Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 141/14
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz
na posiedzeniu
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 26 czerwca 2014 r.,
sprawy G. K.
skazanego z art. 228 § 3 k.k. i art. 228 § 4 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 228 § 4
k.k. oraz 228 § 1 k.k.
kasacji, wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 12 listopada 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 27 grudnia 2011 r.,
oddala kasację jako oczywiście bezzasadną, a kosztami
sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża skazanego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 27 grudnia 2011 r., uznał G. K. za
winnego występków z:
1) art. 228 § 3 k.k. i art. 228 § 4 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to wymierzył mu
karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 50 stawek dziennych
grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 złotych;
2) z art. 228 § 4 k.k. i wymierzył mu karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia
wolności oraz 80 stawek dziennych grzywny, wysokość jednej stawki ustalając
na kwotę 20 złotych;
2
3) z art. 228 § 1 kk. i wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz 50
stawek dziennych grzywny, wysokość jednej stawki ustalając na kwotę 20
złotych.
Na mocy art. 91 § 2 k.k. jako karę łączną orzekł karę 2 lat i 10 miesięcy
pozbawienia wolności i grzywnę w wymiarze 90 stawek dziennych grzywny,
wysokość jednej stawki ustalając na kwotę 20 złotych. Na podstawie art. 63 § 1 k.k.
zaliczył mu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego
pozbawienia wolności w sprawie tj. 1 dzień – 26 września 2007 r. Na mocy art. 45 §
1 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa równowartość korzyści
osiągniętej przez
oskarżonego z przestępstwa w kwocie 400 zł. Na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2
ust. 1 pkt. 4, 5, art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w
sprawach karnych zasądził od G. K. na rzecz Skarbu Państwa wydatki w kwocie
209,90 zł oraz obciążył go opłatą w wysokości 760 zł.
Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego G. K. i
zarzucając:
1. obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 228 § 2 k.k. poprzez błędną
kwalifikację prawną zarzuconych oskarżonemu czynów określonych w pkt. XV,
XVII, XVIII aktu oskarżenia i nie zakwalifikowanie ich jako czynów mniejszej
wagi, pomimo tego, że stroną inicjującą przekazanie korzyści majątkowej byli
świadkowie (M. M., Z. Z., W. S.), oskarżony odmawiał ich przyjęcia, waga
popełnionych przez zatrzymanych świadków wykroczeń drogowych była
niewielka (m.in. brak trójkąta ostrzegawczego i gaśnicy), a wręczone
oskarżonemu w zamian za odstąpienie od nałożenia mandatu karnego kwoty
bardzo niskie;
2. rażącą niewspółmierną surowość wymierzonej oskarżonemu kary łącznej,
stanowiącą konsekwencję nieuwzględnienia przy określaniu wymiaru kary
łącznej pozytywnej opinii kryminologicznej oskarżonego, jego uprzedniej
niekaralności, zachowania przed popełnieniem przestępstwa tj. prowadzenia
ustabilizowanego trybu życia, podjęcia pracy zarobkowej i przestrzegania
porządku prawnego, ukarania w ramach postępowania dyscyplinarnego
poprzez wydalenie ze służby policyjnej, uzasadniających wymierzenie wobec
3
niego łagodniejszej kary łącznej, podczas gdy orzeczona kara łączna 2 lat i 10
miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności jest rażąco surowa,
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary
łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
W piśmie procesowym z dnia 11 marca 2013 r. obrońca dodatkowo podniósł
zarzut obrazy przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 171 § 7 k.p.k.
poprzez dopuszczenie dowodów z zeznań świadków […] w sytuacji, gdy zeznania
te złożone zostały w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi i objęte
powinny być zakazem dowodowym i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
poprzez wymierzenie oskarżonemu kary z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok uznając apelację obrońcy oskarżonego G. K. za oczywiście
bezzasadną.
Od w/w wyroku Sądu Okręgowego w G., kasację złożył obrońca skazanego
G. K. i zarzucając:
1. rażącą obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść
orzeczenia tj. art. 424 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k., art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 171 § 7
k.p.k. oraz art. 6 k.p.k. poprzez brak rzetelnego rozważenia wszystkich
zarzutów, polegający na odmowie rozpoznania, a w konsekwencji na
całkowitym braku odniesienia, w stosunku do ostatniego zarzutu
rozszerzającego apelację, podniesionego w piśmie procesowym obrońcy
oskarżonego z dnia 11 marca 2013 r., złożonym na rozprawie w dniu 12 marca
2013 r., a dotyczącego dopuszczenia dowodów z zeznań świadków w
postępowaniu przygotowawczym, w sytuacji w której zeznania te złożone
zostały w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi i objęte winny być
zakazem dowodowym;
2. rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary łącznej poprzez
ponowne pominięcie pozytywnej prognozy kryminologicznej oskarżonego przy
wymierzeniu kary łącznej
4
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w G. oraz
utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w G. i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w G.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w G., wniósł o
oddalenie kasacji wobec jej oczywistej bezzasadności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego G. K. jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
Odnośnie zarzutu rażącego naruszenia art. 424 § 1 i 2 k.p.k., na wstępie
zauważyć należy, iż procedurze karnej nie jest znana instytucja uzupełniania
środka odwoławczego, czy też wnoszenia go w częściach. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego dopuszcza się jednakże uzupełnienie apelacji wniesionej na piśmie -
zarówno poprzez zgłoszenie nowych zarzutów, jak i zmianę zawartego w petitum
żądania - jeżeli wskazana zmiana zostanie dokonana w terminie przewidzianym do
złożenia tego środka. Nie jest zaś możliwe rozszerzenie zakresu apelacji o
dodatkowe zarzuty i wnioski, po upływie terminu określonego w art. 445 § 1 k.p.k.
Ograniczenie powyższe nie uniemożliwia zgłoszenia w terminie późniejszym,
pisemnie bądź ustnie na rozprawie apelacyjnej, wniosków wiążących się z
dostrzeżeniem w sprawie jednego z uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub
nawet w art. 438 k.p.k., jeśli ich nieuwzględnienie w tym ostatnim przypadku i
utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe w rozumieniu art.
440 k.p.k. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2008 r., II KK 70/08, R-
OSNKW 2008, poz. 2492).
Odnosząc powyższe rozważania do realiów przedmiotowej sprawy
stwierdzić
należy, iż pismo obrońcy oskarżonego G. K. z dnia 5 marca 2012 r. zatytułowane
„Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 27
grudnia 2011 r.” (wysłane w dniu 5 marca 2012 r.) zostało wniesione w zawitym
terminie 14 dni zastrzeżonym do wniesienia apelacji i tym samym niewątpliwym jest,
iż ww. dokument należy uznać za skargę apelacyjną.
Przedkładając kolejne pismo procesowe opatrzone datą 11 marca 2013 r.,
na rozprawie w dniu 12 marca 2013 r., jak wynika z jego treści, nie będące
uzupełnianiem argumentacji podniesionych już zarzutów zawartych w piśmie z dnia
5
5 maja 2012 r. r., a będące w istocie uzupełnieniem wniesionej wcześniej apelacji o
nowy zarzut naruszenia prawa procesowego, obrońca oskarżonego G. K.
niewątpliwie uchybił terminowi z art. 445 k.p.k., zakreślonemu do wniesienia
apelacji. Uwzględnienie argumentacji w nim zawartej, mogłoby zatem być
skuteczne, jedynie w sytuacji stwierdzenia uchybienia wymienionych w art. 439
k.p.k. bądź w art. 438 k.p.k., jeśli ich nieuwzględnienie w tym ostatnim przypadku i
utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe – których to
uchybień w przedmiotowym postępowaniu nie stwierdzono. Zauważyć bowiem
należy, iż swoboda wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k., oznacza
możliwość decydowania przez przesłuchiwanego, zgodnie z własną wolą, o treści
składanej przez niego wypowiedzi, w sytuacji, gdy żaden czynnik zewnętrzny nie
krępuje go w formułowaniu tych wypowiedzi (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia
marca 2010 r., III KK 302/09, LEX nr 583858). Analiza materiału dowodowego nie
pozwoliła na przyjęcie, iż zeznania złożone przez świadków […] w toku
postępowania przygotowawczego, zostały złożone w warunkach wyłączających ich
swobodę wypowiedzi. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie można uznać za
okoliczność wyłączającą swobodę wypowiedzi faktu poinformowania ww. świadków,
przed przystąpieniem do przesłuchania, o treści art. 233 § 1 k.p.k., art. 182 k.p.k.,
art. 183 § 1 i 2 k.p.k., oraz art. 229 § 6 k.k. Obowiązek pouczenia świadka o
ciążących na nim obowiązkach i o przysługujących mu uprawnieniach wynika
bowiem wprost z treści art. 16 § 1 i 2 k.p.k. formułującego zasadę informacji
prawnej. Poinformowanie ww. świadków przez przesłuchujących ich
funkcjonariuszy o treści przepisu art. 229 § 6 k.k., choćby podyktowane to było
względami taktycznymi, samo przez się nie stwarzało warunków wyłączających
możność swobodnej wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k. (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 10 stycznia 1974 r., III KR 344/73, OSP 1974. z. 6, poz. 134).
Nie można bowiem mówić w takiej sytuacji o świadomym wprowadzaniu osoby
przesłuchiwanej w błąd. Nie należy także tracić z pola uwagi stanowiska
prezentowanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w doktrynie zgodnie z
którym, nie można zaliczyć do warunków wyłączających swobodę wypowiedzi
pewnych zachowań organów ścigania, które choć mogą wpłynąć na proces
motywacyjny osoby przesłuchiwanej, nie odbierają przesłuchiwanej możliwości
6
swobodnego kształtowania swojej odpowiedzi (por. wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 15 lipca 1979 r., V KRN 102/79, OSP 1981, z. 7-8, poz. 141, z dnia 10 stycznia
1974 r., III KR 344/73, OSP 1974, z. 6 poz. 134).
Chybiony jest zarzut obrazy art. 424 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k. i art. 433 § 2 k.p.k.
Na wstępie podnieść trzeba, że przepis art. 424 § 1 k.p.k. określa elementy jakie
powinno zawierać uzasadnienie wyroku Sądu I instancji, nie zaś Sądu II instancji (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2007 r., IV KK 464/06, R-OSNKW-
2007, poz. 252). Jeżeli zaś chodzi o odniesienie się przez Sąd Okręgowy do wskazanych
przez skarżącego zarzutów zawartych w apelacji z dnia 5 marca 2012 r., to uznać należy,
iż uzasadnienie tego Sądu spełnia standard wyznaczony przez art. 457 § 3 k.p.k. Sąd ten
przeprowadził kontrolę instancyjną zaskarżonego apelacją orzeczenia w sposób
prawidłowy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku szczegółowo rozważył elementy
składające się na kryterium „wypadku mniejszej wagi", zgodnie ze stanowiskiem, że o
przyjęciu typu uprzywilejowanego przestępstwa przemawiać ma całokształt okoliczności
podmiotowo-przedmiotowych, co powinno być konkretyzowane przez pryzmat oceny pod
kątem przesłanek wskazanych w art. 115 § 2 k.k. Zaprezentowane przez Sąd Okręgowy
stanowisko należy ocenić jako trafne, poprawne pod względem logicznym i konsekwentne.
Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego zawiera powody rozstrzygnięcia oraz
argumentację wyjaśniającą w sposób logiczny i rzeczowy, dlaczego nie podzielono
zarzutów i wniosków zawartych w apelacji obrońcy. Nie należy przy tym tracić z pola uwagi,
iż przepis art. 433 § 2 k.p.k. może być naruszony jedynie wówczas, kiedy Sąd II instancji w
ogóle nie ustosunkuje się do określonego zarzutu wskazanego w apelacji (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 14 lutego 2013 r., II KK 127/12, Prok. i Pr.- wkł. 2013, z. 5, poz. 19,
LEX nr 1277698). Uznając, iż w przedmiotowej sprawie za skargę apelacyjną należy uznać
tylko pismo procesowe z dnia 5 marca 2012 r., zarzut obrazy art. 433 § 2 k.p.k. należy
uznać za niezasadny.
Nie zasługiwał na uwzględnienie także z pkt. 2 kasacji. Przypomnieć jedynie
należy, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i doktrynie, uznaje się, że
dopuszczalne jest zaskarżenie w trybie kasacji orzeczenia o karze, jeśli podstawę
zaskarżenia stanowić będzie uchybienie wskazane w art. 523 k.p.k. tj. rażące
naruszenie prawa materialnego i procesowego, a skarżący wykaże, że uchybienie
to in concreto w istotny sposób wpłynęło na treść orzeczenia, powodując
wymierzenie kary rażąco niewspółmiernej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3
listopada 1999 r., IV KKN 206/99, OSNKW 2000, z. 1-2, poz. 15; postanowienie
7
Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2013 r., V KK 98/13, LEX nr 1328047).
Przepis art. 523 k.p.k. należy bowiem rozumieć w ten sposób, iż nie jest
dopuszczalne zaskarżenie kasacją wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
karze, jeśli podnosi się jedynie zarzut jej niewspółmierności. Tymczasem ten zarzut
kasacyjny sprowadza się w istocie do kwestionowania wysokości kary orzeczonej
przez Sąd Rejonowy, a utrzymanej przez Sąd Okręgowy, bez powiązania ww.
zarzutu z rażącą obrazą prawa materialnego lub procesowego, która mogła mieć
wpływ na treść rozstrzygnięcia o karze i jako taki nie jest możliwy do uwzględnienia.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 535 § 3 k.p.k. orzekł
jak w postanowieniu.