Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SW 71/11
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 października 2011 r.
sprawy z protestu wyborczego w sprawie Z. K.
przeciwko ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej,
postanawia:
pozostawić protest bez dalszego biegu.
Uzasadnienie
Pismem z dnia 12 października 2011 r. (data wpływu do Sądu Najwyższego:
19 października 2011 r.) Z. K. wniósł protest przeciwko ważności wyborów do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Skarżący wniósł protest „przeciwko odrzuceniu głosów jako nieważne,
pomimo iż obywatel wyborca postawił swoją tożsamość na polu przynależnym tylko
temu – jedynie temu kandydatowi” a także „przeciwko zastosowaniu podstępnych –
tak cienkich długopisów – że zesztywniałe i niezborne starcze palce i tych z
częściowym niedowładem i tych ułomnych trzepoczących się rąk, nie były w stanie
ułapić porządnie, aby choć trochę porządniej nakreślić swoją tożsamość w tym
akcie wyborczym”. Wskazał, że jest to jednocześnie protest „przeciwko
bezkrytycznej i nazbyt restrykcyjnej nadinterpretacji regulaminu wyborczego przez
2
członków komisji, który nakazuje zaliczać tylko głosy tych wyborców, którzy potrafili
swoją tożsamość wyrazić tylko dwoma kreskami krzyżującymi się w wyznaczonym
polu”.
Ponadto wnoszący protest zarzucił, że lokal wyborczy Obwodowej Komisji
Wyborczej Nr […] nie był przystosowany do potrzeb ludzi niepełnosprawnych oraz
był źle oświetlony.
Państwowa Komisja Wyborcza pismem z dnia 21 października 2011 r.
wniosła o uznanie protestu za nieuzasadniony. Stwierdziła, że wnoszący protest nie
wskazuje, czy jest to protest przeciw ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej, do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w dniu 9
października 2011 r., czy też przeciw ważności wyborów w okręgu lub wyborowi
posła albo senatora. Uznała, że wnoszący protest formułuje w nim zarzuty:
nieprawidłowego ustalenia wyników głosowania przez Obwodową Komisję
Wyborczą nr […], poprzez nieprawidłowe kwalifikowanie głosów nieważnych;
zapewnienie w lokalu wyborczym długopisów utrudniających prawidłowe oddanie
głosu oraz niedostosowanie lokalu wyborczego do potrzeb wyborców
niepełnosprawnych.
Państwowa Komisja Wyborcza, odnosząc się do pierwszego zarzutu,
stwierdziła, że ustalenie stanu faktycznego wymagałoby przeprowadzenia
postępowania dowodowego, do czego Państwowa Komisja Wyborcza nie jest
uprawniona. Poinformowała przy tym, że nie otrzymała sygnałów o
nieprawidłowościach dotyczących ustalania wyników głosowania w Obwodowej
Komisji Wyborczej Nr […]. Ponadto z informacji przedstawionej Państwowej Komisji
Wyborczej przez Okręgową Komisję Wyborczą w N.. wynika, że żaden mąż
zaufania, w tym wnoszący protest, nie wniósł uwag do protokołów głosowania
sporządzonych przez Obwodową Komisję Wyborczą nr […]. Stwierdziła ponadto,
że z przedstawionego przez wnoszącego protest opisu sposobu kwalifikowania
głosów nieważnych przez tę Obwodową Komisję Wyborczą wynika, że
postępowała ona zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks
wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm.). Wskazała, iż z treści protestu wynika, że
jako głosy nieważne zostały uznane przez Komisję Obwodową wyłącznie głosy
niespełniające określonych w przepisach Kodeksu wyborczego wymagań.
3
Odnośnie do zarzutu drugiego Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że
zgodnie z art. 82 Kodeksu wyborczego protest przeciwko ważności wyborów może
być wniesiony z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub
naruszenia przepisów Kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników
głosowania lub wyników wyborów. Wnoszący protest stawia natomiast zarzut
niedotyczący naruszenia przepisów, lecz sposobu organizacji wyborów, zatem w
tym zakresie protest nie spełnia wymagań formalnych.
Odnośnie do zarzutu trzeciego Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśniła, że
na obszarze Zakopanego utworzono 23 lokale wyborcze, z których 7 było
dostosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Lokal Obwodowej Komisji
Wyborczej nr […] nie został wskazany jako lokal przystosowany do potrzeb osób
niepełnosprawnych, nie musiał zatem spełniać wymagań określonych dla takich
lokali.
Prokurator Generalny pismem z dnia 20 października 2011 r. wniósł o
pozostawienie protestu bez dalszego biegu. W uzasadnieniu wskazał, iż protest nie
spełnia warunków określonych w art. 241 § 1 w związku z art. 82 § 1 Kodeksu
wyborczego. Zauważył, że Kodeks wyborczy zawiera szereg uregulowań mających
na celu zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym realną możliwość
skorzystania z czynnego prawa wyborczego. Warunkiem jest jednak zwrócenie się
takiej osoby o pomoc. Najistotniejszym wyrazem woli ustawodawcy zapewnienia
możliwości korzystania z prawa wyborczego przez takiego wyborcę jest przepis art.
54 § 1 i 3 Kodeksu zezwalający na głosowanie osobie niepełnosprawnej lub
takiemu wyborcy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 75 lat poprzez
pełnomocnika. Wskazał także, iż zarzuty wnoszącego protest dotyczące
zagadnienia odnoszącego do techniki (sposobu) oddania głosu oraz zasady
interpretacji ważności głosu, oprócz swej wyżej wskazanej niezasadności, przede
wszystkim nie wchodzą w zakres przedmiotowy protestu wyborczego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 101 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyborcy przysługuje
prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów do
4
Sejmu i Senatu na zasadach określonych w ustawie. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011
r. Kodeks wyborczy stanowi, że wnoszący protest powinien sformułować w nim
zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty (art.
241 § 3). Przedmiotem zarzutów może być dopuszczenie się przestępstwa
przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego
wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników
wyborów lub naruszenie przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia
wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów
(art. 82 § 1).
Z przedstawionej w proteście argumentacji wynika, że wnoszący protest
zarzuca, po pierwsze, że Obwodowa Komisja Wyborcza nr […] zakwalifikowała -
jako nieważne - głosy oddane przez wyborców niepełnosprawnych, którzy nie byli w
stanie postawić na karcie do głosowania znaku „x” (dwóch przecinających się linii w
obrębie kratki) w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata, na którego chcieli
oddać swój głos w wyborach. Podaje przy tym przykłady graficzne sposobu
oddania głosu przez tych wyborców, które zostały zdyskwalifikowane przez
Komisję. Żaden z tych przykładów nie stanowi dwóch przecinających się linii w
obrębie kratki, czego wymaga - dla ważności głosu - przepis art. 227 § 1 i art. 268 §
1 Kodeksu wyborczego. Stosownie do treści tego pierwszego przepisu
(dotyczącego wyborów do Sejmu): „Wyborca głosuje tylko na jedną listę
kandydatów, stawiając na karcie do głosowania znak "x" (dwie przecinające się linie
w obrębie kratki) w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej
listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu”. Przepis zaś
art. 268 § 1 Kodeksu wyborczego (odnoszący się do wyborów do Senatu) stanowi,
że ”Wyborca głosuje na określonego kandydata, stawiając na karcie do głosowania
znak "x" (dwie przecinające się linie w obrębie kratki) z lewej strony obok jego
nazwiska”. W istocie zatem wnoszący protest nie tyle kwestionuje sposób ustalania
wyników głosowania w Obwodowej Komisji Wyborczej nr […], co wyraża swój
sprzeciw przeciwko zastosowanej przez tą Komisję ustawowej regulacji dotyczącej
sposobu oddania głosu. Inaczej rzecz ujmując, przedmiotem powyższego zarzutu
jest rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 227 § 1 i art. 268 § 1 Kodeksu
wyborczego, które dla uznania głosu za ważny wymaga, aby wyborca postawił w
5
obrębie kratki (a nie gdzie indziej) „krzyżyk” składający się z dwóch (a nie więcej)
przecinających się linii. Jak wyżej wskazano, podstawę protestu wyborczego może
stanowić naruszenie przepisów Kodeksu wyborczego, a nie ich kwestionowanie i
postulowanie odstępstwa od ustawowej zasady z uwagi na uwarunkowania
fizyczne wyborcy.
Drugim zarzutem jest niedostosowanie lokalu wyborczego Obwodowej
Komisji Wyborczej nr […] do potrzeb ludzi niepełnosprawnych (przeszkody
architektoniczne, długopisy nieprzystosowane do fizycznych ułomności osób
głosujących, słabe oświetlenie). Dotyczy on organizacji wyborów, a nie naruszenia
przepisów Kodeksu wyborczego, dotyczących głosowania, ustalenia wyników
głosowania lub wyników wyborów.
Stosownie do treści art. 243 § 1 Kodeksu wyborczego, Sąd Najwyższy
pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego
nieuprawnioną lub niespełniający warunków określonych w art. 241 Kodeksu
wyborczego . Protest „niespełniający warunków określonych w art. 241 Kodeksu
wyborczego” to protest powołujący się na zarzuty inne niż wymienione w
zacytowanym wyżej art. 82 § 1 tego aktu prawnego, co miało miejsce w niniejszej
sprawie.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji.