Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 32/14
POSTANOWIENIE
Dnia 17 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku G. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
o ustalenie kapitału początkowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 czerwca 2014 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 października 2013 r.
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 r. w G.
sprawy G. W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., o
ustalenie kapitału początkowego, na skutek skargi ubezpieczonej o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia
12 kwietnia 2013 r., odrzucił skargę.
Uzasadniając odrzucenie skargi, Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie
ubezpieczona - jako podstawę skargi - podała art. 403 § 2 k.p.c., tj. późniejsze
wykrycie prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego,
albo wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które
2
mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w
poprzednim postępowaniu. Skarżąca powołała się przy tym na wyroki zapadłe w
sprawach dotyczących zaliczenia przy obliczaniu kapitału początkowego okresów
zatrudnienia innych osób w Rolniczej Spółdzielni Pracy w W. W tym kontekście Sąd
wskazał, że podobieństwo stanów faktycznych w kliku sprawach nie oznacza w
żadnym razie tożsamości stosunków prawnych, o której mowa w art. 403 § 2 k.p.c.
W orzecznictwie i doktrynie jednoznacznie bowiem przyjmuje się, iż w przepisie tym
mowa jest o tożsamości stosunków prawnych w rozumieniu res iudicata, czyli
roszczenia między tymi samymi stronami o ten sam przedmiot sporu. Powołując się
na orzecznictwo Sądu Najwyższego, stwierdził, że wznowienie postępowania na
podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest dopuszczalne jedynie w razie późniejszego
wykrycia prawomocnego wyroku, który dotyczy „tego samego stosunku prawnego”,
tzn. gdy przedmiotem rozstrzygnięcia w tym wyroku są te same prawa i obowiązki,
dotyczące tych samych podmiotów, wynikające z określonych norm prawnych,
które pomiędzy nimi były przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu, którego
wznowienia dotyczy skarga. Tym samym więc rozstrzygnięcia w innych sprawach
opartych na podobnym stanie faktycznym, nawet przy tożsamości jednej ze stron
oraz przedmiotu sporu, nie oznaczają prawomocnego wyroku dotyczącego tego
samego stosunku prawnego i dlatego też nie mogą stanowić podstawy do
wznowienia postępowania na mocy art. 403 § 2 k.p.c.
Ubezpieczona zaskarżyła to postanowienie zażaleniem, zarzucając mu
„naruszenie przepisu art. 403 § 2 k.p.c., przez błędne przyjęcie, że powołanie nowej
okoliczności tj. powzięcie przez ubezpieczoną po prawomocnym zakończeniu jej
sprawy, informacji o wyrokach wydanych przez Sąd Okręgowy Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w W. w sprawach sygn. akt: … 725/07 i sygn. akt …
1127/06, a uwzględniających odwołania pracowników zatrudnionych na tych
samych zasadach co ubezpieczona w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w W. od
decyzji ZUS Oddział w T. odmawiających im zaliczenia okresu zatrudnienia w
Spółdzielni do świadczeń emerytalnych - nie są okolicznościami, które można
uznać za prawomocne wyroki, które dotyczą tego samego stosunku prawnego, w
sytuacji gdy od strony podmiotowej tożsamość stosunku prawnego nie musi
oznaczać dokładnie tych samych stron”.
3
W uzasadnieniu podniesiono, przywołując wypowiedzi literatury, że
stanowisko przedstawione w orzeczeniu Sądu Najwyższego, na które powołuje się
Sąd pierwszej instancji jest zbyt daleko idące, ogranicza niesłusznie podstawę
wznowienia określoną w art. 403 § 2 k.p.c. Wskazano, że gdyby w wyrokach
wystąpiła tożsamość zarówno od strony podmiotowej jak i przedmiotowej -
zachodziłaby powaga rzeczy osądzonej. Od strony podmiotowej tożsamość
stosunku prawnego nie musi oznaczać dokładnie tych samych stron. Tożsamość
natomiast od strony przedmiotowej istnieje w sprawie zakończonej orzeczeniem
niekorzystnym dla ubezpieczonej oraz wyrokami, na które się powołuje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania w
razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego
stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Z przepisu tego jasno wynika, że
nie chodzi o jakikolwiek wyrok prawomocny, ale wyrok dotyczący tego samego (a
nie takiego samego) stosunku prawnego. O tożsamości stosunku prawnego można
mówić w sytuacji, gdy wyrok jest tożsamy zarówno od strony przedmiotowej, jak i
podmiotowej, czyli dotyczy - poza przypadkami następstwa prawnego i
rozszerzonej prawomocności wyroku (art. 365 § 1 k.p.c.) - tych samych osób oraz
tych samych praw i obowiązków pomiędzy tymi osobami, a inaczej mówiąc, gdy
przedmiotem rozstrzygnięcia w tym wyroku są te same prawa i obowiązki,
dotyczące tych samych podmiotów, wynikające z określonych norm prawnych,
które pomiędzy nimi były przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu, którego
wznowienia dotyczy skarga. Sama zbieżność stanów faktycznych i prawnych nie
oznacza tożsamości stosunku prawnego, a w związku z tym wykładnia prawa
dokonana w wyroku objętym skargą o wznowienie postępowania odmienna od
wykładni przedstawionej w wykrytym prawomocnym wyroku, na tle tych samych
przepisów i w podobnych, a nawet takich samych stanach faktycznych, nie stanowi
4
podstawy wznowienia w trybie art. 403 § 2 k.p.c. (por. między innymi postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1999 r., III AO 10/99, OSNAPiUS-wkł. 1999 nr
15, poz. 1; z dnia 14 marca 2000 r., II UZ 1/00, LEX nr 464485; z dnia 22
października 2009 r., I UZ 64/09, LEX nr 560531, z dnia 21 stycznia 2011 r., II PZ
51/10, LEX nr 784934).
Można zgodzić się zgodzić się z oceną, że późniejsze wykrycie wyroku
dotyczącego tego samego stosunku prawnego nie odnosi się jedynie do sytuacji, w
której byłoby możliwe podniesienie w związku z jego istnieniem zarzutu „rzeczy
osądzonej" W tym wypadku wchodziłaby w grę nieważność postępowania (art. 379
pkt 3 k.p.c.) i należy zakładać, że tak skonstruowana podstawa wznowienia
zostałaby ujęta w art. 401 k.p.c. Tożsamość stosunku prawnego, którego dotyczą
różne wyroki, nie jest zatem uwarunkowana tym samym przedmiotem tych
postępowań (rodzajem spraw, w których zapadły orzeczenia), ale na pewno od
strony podmiotowej musi oznaczać te same strony.
Z tego względu trafne jest stanowisko Sądu drugiej instancji, że wskazana
przez skarżącą podstawa wznowienia nie występuje.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie.