Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 14/10
POSTANOWIENIE
Dnia 2 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku D. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanej Z. Spółdzielni Mieszkaniowej
o zwrot składek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 czerwca 2010 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 marca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 25 marca 2010 r., Sąd Apelacyjny odrzucił na
podstawie art. 3982
§ 1 k.p.c., jako przedmiotowo niedopuszczalną, skargę
kasacyjną wnioskodawczyni D. L. od wyroku tego Sądu z dnia 12 listopada 2009 r.,
w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, przy udziale
zainteresowanej Z. Spółdzielni Mieszkaniowej, o zwrot składek. Sąd uznał, że
skarga kasacyjna jest niedopuszczalna gdy się zważy, że wnioskodawczyni
określiła wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 5.373 zł, tymczasem w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna jest
2
niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o
jego uchylenie, zarzucając że rozpatrywana sprawa jest sprawą o objęcie
obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, a wobec tego, zgodnie z art. 3982
§ 1
skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. W
ocenie pełnomocnika przedmiotem decyzji organu rentowego, a następnie
postępowania sądowego była kwestia objęcia wnioskodawczyni w okresie od dnia 1
lipca 2005 r. do dnia 31 października 2007 r. obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego, a w konsekwencji zasadność pobierania składek na to ubezpieczenie.
Żądanie zwrotu kwoty 5.373 zł nie było jedynym, ani nawet głównym przedmiotem
sprawy, a ponadto wartość pobranych składek znacznie przekracza kwotę 10.000
zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione, mimo że nie wszystkie zarzuty w nim
podniesione są trafne. Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o prawa majątkowe, w których
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10.000 zł jest niedopuszczalna. W
rozpoznawanej sprawie pełnomocnik skarżącej oznaczył wartość przedmiotu
zaskarżenia na 5.373 zł, a więc na kwotę niższą od limitującej dopuszczalność
skargi, a podana kwota nie wzbudziła wątpliwości Sądu Apelacyjnego, który uznał
że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna. Stanowisko to, na tym etapie
postępowania, nie może być uznane za prawidłowe. Przede wszystkim należy
zauważyć, że przedmiotem rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji były
odwołania wnioskodawczyni od dwóch decyzji organu rentowego, z dnia 21
sierpnia 2006 r. oraz dnia 3 kwietnia 2008 r., które postanowieniem Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z. z dnia 3 lutego 2009 r.,
zostały połączone do wspólnego prowadzenia i rozpoznania. Decyzją z dnia 21
sierpnia 2006 r. organ rentowy odmówił zwrotu żądanej przez wnioskodawczynię
kwoty 5.373 zł wpłaconej do ZUS przez płatnika składek (Z. Spółdzielnię
Mieszkaniową) tytułem składek na ubezpieczenie społeczne za okres od dnia 1
lipca 2005 r. do maja 2006 r., jak i odmówił zaprzestania pobierania dalszych
3
składek na ubezpieczenie od wpłat stanowiących podstawę ich wymiaru. Z kolei
decyzją z dnia 3 kwietnia 2008 r. organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 13
grudnia 2007 r. odmówił doliczenia do stażu pracy wnioskodawczyni okresu od 1
lipca 2005 r. do dnia 31 października 2007 r., uznając że wypłata zaległych
wynagrodzeń w powyższym okresie nie stanowi podstawy do przeliczenia stażu
pracy. Wyrokiem z dnia 14 maja 2009 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Z. zmienił w pkt I wyroku zaskarżoną decyzję z dnia 3 kwietnia 2008
r., doliczając wnioskodawczyni okres opłacanych składek na ubezpieczenie
społeczne po dniu 1 lipca 2005 r. z tytułu dodatkowych wynagrodzeń uzyskanych w
związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego przed przejściem na emeryturę,
do okresów składkowych uwzględnianych przy ustalaniu prawa do świadczeń z
ubezpieczeń społecznych, natomiast w pkt II wyroku oddalił odwołanie
wnioskodawczyni od decyzji ZUS z dnia 21 sierpnia 2006 r. Powyższy wyrok,
zaskarżył apelacją w części (jedynie co do pkt I) organ rentowy. Tym samym
rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji, oddalające odwołanie wnioskodawczyni
od decyzji z dnia 21 sierpnia 2006 r. jest prawomocne. Natomiast wyrokiem z dnia
12 listopada 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji
z dnia 3 kwietnia 2008 r., a rozstrzygnięcie to zostało zaskarżone skargą kasacyjną
przez wnioskodawczynię. Tym samym należy uznać, że błędnie została oznaczona
wartość przedmiotu zaskarżenia, a Sąd nie mając wątpliwości co do prawidłowości
wyliczenia tej kwoty, nie dokonał jej sprawdzenia w trybie przewidzianym
przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, tj. poprzez sprawdzenie na
posiedzeniu niejawnym wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 39821
w związku z
art. 368 § 2 zdanie trzecie k.p.c.). W miejsce tego Sąd Apelacyjny wskazał jedynie,
że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna bowiem wartość przedmiotu zaskarżenia
jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych, w sposób niepoddający się kontroli. Sąd
Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że dla określenia wartości przedmiotu
zaskarżenia kasacyjnego miarodajna jest wyłącznie wartość przedmiotu
podlegającego rzeczywistemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, co wyklucza
dowolność stron przy jej oznaczaniu (por. orzeczenie z 13 czerwca 1997 r., I CKN
46/97, niepublikowane). W uzasadnionych przypadkach wskazana przez
wnoszącego skargę kasacyjną wartość przedmiotu zaskarżenia podlega
4
sprawdzeniu przez sąd apelacyjny, który bada, czy jej oznaczenie nastąpiło
zgodnie z regułami określonymi w art. 19-24 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., II UZ 124/00, OSNAPiUS 2002 r. nr
12, poz. 294). Z kolei w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98,
(OSNAPiUS 1999 r. nr 8, poz. 291) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że Sąd drugiej
instancji nie tylko jest uprawniony, ale i zobowiązany do sprawdzenia – w razie
wątpliwości – wskazanej w skardze wartości przedmiotu zaskarżenia. Uprawnienie
sądu obejmuje nie tylko skontrolowanie danych składających się na tę wartość, lecz
także sposobu jej obliczenia, natomiast nie nakłada powinności jej samodzielnego
ustalania. W sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe, zwrócenie się do
organu rentowego o ustosunkowanie się do wskazanej w skardze kasacyjnej
wartości przedmiotu zaskarżenia jest uprawnionym sposobem jej weryfikacji. Gdy
się zważy przedmiot orzeczenia Sądu pierwszej instancji (pkt I wyroku), którym
doliczono wnioskodawczyni do okresów składkowych uwzględnianych przy
ustalaniu prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, okres opłacanych
składek na ubezpieczenie społeczne po dniu 1 lipca 2005 r. z tytułu dodatkowych
wynagrodzeń uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego
przed przejściem na emeryturę, zaskarżony apelacją organu rentowego, wartość
przedmiotu zaskarżenia stanowi roczna (art. 22 k.p.c.) różnica między
świadczeniem przyznanym przez organ rentowy, a świadczeniem dochodzonym
przez wnioskodawczynię, z uwzględnieniem dodatkowego „stażu emerytalnego”,
stąd też zarzuty zażalenia, wskazujące, że przedmiotem postępowania sądowego
jest objecie wnioskodawczyni obowiązkiem ubezpieczenia społecznego nie są
trafne.
W aktualnym stanie sprawy brak możliwości stwierdzenia dopuszczalności
skargi kasacyjnej, bowiem warunkująca ją wartość przedmiotu zaskarżenia nie
została ani ustalona, ani ewentualnie sprawdzona w sposób odpowiadający
przepisom, w związku z czym Sąd Najwyższy, uwzględniając zażalenie, postanowił
jak w sentencji (art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze
k.p.c.).