Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 10/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Katarzyna Polańska-Farion
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko H. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 kwietnia 2014 r.,
zażalenia pozwanego na wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 29 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 29 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w K. po rozpoznaniu
apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 11 czerwca 2013r.
oddalającego powództwo o zapłatę kwoty 15.000 zł. tytułem naprawienia szkody
wynikłej z nienależytego wykonania grobowca, uchylił zaskarżony wyrok, zniósł
postępowanie przed Sądem Rejonowym w W. od dnia 1 stycznia 2013 r. i
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi, pozostawiając mu
rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy ustalił, że sędzia Sądu Rejonowego w S., przewodniczący
jednoosobowego składu orzekającego w pierwszej instancji w rozpoznawanej
sprawie, został przeniesiony, bez swojej zgody, z dniem 1 stycznia 2013 r. na
stanowisko sędziego Sądu Rejonowego w W. decyzją z dnia 14 listopada 2012 r.
podpisaną przez podsekretarza stanu działającego z upoważnienia Ministra
Sprawiedliwości, wydaną na podstawie art. 75 § 2 pkt. 1 i § 3 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz.
427 ze zm. – dalej „Pr.o u.s.p.”) oraz § 3 pkt.15 lit. e rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. w sprawie ustalenia siedzib i
obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych
(Dz. U. z 2012 r., poz. 1223).
Sąd drugiej instancji powołując się na stanowisko zajęte przez Sąd
Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 17 lipca 2013 r.
III CZP 46/13 (OSNC 2013/12/135), stwierdził, że przewidziane w art. 75 § 3 w zw.
z art. 75 § 2 pkt.1 Pr. o u.s.p. uprawnienie do przeniesienia sędziego na inne
miejsce służbowe przysługuje wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości i nie może być
przekazane innej osobie. Decyzja wydana w tym przedmiocie przez inną osobę,
w tym podsekretarza stanu, także „z upoważnienia” Ministra Sprawiedliwości, jest
pozbawiona podstaw prawnych, a sędzia, której ona dotyczy, nie może wykonywać
władzy jurysdykcyjnej w sądzie, do którego został w ten sposób przeniesiony.
Uznał, że wobec tego przewodniczący jednoosobowego składu orzekającego
w sprawie w pierwszej instancji, przeniesiony na nowe miejsce służbowe wadliwą
3
decyzją wydaną przez podsekretarz stanu zamiast Ministra Sprawiedliwości, nie był
upoważniony do orzekania w Sądzie, do którego został przeniesiony, a zatem skład
Sądu orzekającego w pierwszej instancji był sprzeczny z przepisami prawa,
w rozumieniu art. 379 pkt.4 k.p.c., co doprowadziło do nieważności postępowania
przed tym Sądem, którą Sąd drugiej instancji bierze pod uwagę z urzędu
w granicach zaskarżenia (art. 378 § 1 k.p.c.). Skutkowało to uchyleniem
zaskarżonego wyroku na podstawie art. 368 § 2 k.p.c., zniesieniem postępowania
w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
apelacyjnego.
W zażaleniu na powyższy wyrok Sądu drugiej instancji pozwany, zarzucając
naruszenie art. 386 ust.4 k.p.c. (jak się wydaje chodzi o art. 386 § 2 k.p.c.) w zw.
z art. 379 pkt.4 k.p.c., wnosił o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 316 § 1 w zw. z art. 397 § 2, art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art.
39821
k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznając zażalenie, w tym także przewidziane
w art. 3941
§ 11
k.p.c. zażalenie na kasatoryjny wyrok sądu drugiej instancji, bierze
za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili orzekania. Przez „stan rzeczy” należy
rozumieć istniejący w chwili orzekania zarówno stan faktyczny sprawy jak i stan
prawny, który stanowi obowiązująca w chwili orzekania norma prawna, a więc
przepis prawa rozumiany w określony sposób.
Oznacza to, że przy rozpoznawaniu przedmiotowego zażalenia na
kasatoryjny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 29 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy
obowiązany jest uwzględnić zmianę stanu prawnego jaka nastąpiła po wydaniu
przez Sąd Najwyższy uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 17 lipca 2013 r.
III CZP 46/13 w wyniku wydania uchwały przez pełny skład Sądu Najwyższego
w dniu 28 stycznia 2014r. BSA –I- 4110-4/13 (OSNC 2014/5/49). W uchwale tej
Sąd Najwyższy podzielił wykładnię art. 73 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt.1 Pr.o u.s.p.
dokonaną w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 lipca 2013 r. III CZP 46/13
stwierdzając, że w wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce
służbowe Minister Sprawiedliwości nie może zostać zastąpiony przez sekretarza
4
ani podsekretarza stanu. Zastrzegł jednak – mając na uwadze interes społeczny,
zagrożony możliwością nieważności wielu postępowań sądowych - że wykładnia
dokonana w uchwale wiąże od chwili jej podjęcia. Oznacza to, że wydane do dnia
28 stycznia 2014 r. decyzje o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe,
podpisane przez sekretarza lub podsekretarza stanu, są zgodne z prawem
i skuteczne, a tym samym sędzia przeniesiony taką decyzją na inne miejsce
służbowe jest uprawniony do orzekania w sądzie, do którego został przeniesiony.
Postępowanie toczące się z jego udziałem nie jest zatem dotknięte nieważnością
z przyczyn określonych w art. 379 pkt. 4 k.p.c.
Zgodnie z art. 61 § 6 i art. 62 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 499) uchwała pełnego składu Sądu
Najwyższego z dnia 28 stycznia 2014 r. ma moc zasady prawnej i wiąże wszystkich
sędziów Sądu Najwyższego, a zatem wiąże także obecny skład tego Sądu
rozpoznający przedmiotowe zażalenie.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok na podstawie art.
39816
w zw. z art. 3941
§ 11
i § 3 k.p.c., uznając, że nie zachodzi nieważność
postępowania stanowiąca przyczynę uchylenia przez Sąd Okręgowy wyroku Sądu
pierwszej instancji, gdyż sędzia orzekający w sprawie, przeniesiony do Sądu
Rejonowego w W. decyzją podsekretarza stanu wydaną przed dniem 28 stycznia
2014 r., był uprawniony do orzekania w tym Sądzie.
Ponieważ postanowienie Sądu Najwyższego uchylające wyrok kasatoryjny
sądu drugiej instancji nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie
(art. 108 § 1 k.p.c.) ani orzeczeniem, o którym mowa w art. 108 § 2 k.p.c., nie ma
podstawy prawnej do orzekania przez Sąd Najwyższy o kosztach postępowania
zażaleniowego, a zatem o kosztach tych rozstrzygnie Sąd w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.