Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SW 49/14
POSTANOWIENIE
Dnia 17 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z protestu wyborczego S. J.
przeciwko ważności wyborów do Parlamentu Europejskiego,
przy udziale:
1) Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej,
2) Prokuratora Generalnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 czerwca 2014 r.,
postanawia:
pozostawić protest bez dalszego biegu.
UZASADNIENIE
Pismem, które wpłynęło do Sądu Najwyższego dnia 5 czerwca 2014 r., S. J.
wniósł „Protest wyborczy w związku z uniemożliwieniem głosowania w wyborach do
Parlamentu Europejskiego w dniu 25 maja 2014r.”
W uzasadnieniu wnoszący protest wskazał: „W dniu 21 maja
zatelefonowałem do Krajowego Biura Wyborczego w K. w celu uzyskania informacji
czy mając zaświadczenie o prawie do głosowania poza miejscem zameldowania
mogę głosować w Konsulacie Polskim we Lwowie, w odpowiedzi pracownik
potwierdził, że mogę głosować w tymże Konsulacie. Jakież było moje zdziwienie
2
gdy okazało się to niemożliwe w dniu 25 maja 2014 r. Pan który otworzył drzwi
konsulatu stwierdził, że nie ma w konsulacie głosowania ze względu na sytuację
polityczną i niemożność zapewnienia właściwych warunków temuż głosowaniu
jednocześnie informując, że możemy to zrobić w Kijowie (że niby bezpieczniej ?).
Chcieliśmy zapytać się kto tak postanowił ale temu panu bardzo się spieszyło i
pomimo próśb, że chcemy jeszcze porozmawiać o innej sprawie pan szarpnął
uchylone lekko drzwi zamykając je przed nami. Pomimo ponownych próśb z naszej
strony, drzwi nie zostały otworzone. Oprócz mnie pod konsulat przybyło aby
zagłosować sześć osób, a nie mieliśmy możliwości dotarcia do granicy polskiej aby
tam skorzystać z przysługującego nam prawa. Chcieliśmy również zgłosić w
konsulacie fakt niszczenia grobowca rodziny T., którego byliśmy świadkami na
cmentarzu Łyczakowskim.
Podanie nieprawdziwych informacji przez pracownika Krajowego Biura
Wyborczego w K. pozbawiło mnie jak również moich znajomych czynnego prawa
wyborczego co jest naruszeniem ustawy Kodeks Wyborczy art. 10. § 1.”
Państwowa Komisja Wyborcza pismem z dnia 6 czerwca 2014 r.
przedstawiła swoje stanowisko w przedmiocie zarzutów protestu przeciwko
ważności wyborów do Parlamentu Europejskiego, przeprowadzonych w dniu 25
maja 2014 r. i wniosła o pozostawienie protestu bez dalszego biegu na podstawie
art. 243 § 1 w związku z art. 82 § 1 i w związku z art. 336 Kodeksu wyborczego.
Państwowa Komisja Wyborcza wskazała, że wnoszący protest formułuje w
nim zarzuty uniemożliwienia wzięcia udziału w głosowania w związku z
nieutworzeniem obwodu głosowania we Lwowie oraz podania nieprawdziwej
informacji w tym zakresie przez pracownika Delegatury Krajowego Biura
Wyborczego w K. Zauważyła, że zgodnie z art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego protest
przeciwko ważności wyborów może być wniesiony z powodu dopuszczenia się
przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów Kodeksu dotyczących
głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów. Wnoszący
protest nie formułuje w nim zarzutów tego rodzaju. Protest nie spełnia zatem
wymagań formalnych.
Tym niemniej, odnosząc się do przedstawionych zarzutów, Państwowa
Komisja Wyborcza wyjaśniła, że stosownie do art. 14 § 2 Kodeksu wyborczego
3
obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą tworzy, w
drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zagranicznych, po zasięgnięciu
opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określając ich liczbę oraz siedziby
obwodowych komisji wyborczych. W trakcie prac nad projektem rozporządzenia
Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie utworzenia obwodów głosowania w
wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej dla obywateli
polskich przebywających za granicą zwróciła się do Ministra Spraw Zagranicznych
o szczegółowe wyjaśnienia dotyczące zmniejszenia liczby obwodów głosowaniu za
granicą. Po uzyskaniu wyjaśnień Komisja negatywnie opiniowała pierwotny projekt
rozporządzenia w tej sprawie. W związku z tym podczas posiedzenia Państwowej
Komisji Wyborczej w dniu 7 kwietnia 2014 r., doszło do spotkania w tej sprawie
przedstawicieli Komisji i Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Podczas spotkania
przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych poinformował o zmniejszeniu
liczby obwodów na Ukrainie - z 7 do 1 (tylko w Kijowie) ze względu na bardzo
napiętą sytuację i obawę o bezpieczeństwo głosujących i komisji wyborczych.
Podkreślono, iż na Ukrainie jest dużo broni, mogą być akty przemocy, różne
prowokacje; lokale wyborcze są oznakowane, widoczne i choćby z tego powodu są
łatwe do atakowania. Przedstawiciele Państwowej Komisji Wyborczej zwracali
uwagę na nieutworzenie żadnego obwodu we Lwowie, gdzie przebywa duża liczba
obywateli polskich. Jednakże mimo tego przedstawiciel Ministerstwa Spraw
Zagranicznych, odnosząc się do tej kwestii raz jeszcze podkreślił, że w obecnej
sytuacji nie ma pewności co do możliwości zabezpieczenia lokali wyborczych i
głosujących. W związku z tym Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła do
wiadomości wyjaśnienia złożone przez przedstawicieli Ministra Spraw
Zagranicznych dotyczące ograniczenia do jednego liczby obwodów głosowania
tworzonych na Ukrainie ze względu na brak możliwości zapewnienia
bezpieczeństwa głosującym i komisjom wyborczym. Państwowa Komisja Wyborcza
jednocześnie zwróciła się do Ministra Spraw Zagranicznych o przeprowadzenie
przez polskie placówki dyplomatyczne i konsularne szerokiej akcji informacyjnej
wśród wyborców przebywających za granicą, dotyczącej głosowania w wyborach
do Parlamentu Europejskiego, w tym o możliwości głosowania korespondencyjnego
oraz o tworzenie dodatkowych obwodów głosowania w przypadku uzyskania
4
informacji o zwiększonym zainteresowaniu wyborców głosowaniem osobistym w
lokalu wyborczym.
Państwowa Komisja Wyborcza podkreśliła również, że rozporządzenie
Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie utworzenia
obwodów głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w
Rzeczypospolitej Polskiej dla obywateli polskich przebywających za granicą zostało
ogłoszone w Dzienniku Ustaw z dnia 22 kwietnia 2014 r. poz. 509, a zatem na
ponad miesiąc przed wyborami. Rozporządzenie to, w tym także informacja o
utworzeniu tylko jednego obwodu głosowania na Ukrainie (w Kijowie), było
dostępne miedzy innymi na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych
oraz na stronach internetowych Państwowej Komisji Wyborczej. Ponadto,
stosownie do art. 16 § 3 Kodeksu wyborczego, konsul podaje, w formie
obwieszczenia, do wiadomości wyborców, najpóźniej w 21 dniu przed dniem
wyborów informację między innymi o numerach oraz granicach obwodów
głosowania utworzonych za granicą, a także o wyznaczonych siedzibach
obwodowych komisji wyborczych.
Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśniła jednocześnie, że nie posiada
informacji co do zdarzenia opisanego w proteście, dotyczącego podania błędnej
informacji przez pracownika Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w
Katowicach. Jednakże nawet jeśli ewentualnie taka sytuacja miała miejsce, to
należy stwierdzić, że uzyskanie informacji o obwodach głosowania utworzonych za
granicą nie sprawiało wyborcom żadnych trudności, gdyż tak jak wskazano wyżej,
informacja ta podana była do publicznej wiadomości odpowiednio wcześniej.
Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła przy tym uwagę, że ewentualny brak
możliwości wzięcia udziału w głosowania wynika w tym przypadku z braku wiedzy
wyborcy na temat obwodów głosowania utworzonych za granicą, nie zaś z
celowego utrudniania, a nawet uniemożliwienia wzięcia udziału w głosowania przez
organy Państwa, jak wskazano w proteście.
Ponadto nieprawdziwe jest stwierdzenie zawarte w proteście, że wnoszący
protest został pozbawiony czynnego prawa wyborczego. Zgodnie bowiem z art. 10
§ 2 Kodeksu wyborczego nie ma prawa wybierania osoba pozbawiona praw
5
publicznych lub ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu oraz
pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.
Z uwagi na powyższe, zdaniem Państwowej Komisji Wyborczej zarzuty
zawarte w proteście są merytorycznie nieuzasadnione i oczywiście bezzasadne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112
ze zm.) w art. 336 stanowi, że do protestów wyborczych i postępowania w sprawie
stwierdzenia ważności wyborów do Parlamentu Europejskiego stosuje się
odpowiednio przepisy art. 241-246 tej ustawy. Zgodnie z art. 241 § 3 Kodeksu
wyborczego, wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz
przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty. Przedmiotem
zarzutów może być zaś dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom,
określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg
głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub naruszenie
przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub
wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów (art. 82 § 1).
Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Najwyższy uznał, że podniesione przez
wnoszącego protest zarzuty nie mieszczą się w ustawowo zakreślonym
przedmiocie protestu wyborczego, nie wskazują bowiem na dopuszczenie się przez
jakąkolwiek osobę przestępstwa przeciwko wyborom ani też na naruszenie
przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników
głosowania lub wyników wyborów.
Dodać należy, że udzielenie mylnej informacji co do właściwego obwodu
głosowania przez pracownika Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w
Katowicach (co oczywiście nie powinno mieć miejsca) nie można utożsamiać z
uniemożliwieniem wzięcia udziału w głosowaniu. Obwody głosowania dla obywateli
polskich przebywających za granicą tworzy, w drodze rozporządzenia, minister
właściwy do spraw zagranicznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji
Wyborczej, określając ich liczbę oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych
(art. 14 Kodeksu wyborczego). W odniesieniu do wyborów do Parlamentu
6
Europejskiego w dniu 25 maja 2014 r. kwestię tę uregulowało rozporządzenie
Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie utworzenia
obwodów głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w
Rzeczypospolitej Polskiej dla obywateli polskich przebywających za granicą,
ogłoszone w Dzienniku Ustaw z dnia 22 kwietnia 2014 r. poz. 509, a zatem na
ponad miesiąc przed wyborami. Trzeba też wskazać, że rozporządzenie to, w tym
także informacja o utworzeniu tylko jednego obwodu głosowania na Ukrainie (w
Kijowie, obwód nr 150), było dostępne między innymi na stronie internetowej
Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz na stronach internetowych Państwowej
Komisji Wyborczej.
Tak więc informacja o utworzeniu wyłącznie jednego obwodu głosowania na
Ukrainie była ogólnie dostępna dla potencjalnych wyborców, co zapewniało im
skorzystanie z czynnego prawa wyborczego w wyborach do Parlamentu
Europejskiego.
Z tych względów, na podstawie na podstawie art. 243 § 1 Kodeksu
wyborczego orzeczono jak w sentencji.