dopiero w dniu 25 maja 2009 r. wyznaczyła dla
wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata S. W. w okresie, kiedy
przebywał on na zwolnieniu lekarskim (od 20 maja 2009 r. do 9 lipca 2009 r.) - uznać
należy, iż złożenie skargi kasacyjnej w dniu 15 lipca 2009 r. wraz z wnioskiem o
przywrócenie terminu do jej wniesienia po upływie sześciu dni od zakończenia
choroby S. W., będącej usprawiedliwioną przeszkodą w podjęciu obowiązków
5
pełnomocnika wnioskodawczyni jest usprawiedliwione i stanowi przesłankę
przywrócenia terminu z art. 168 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
postanowienia.