Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 130/14
POSTANOWIENIE
Dnia 25 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 25 czerwca 2014 r.,
sprawy P. J.
skazanego z art. 280 § 2 k.k. i in.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 21 listopada 2013 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 24 czerwca 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. zwolnić skazanego P. J. od
kosztów sądowych postępowania kasacyjnego.
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Okręgowy w Ł. uznał P. J. za winnego popełnienia czynu:
1. z art. 280 § 2 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i w zw. z art. 11 § 2
k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i w zw. z art. 64
§ 2 k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności,
2. z art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 57a § 1
k.k. i w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 11
§ 3 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. i w zw. z art. 64 § 2 k.k. wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności.
2
Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. Sąd wymierzył oskarżonemu P. J. karę
łączną lat pozbawienia wolności.
Apelację w sprawie wniósł obrońca oskarżonego, który wyrok Sądu
Okręgowego zaskarżył w całości i na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438
pkt 2 i 3 k.p.k. zarzucił mu:
„1. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj.:
a/ art. 204 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 Ustawy z dnia 27 lipca 2001r.- Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2013 poz. 427) poprzez zaniechanie
przesłuchania pokrzywdzonego I. Z. w obecności tłumacza, pomimo
niedostatecznego władania przez niego językiem polskim i podnoszenia podczas
przesłuchania przed Sądem trudności związanych ze zrozumieniem kierowanych
do niego pytań oraz formułowaniem odpowiedzi, a w konsekwencji uniemożliwienie
mu precyzyjnego wyrażenia stanowiska w sprawie;
b/ art. 204 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 Ustawy z dnia 27 lipca 2001r.- Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2013 poz. 427) poprzez zaniechanie
przesłuchania świadka F. H. w obecności tłumacza, pomimo niedostatecznego
władania przez niego językiem polskim i podnoszenia podczas przesłuchania przed
Sądem trudności związanych ze zrozumieniem kierowanych do niego pytań oraz
formułowaniem odpowiedzi, a w konsekwencji uniemożliwienie jemu precyzyjnego
wyrażenia stanowiska w sprawie;
c/ art. 167 k.p.k. w zw. z art. 177 k.p.k. poprzez zaniechanie przesłuchania w
charakterze świadków funkcjonariuszy Policji – J. P. i Z. S., dokonujących
przesłuchania świadka F. H. w zakresie jego wiedzy o zdarzeniu mającym miejsce
w barze pokrzywdzonego I. Z. oraz nacisków jakie miały być wywierane na
pokrzywdzonego, pomimo wyraźnego sygnalizowania przez świadka na rozprawie
w dniu 17 kwietnia 2013 r. okoliczności dokonanego przesłuchania oraz
rozbieżności jego relacji z treścią sporządzonego protokołu (k. 353 verte - 354);
d/ art. 167 k.p.k. w zw. z art. 172 k.p.k. poprzez zaniechanie przeprowadzenia
konfrontacji pomiędzy pokrzywdzonym I. Z. a funkcjonariuszami Policji M. Ł. i M. K.
co do okoliczności rozpoznania przez pokrzywdzonego oskarżonego podczas
„okazania" w C.H. i podnoszonych przez pokrzywdzonego wątpliwości co do
sprawstwa oskarżonego, pomimo sprzecznych relacji świadków w tym zakresie;
3
e/ art. 167 k.p.k. poprzez zaniechanie przez Sąd zwrócenia się do właściwej
jednostki Policji o udzielenie informacji czy na miejscu zdarzenia - w barze I. Z.
zabezpieczone zostały dowody w postaci śladów krwi lub innych śladów
biologicznych, śladów daktyloskopijnych, pomimo możliwości ich zgromadzenia
podnoszonych przez świadka M. Ł.;
f/ art. 174 k.p.k. poprzez zaniechanie przesłuchania w charakterze świadka
funkcjonariusza Policji P. G., autora notatki urzędowej z dnia 18 października 2011
r. (k. 15) i dokonanie w oparciu o powyższy dokument ustaleń faktycznych w
sprawie, w sytuacji gdy w notatce zostało napisane, iż według oświadczenia
złożonego przez pokrzywdzonego D. F. ujął on oskarżonego, co nie koresponduje z
zeznaniami złożonymi w sprawie przez samego pokrzywdzonego jak również
innych pracowników ochrony C.H., rzutując na wiarygodność przedstawionych
przez nich relacji;
g/ art. 167 k.p.k. poprzez zaniechanie przez Sąd ustalenia czy miejsce zdarzenia
czynu drugiego objęte pozostawało w chwili zdarzenia monitoringiem miejskim,
monitoringiem Hotelu A., względnie zażądania nagrań z chwili zdarzenia;
h/ art. 167 k.p.k. w zw. z art. 177 k.p.k. poprzez zaniechanie przez Sąd
przesłuchania w charakterze świadka lekarza podpisanego na karcie przyjęcia
ambulatoryjnego SOR (k. 18-19) oraz lekarza A. M. - autorki opinii sądowo -
lekarskiej z dnia 21 października 2011 r. nr BP/0714/11 (k. 40 - 40 verte) - na
okoliczność oświadczeń składanych przez pokrzywdzonego D. F. co do
okoliczności jego pobicia, deklarowanego przez pokrzywdzonego braku utraty
przytomności, w sytuacji przedstawienia w powyższym zakresie przez
pokrzywdzonego odmiennej relacji podczas przesłuchania przed Sądem, a co z tym
związane okoliczności rzutujących na wiarygodność przedstawionych przez niego
relacji;
i/ art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej w miejsce swobodnej oceny
zgromadzonego materiału dowodowego w sytuacji:
- przyznania waloru wiarygodności relacji przedstawionej przez pokrzywdzonego I.
Z. jedynie w odniesieniu do pierwszych i drugich zeznań, nieprzyjęciu za
wiarygodne zeznań w zakresie w jakim pokrzywdzony wykluczył aby przestępstwa
na jego szkodę dokonał oskarżony i nie były wywierane na niego naciski w zakresie
4
zmiany zeznań, w sytuacji gdy pokrzywdzony wyjaśniał okoliczności dokonanego
przez niego w C.H. rozpoznania oraz zaprzeczył, aby w jakikolwiek sposób
namawiany był do zmiany zeznań, a relacja co do braku nacisków pozostaje w
zgodzie z zeznaniami świadków A. Z. i F. H.;
- przyjęciu za wiarygodne zeznań I. Z. w zakresie w jakim sprawca zdarzenia miał
posługiwać się „scyzorykiem" pomimo braku wskazania powyższego w pierwszych
zeznaniach składanych przez pokrzywdzonego, jak również w relacji składanej
przybyłym na miejsce zdarzenia funkcjonariuszom Policji;
- uznania za niewiarygodne zeznań F. H. złożonych przed Sądem w zakresie w
jakim zaprzeczył, aby posiadał wiedzę co do nacisków wywieranych na I. Z. celem
zmiany przez pokrzywdzonego zeznań i poczytywania „milczenia" świadka za
uzasadnienie dla odmowy przyznania wiarygodności, w sytuacji wskazywania przez
świadka okoliczności jego przesłuchania przez funkcjonariuszy Policji i
sygnalizowanych trudności ze zrozumieniem pytań i udzieleniem adekwatnych
odpowiedzi;
- przyznania waloru wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonego D. F. i zeznaniom
pozostałych przesłuchanych w sprawie pracowników ochrony pomimo
wewnętrznych sprzeczności występujących w złożonych przez pokrzywdzonego
zeznaniach, a także braku wzajemnej spójności i zgodności pomiędzy zeznaniami
pokrzywdzonego a zeznaniami innych ochroniarzy, zwłaszcza w aspekcie
zachowania się grupy, w której przemieszczał się oskarżony, przebiegu „pobicia" D.
F.;
- uznaniu za nieistotne dla rozstrzygnięcia zeznań A. Z., w sytuacji gdy świadek
stanowczo zaprzeczyła, aby wobec I. Z. formułowane były naciski celem zmiany
przez niego zeznań;
j/ art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez uwzględnianie okoliczności
przemawiających wyłącznie na niekorzyść oskarżonego - poczytanie
niedookreślonych elementów wyjaśnień oskarżonego na jego niekorzyść, w sytuacji
zaniechania przez Sąd wyjaśnienia podnoszonych przez niego okoliczności;
poprzez przyjęcie konstrukcji „dorozumianego grożenia pokrzywdzonemu nożem" w
sytuacji braku ustalenia czy demonstrowanie „scyzoryka" pokrzywdzony poczytywał
w kategoriach groźby; poprzez domniemanie powstania u oskarżonego otarcia
5
naskórka w barze I. Z. pomimo braku badania ilustrującego charakter obrażenia,
zabezpieczonych śladów biologicznych potwierdzających postawioną hipotezę;
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mających
wpływ na jego treść poprzez uznanie, iż oskarżony dopuścił się obydwu
zarzucanych jemu czynów, w sytuacji, gdy oskarżonemu można przypisać
odpowiedzialność wyłącznie w zakresie wzięcia udziału w bójce z pracownikami
ochrony”.
W konkluzji obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Po rozpoznaniu apelacji m.in. obrońcy oskarżonego, Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 21 listopada 2013 r., utrzymał w mocy zaskarżony wyrok Sądu
Okręgowego.
Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w całości zaskarżył kasacją obrońca
skazanego P. J., który powyższemu wyrokowi zarzucił rażące naruszenie prawa,
które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, tj.:
„1. art. 433 § 2 k.p.k. w z w. z art. 204 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 Ustawy z
dnia 27 lipca 2001r.- Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz. U.
2013 poz. 427) poprzez niedostrzeżenie przez sąd odwoławczy, iż w sprawie
zostały spełnione przesłanki warunkujące konieczność przesłuchania
pokrzywdzonego I. Z. oraz świadka F. H. w obecności tłumacza, w związku z
niedostatecznym władaniem przez nich językiem polskim i podnoszeniem podczas
przesłuchania przed sądem trudności związanych ze zrozumieniem kierowanych
do nich pytań oraz formułowaniem odpowiedzi, zaznaczanych także przez
przesłuchanych w sprawie funkcjonariuszy Policji;
2. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 177 k.p.k. poprzez
niedostrzeżenie przez sąd II instancji uchybienia w postaci zaniechania przez sąd I
instancji przesłuchania w charakterze świadków:
a/ funkcjonariuszy Policji – J. P. i Z. S., dokonujących przesłuchania świadka F. H.
w zakresie jego wiedzy o zdarzeniu mającym miejsce w barze pokrzywdzonego I.
Z. oraz nacisków jakie miały być wywierane na pokrzywdzonego, pomimo
wyraźnego sygnalizowania przez świadka na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2013 r.
6
okoliczności dokonanego przesłuchania oraz rozbieżności jego relacji z treścią
sporządzonego protokołu (k. 353 verte-354);
b/ lekarza podpisanego na karcie przyjęcia ambulatoryjnego SOR (k. 18 - 19) oraz
lekarza A. M., autorki opinii sądowo - lekarskiej z dnia 21 października 2011 r. nr
BP/0714/11 (k. 40 - 40 verte), na okoliczność oświadczeń składanych przez
pokrzywdzonego D. F. co do okoliczności jego pobicia, deklarowanego przez
pokrzywdzonego braku utraty przytomności, w sytuacji przedstawienia w
powyższym zakresie przez pokrzywdzonego odmiennej relacji podczas
przesłuchania przed sądem, a co z tym związane okoliczności rzutujących na
wiarygodność przedstawionych przez niego relacji;
3. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. poprzez niedostrzeżenie przez sąd II
instancji uchybienia w postaci zaniechania przez sąd I instancji:
a/ zwrócenia się do właściwej jednostki Policji o udzielenie informacji czy na
miejscu zdarzenia - w barze I. Z. zabezpieczone zostały dowody w postaci śladów
krwi lub innych śladów biologicznych, śladów daktyloskopijnych, pomimo
możliwości ich zgromadzenia podnoszonych przez świadka M. Ł.;
b/ zaniechanie ustalenia czy miejsce zdarzenia czynu drugiego objęte pozostawało
w chwili zdarzenia monitoringiem miejskim, monitoringiem Hotelu A., a jeżeli tak to
zażądanie nagrań z chwili zdarzenia;
4. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 174 k.p.k. poprzez niedostrzeżenie przez sąd II
instancji uchybienia w postaci zaniechania przesłuchania w charakterze świadka
funkcjonariusza Policji P. G., autora notatki urzędowej z dnia 18 października 2011
r. (k. 15) i dokonania w oparciu o powyższy dokument ustaleń faktycznych w
sprawie, w sytuacji gdy w notatce zostało napisane, iż według oświadczenia
złożonego przez pokrzywdzonego D. F. ujął on oskarżonego, co nie koresponduje z
zeznaniami złożonymi w sprawie przez samego pokrzywdzonego, jak również
innych pracowników ochrony C.H., rzutując na wiarygodność przedstawionych
przez nich relacji;
5. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez niedostrzeżenie przez sąd II
instancji dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w sytuacji:
a/ przyznania waloru wiarygodności relacji przedstawionej przez pokrzywdzonego I.
Z. jedynie w odniesieniu do pierwszych i drugich zeznań, nieprzyjęciu za
7
wiarygodne zeznań w zakresie w jakim pokrzywdzony wykluczył aby przestępstwa
na jego szkodę dokonał oskarżony i nie były wywierane na niego naciski w zakresie
zmiany zeznań, w sytuacji gdy pokrzywdzony wyjaśniał okoliczności dokonanego
przez niego w C.H. rozpoznania oraz zaprzeczył, aby w jakikolwiek sposób
namawiany był do zmiany zeznań, a relacja co do braku nacisków pozostaje w
zgodzie z zeznaniami świadków A. Z. i F. H.;
b/ przyjęcia za wiarygodne zeznań I. Z. w zakresie w jakim sprawca zdarzenia miał
posługiwać się „scyzorykiem" pomimo braku wskazania powyższego w pierwszych
zeznaniach składanych przez pokrzywdzonego, jak również w relacji składanej
przybyłym na miejsce zdarzenia funkcjonariuszom Policji;
c/ uznania za niewiarygodne zeznań F. H. złożonych przed sądem I instancji w
zakresie w jakim zaprzeczył, aby posiadał wiedzę co do nacisków wywieranych na
I. Z. celem zmiany przez pokrzywdzonego zeznań i poczytywania „milczenia"
świadka za uzasadnienie dla odmowy przyznania wiarygodności, w sytuacji
wskazywania przez świadka okoliczności jego przesłuchania przez funkcjonariuszy
Policji i sygnalizowanych trudności ze zrozumieniem pytań i udzieleniem
adekwatnych odpowiedzi;
d/ przyznania waloru wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonego D. F. i zeznaniom
pozostałych przesłuchanych w sprawie pracowników ochrony pomimo
wewnętrznych sprzeczności występujących w złożonych przez pokrzywdzonego
zeznaniach, a także braku wzajemnej spójności i zgodności pomiędzy zeznaniami
pokrzywdzonego a zeznaniami innych ochroniarzy, zwłaszcza w aspekcie
zachowania się grupy, w której przemieszczał się oskarżony, przebiegu „pobicia" D.
F.
W następstwie tych zarzutów obrońca wniósł o uchylenie wyroku Sądu II instancji
oraz wyroku sądu I instancji i przekazanie spawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
W pisemnej odpowiedzi na kasację, prokurator wniósł o jej oddalenie, jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna w rozumieniu art. 535 § 3 k.p.k.
8
Zgodnie z art. 519 k.p.k., kasacja może być wniesiona od prawomocnego
wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie, a zarzuty kasacyjne nie
mogą wprost kwestionować ustaleń faktycznych, bowiem kasacja może być
wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub innego
rażącego naruszenia prawa (art. 523 § 1 k.p.k.).
Wbrew twierdzeniom obrońcy skazanego P. J. i treści wszystkich zarzutów
kasacji, Sąd Apelacyjny stosując się do nakazu wyrażonego w art. 433 § 2 k.p.k.,
rozpoznał, a w uzasadnieniu orzeczenia, zgodnie z wymogiem określonym w art.
457 § 3 k.p.k., podał dlaczego uznał zarzuty podniesione w apelacji za niezasadne i
w tym zakresie zainteresowane strony należy odesłać do lektury uzasadnienia.
Wskazać należy, iż autor kasacji nie stawia Sądowi Odwoławczemu zarzutu nie
rozważenia wszystkich stawianych w apelacji wniosków i zarzutów, ale podnosi, że
Sąd ten nie dostrzegając uchybień Sądu I instancji utrzymał w mocy zaskarżony
wyrok. Lektura uzasadnienia zdaje się nie potwierdzać tych zarzutów.
Bezpodstawny jest zarzut z pkt 1 kasacji (tożsamy z zarzutem z pkt 1a i b
apelacji), do którego Sąd Apelacyjny odniósł się na str. 8 i następnych swojego
uzasadnienia, podkreślając, iż zarówno w toku postępowania przygotowawczego,
jak i na rozprawie głównej kwestię znajomości przez pokrzywdzonego I. Z., jak i F.
H. języka polskiego wyjaśniono. Z zeznań I. Z. wynika, że od 5 lat mieszka w
Polsce i 2 lat uczył się języka polskiego, posługuje się także językiem polskim
(protokół rozprawy głównej z dnia 24 czerwca 2013 r., k. 390, tom III). Drugi ze
wskazanych świadków oświadczył na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2013 r., że
także posługuje się językiem polskim, zaś w Polsce przebywa od 7 lat. (k. 353 tom I
akt sądowych). Sąd I instancji nie tylko dostrzegł różnice w ich zeznaniach
złożonych w toku całego procesu, co podniósł Sąd Apelacyjny, ale poddał te
zeznania gruntownej i rzetelnej ocenie w pisemnych motywach rozstrzygnięcia,
także w zakresie, w jakim Sąd Okręgowy poddał analizie powody zmiany zeznań
przez pokrzywdzonego I. Z. oraz świadka F. H., jak i dokonany wybór, jako
wiarygodnych tych zeznań, które zostały złożone bezpośrednio po zdarzeniu.
Jak podkreślił Sąd Odwoławczy, zeznania świadków: […] złożone na
rozprawie w dniu 17 kwietnia 2013r. (k. 349v - 353 tom III) niezbicie dowodzą tego,
że pokrzywdzony I. Z., tuż po zdarzeniu, bez cienia wątpliwości rozpoznał
9
skazanego jako sprawcę napadu. W chwili zdarzenia skazany stał przed
pokrzywdzonym i podjął wobec niego jednoznaczne w treści działania. Późniejsza
zmiana zeznań pokrzywdzonego zupełnie nie przekonuje, co jednoznacznie
wykazał Sąd I Instancji. Nie ma w szczególności przesłanek do przyjęcia, że
pokrzywdzony ten pomylił się co do osoby sprawcy, czy też aby był w
nieprawidłowy, „sugerujący” sposób przesłuchany we wstępnej fazie postępowania.
Także treść zeznań żony pokrzywdzonego - świadka A. Z. - dokonanej oceny nie
może zmienić, albowiem, zadaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dokonał
kompleksowej i krytycznej analizy wszystkich relacji I. Z. Nie ma postaw do
zasadnego twierdzenia, że pokrzywdzony miał jakiekolwiek powody do
bezpodstawnego obciążenia skazanego P. J., wcześniej go praktycznie nie znał i
zdał jedynie relację z tego, co faktycznie zdarzyło się w jego barze „K.” krytycznego
dnia. W tym zakresie nie sposób skutecznie stawiać zarzutu obrazy art. 7 k.p.k.
(zarzut z pkt 5 kasacji powtórzony z pkt 1i apelacji), w sytuacji, gdy Sąd
odwoławczy nie dokonywał samodzielnych ustaleń faktycznych, nie oceniał także
na nowo zgromadzonego materiału dowodowego, a zatem nie mógł w sprawie
obrazić wskazanego przepisu.
Także zarzuty z pkt 2, 3 i 4 kasacji zostały przez obrońcę powtórzone z
apelacji (odpowiednio pkt 1c, h, e, g oraz pkt 1f. Odnosząc się do tych zarzutów
Sąd odwoławczy podkreślił, że zadaniem organu procesowego nie jest
przeprowadzanie wszelkich możliwych w sprawie dowodów, w tym przesłuchiwanie
wszystkich osób, które ze względu na podjęte czynności zawodowe miały
określoną styczność z pokrzywdzonymi, interweniującymi funkcjonariuszami
określonych służb, czy miejscem zdarzenia. Sąd nie ma przecież za zadanie
„mnożyć w nieskończoność bytów procesowych w sprawie”, tym bardziej, gdy
strony w toku przewodu sądowego nie zgłaszają żadnych wniosków dowodowych
na kilku terminach rozprawy. Jednocześnie Sąd przywołał stanowisko Sądu
Najwyższego, zgodnie z którym, dowody dopuszcza się celem udowodnienia
konkretnych okoliczności, a nie celem ustalenia, czy przypadkiem nie okażą się one
przydatne w postępowaniu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2004
r., II KK 330/03, Lex nr 126665).
10
Na koniec należy zauważyć, że sposób redakcji zarzutów kasacyjnych, tj.
przepisanie zarzutów apelacyjnych i opatrzenie ich dodatkowo twierdzeniem o
rzekomej obrazie art. 433 § 2 k.p.k., w świetle treści uzasadnienia wyroku Sądu
odwoławczego, pozwala na konkluzję, że istotą kasacji nie jest w rzeczywistości
wskazywanie na zaistniałą obrazę prawa procesowego, lecz kontestowanie
rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji i poszukiwanie w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym, niedopuszczalnej przecież, trzeciej instancji.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.