Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 22/10
POSTANOWIENIE
Dnia 5 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Prokuraturze Okręgowej w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 października 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 6 maja 2010 r.,
uchyla postanowienie zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w
K. z dnia 6 maja 2010 r., dotyczące kosztów procesu i zasądza
od powoda na rzecz strony pozwanej 386 zł (trzysta
osiemdziesiąt sześć) tytułem kosztów postępowania w obu
instancjach.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w K. wyrokiem z dnia 6 maja 2010 r. zmienił
zaskarżony przez pozwaną Prokuraturę Okręgową w K. wyrok Sądu Rejonowego z
dnia 25 czerwca 2009 r. w ten sposób, że oddalił powództwo M.S. o wynagrodzenie
2
i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1350 zł tytułem kosztów
postępowania w obu instancjach.
Powód wniósł zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów procesu
zawarte w wyroku Sądu Okręgowego i zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w
związku z art. 102 k.p.c., domagał się zmiany tego postanowienia przez
nieobciążanie go kosztami procesu, bądź obciążenie go tymi kosztami w znacznie
mniejszej części.
W uzasadnieniu zażalenia powód powołał się na to, że:
1. dochodził roszczeń ze stosunku pracy wspólnie z sześcioma innymi
zatrudnionymi na tej samej podstawie powodami;
2. sprawy z niewiadomego powodu zostały przez Sąd pierwszej instancji
rozdzielone do odrębnych postępowań;
3. stronę pozwaną w każdej z tych spraw reprezentował ten sam radca prawny,
którego rzeczywisty nakład pracy wiązał się z przygotowaniem siedmiu
jednobrzmiących zestawów pism procesowych;
4. nie korzystał z pomocy kwalifikowanego zastępcy procesowego;
5. przez cały czas trwania postępowania działał w przekonaniu o słuszności
swego roszczenia, w czym utwierdziły go wydane w analogicznej sytuacji faktycznej
i prawnej prawomocne orzeczenia Sądu Okręgowego w K. z dnia 15 stycznia 2009
r., IX Pa …/08;
6. nie dochodził wypłaty wynagrodzenia objętego rygorem natychmiastowej
wykonalności w wyroku Sądu pierwszej instancji, co świadczy o lojalnym i
odpowiedzialnym podejściu do przedmiotu postępowania;
7. sprawa miała charakter precedensowy.
Zdaniem żalącego, powyższe okoliczności przemawiają, za tym, że w
sprawie występuje szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c.
pozwalający na miarkowanie kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w
3
ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od
zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia
„wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawiając ich kwalifikację, przy
uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Do
okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania
dyspozycji omawianego przepisu zaliczyć można, między innymi te, które związane
z samym przebiegiem postępowania. W tym kontekście zwrócić uwagę trzeba
zwłaszcza na eksponowaną przez powoda okoliczność, że z pozwem do Sądu
Rejonowego wystąpiło siedmiu powodów na zasadzie współuczestnictwa
formalnego. W początkowym jej etapie sprawa była zatem jedna i jedna była strona
powodowa, choć w jej charakterze występowało kilka osób, dochodzących łącznie
30.371, 23 zł. Artykuł 98 § 1 k.p.c. określa dwie podstawowe zasady rozstrzygania
o kosztach procesu - zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę
kosztów niezbędnych i celowych. Do niezbędnych kosztów procesu strony
reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż
stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata (radcy
prawnego) (art. 98 § 3 k.p.c.). Stosownie do § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm., dalej jako rozporządzenie), stawki minimalne ustala się według
kryterium wartości przedmiotu sprawy lub rodzaju sprawy, wynagrodzenie
pełnomocnika jest więc w pierwszej kolejności powiązane z wartością przedmiotu
sprawy (przy roszczeniu majątkowym) lub jej rodzajem. Przy tych regulacjach w
judykaturze utrzymuje się stanowisko, że reprezentowanie przez jednego adwokata
lub radcę prawnego kilku osób, występujących w sprawie w charakterze
współuczestników, uzasadnia przyznanie tym współuczestnikom zwrotu kosztów
zastępstwa w wysokości tylko jednego wynagrodzenia. Nie budzi zatem
wątpliwości, że jeżeli przegrywającą jest strona powodowa, w charakterze której
występuje kilka osób, koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej
reprezentowanej przez radcę prawnego wyrażają się jednym wynagrodzeniem, a
4
nie jego wielokrotnością. Rację ma zatem żalący, że w sytuacji, gdy na skutek
decyzji Sądu o wyłączeniu do odrębnego rozpoznania roszczeń każdego z
powodów, w miejsce pierwotnie jednej sprawy zawisło przed tym Sądem siedem
spraw, w których przedmiot sporu stanowiły roszczenia jednego rodzaju, oparte na
jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, przy rozliczaniu kosztów procesu
okoliczność ta powinna być wzięta pod uwagę. Skoro bowiem nakład pracy
pełnomocnika przy reprezentowaniu strony pozwanej w siedmiu sprawach był
jedynie nieco większy niż gdyby toczyło się jedno postępowanie (konieczność
uczestnictwa w większej ilości posiedzeń), to względy słuszności sprzeciwiały się
zasądzeniu na jego rzecz wynagrodzenia wyrażonego stawką minimalną
przewidzianą przepisami dla wartości przedmiotu sporu w każdej z tych spraw. W
ocenie Sądu Najwyższego, w takiej sytuacji procesowej uznać należało, że
zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, o jakim mowa w art. 102 k.p.c., dający
podstawę do obciążenia powoda tylko częścią kosztów zastępstwa procesowego
strony pozwanej, obliczoną jako 1/7 minimalnego wynagrodzenia przewidzianego
dla spraw o wartości przedmiotu sporu w kwocie 30.371,23 zł, łącznie dochodzonej
pierwotnie przez wszystkich powodów występujących w jednej sprawie, za obie
instancje. Przy wartości przedmiotu sporu powyżej 10.000 zł do 50.000 zł stawka
minimalna wynosi 2.400 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia). W sprawie o wynagrodzenie
za pracę stawką minimalną jest 75% stawki obliczonej na podstawie § 6 od
wartości wynagrodzenia będącego przedmiotem sprawy (§ 11 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia), czyli przy wartości przedmiotu sporu w powyższych granicach
kwota 1800 zł. Za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem
Okręgowym stawka minimalna wynosi 50% stawki minimalnej (§ 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia), a zatem dla potrzeb niniejszej sprawy jest to kwota 900 zł.
Łącznie w odniesieniu do obu instancji koszty zastępstwa procesowego pozwanej
kształtują się więc na 2700 zł, z czego 1/7 stanowi kwotę 386 zł, której zasądzenie
od powoda w miejsce kwoty 1350 zł wynikającej z postanowienia zawartego w
wyroku Sądu Okręgowego uzasadniają szczególne, wskazane wyżej, okoliczności
tej sprawy.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, uwzględniając zażalenie powoda, na
podstawie art. 394
1
§ 3 w związku z art. 398
16
k.p.c. postanowił jak w sentencji.