Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 35/14
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
na posiedzeniu w dniu 18 lipca 2014 r.,
w sprawie sędziego w stanie spoczynku ppłk. rez. M. L.
w związku z zażaleniami obwinionego sędziego i Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Wojskowych
na postanowienie Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w […]
z dnia 24 marca 2014 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę
Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu w […] do
rozpoznania;
2. na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. i
art. 345 § 1 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p. zażalenie obwinionego M.
L. pozostawić bez rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 24 marca 2014 r. Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny, na podstawie art. 345 § 1 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p., przekazał
sprawę obwinionego sędziego Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów
Sądów Wojskowych w celu uzupełnienia postępowania dyscyplinarnego, wobec
istotnego jego braku w postaci niedopuszczenia dowodu z opinii dwóch biegłych
lekarzy psychiatrów przy wystąpieniu uzasadnionych wątpliwości co do
2
poczytalności obwinionego M. L. w rozumieniu art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. wobec
uznania przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, że dokonanie tych czynności
dowodowych powodowałoby znaczne trudności.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd pierwszej instancji stwierdził, że
ujawnione wątpliwości co do poczytalności obwinionego istniały już w trakcie
prowadzonego przez Zastępcę Rzecznika postępowania dyscyplinarnego, który nie
rozpoznał złożonego przez obwinionego wniosku o wyznaczenie mu obrońcy z
urzędu i przesłał wniosek o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej do Wojskowego
Sądu Dyscyplinarnego. Niedopuszczenie dowodu z opinii dwóch biegłych lekarzy
psychiatrów już na etapie postępowania dyscyplinarnego uznał Sąd Apelacyjny za
istotny brak tego postępowania, którego nie da się łatwo konwalidować w toku
postępowania sądowego, bo wiązałoby się to, w jego ocenie, z podjęciem przez
Sąd pracochłonnych i czasochłonnych czynności oraz powodowałoby zakłócenia
toku postępowania sądowego.
Powyższe postanowienie zaskarżyli zażaleniami, na podstawie art. 345 § 3
k.p.k., Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Wojskowych oraz
obwiniony.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego zaskarżył postanowienie w całości,
zarzucając mu obrazę art. 345 § 1 k.p.k. wskutek wydania przez Sąd tego
postanowienia po rozpoczęciu rozprawy dyscyplinarnej, pomimo, że wskazany brak
ujawnił się już w toku postępowania dyscyplinarnego i uniemożliwiał zastosowanie
art. 397 § 1 k.p.k. Nadto tenże żalący zarzucił, że nawet istotny brak ujawniony w
toku postępowania dyscyplinarnego mógł zostać usunięty w postępowaniu
sądowym przez Sąd dyscyplinarny, bo nie spowodowałoby to znacznych trudności.
Zarzut obrazy art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k. uzasadnił ten żalący błędnym przyjęciem,
że przeprowadzenie omawianego dowodu przez Sąd spowodowałoby uchybienie
wymogowi rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, podczas gdy w razie
ewentualnej konieczności wyznaczenia przez Sąd obrońcy z urzędu i ewentualnej
konieczności orzeczenia przez sąd o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu
obwinionego na badanie, to właśnie zaskarżone postanowienie spowoduje
opóźnienie w rozpoznaniu sprawy i rozstrzygnięciu jej w rozsądnym terminie,
uwzględniającym przedawnienie karalności przewinień dyscyplinarnych.
3
Zastępca Rzecznika wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Z kolei obwiniony sędzia zarzucił zaskarżonemu postanowieniu brak
rozstrzygnięcia w kwestii zwrotu sprawy Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego
celem uzupełnienia całego postępowania dyscyplinarnego, prowadzonego od
początku – w ocenie tego żalącego – z rażącym naruszeniem prawa obwinionego
do obrony.
W uzasadnieniu zażalenia obwiniony stwierdził natomiast, że należy zgodzić
się z rozstrzygnięciem Sądu I instancji, bo materiał dowodowy został zgromadzony
przez Rzecznika Dyscyplinarnego z rażącym naruszeniem prawa obwinionego do
obrony, a postanowienie o zwrocie akt powinno zawierać punkt o obowiązku
ponownego przeprowadzenia czynności postępowania dyscyplinarnego z udziałem
obrońcy, których nie można konwalidować w postępowaniu sądowym.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Zażalenie Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego zasługiwało na
uwzględnienie wobec zasadności sformułowanych w nim zarzutów, co skutkowało
uchyleniem zaskarżonego postanowienia i przekazaniem sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do rozpoznania.
Natomiast zażalenie obwinionego Sąd Najwyższy postanowił pozostawić bez
rozpoznania na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. i art. 345 § 3
k.p.k. oraz w zw. z art. 128 u.s.p.
Zgodnie z art. 345 § 1 k.p.k., sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w celu
uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia, jeżeli akta sprawy wskazują na istotne
braki tego postępowania, zwłaszcza na potrzebę poszukiwania dowodów, zaś
dokonanie niezbędnych czynności przez sąd powodowałoby znaczne trudności.
Według przeważającej w orzecznictwie wykładni tego przepisu,
nieprzeprowadzenie w postępowaniu przygotowawczym dowodu z opinii sądowo-
psychiatrycznej w wypadku, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności zachodzi
uzasadniona wątpliwość co do poczytalności sprawcy, uznać należy za istotny brak
postępowania przygotowawczego (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27
stycznia 1979 r., IV KZ 207/78, OSNKW 1979 nr 5, poz. 60; PiP 1979 nr 11, s. 183,
z glosą W. Daszkiewicza; z dnia 27 lipca 1974 r., IV KZ 150/74, OSNPG 1974 nr 11,
poz. 134; z dnia 21 listopada 1977 r., Z 34/77, OSNKW 1977 nr 12, poz. 138 oraz z
4
dnia 8 lutego 1985 r., IV KZ 21/85, OSNKW 1985 nr 9-10, poz. 79; PiP 1986 nr 7, s.
140, z glosą H. Gajewskiej- Kraczkowskiej, a także postanowienia Sądów
Apelacyjnych w Katowicach z dnia 9 października 1991 r., II AKz 63/91, OSA 1992
nr 3, poz. 21; w Poznaniu z dnia 10 września 1992 r., II AKz 231/92, OSA 1992 nr
12, poz. 63; w Katowicach z dnia 5 stycznia 1994 r., II AKz 238/93, OSA 1994 nr 6,
poz. 37; w Gdańsku z dnia 12 października 1994 r., AKz 437/94, Prokuratura i
Prawo 1995 nr 4- dodatek, poz. 24 oraz w Szczecinie z dnia 4 listopada 2009 r., II
AKz 341/09, OSA 2011 nr 10, s. 3). Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny podziela tę
wykładnię a to oznacza, że w rozpoznawanej sprawie spełniona została przesłanka
zastosowania art. 345 k.p.k. polegająca na istotnych brakach postępowania
wyjaśniającego.
Brak jest jednak podstaw do uznania, że wystąpiła druga z przesłanek
stosowania art. 345 § 1 k.p.k. polegająca na znacznych trudnościach w
przeprowadzeniu niezbędnych czynności (w tym przypadku przeprowadzenia
dowodu z opinii sądowo-psychiatrycznej) przez sąd dyscyplinarny. Ocenę
wystąpienia tej okoliczności należy bowiem odnieść do sytuacji procesowej
zaistniałej w konkretnej sprawie. Przeciwko obwinionemu w Sądzie Apelacyjnym-
Sądzie Dyscyplinarnym w […] toczy się równocześnie inne postępowanie
dyscyplinarne (ASD …/13), w którym podjęte zostało analogiczne postanowienie (z
dnia 12 lutego 2014 r.) o przekazaniu sprawy obwinionego rzecznikowi
dyscyplinarnemu w celu przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych lekarzy
psychiatrów. To postanowienie Sądu Apelacyjnego zostało jednak uchylone
postanowieniem Sądu Najwyższego - Sądu Dyscyplinarnego z dnia 16 maja 2014
r., SNO 15/14, a sprawa została przekazana Sądowi Apelacyjnemu do
rozpoznania. Oznacza to, że w tej sprawie Sąd Dyscyplinarny przeprowadzi dowód
z opinii biegłych psychiatrów, a to prowadzi do wniosku, że nie można uznać, aby w
rozpoznawanej sprawie przeprowadzenie takiego dowodu przez Sąd Apelacyjny
powodowało znaczne trudności.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie pierwszym
sentencji na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p.
Natomiast zażalenie obwinionego M. L. nie może podlegać rozpoznaniu,
albowiem akceptując samą decyzję o zwrocie sprawy do postępowania
5
wyjaśniającego, zakwestionował on jedynie zakres zwrotu sprawy, co jest
niedopuszczalne w świetle unormowania zawartego w art. 345 § 3 k.p.k., jak i art.
425 § 3 k.p.k. Zgodnie z art. 345 § 3 k.p.k. zaskarżalne jest bowiem jedynie
postanowienie o zwrocie sprawy, zatem a contrario nie jest możliwe zaskarżanie
postanowienia odmawiającego zwrotu. Tym samym też nie może być
kwestionowana zbyt wąska przyczyna zwrotu sprawy. Ponadto nie wskazuje to na
istnienie gravamen po stronie podmiotu podnoszącego taki zarzut. Jeżeli bowiem w
przekonaniu obwinionego konieczne jest przeprowadzenie innych jeszcze
określonych czynności dowodowych, a sąd nie uznał ich za na tyle trudne do
przeprowadzenia, by z ich powodu dokonać zwrotu sprawy, to może on w toku
postępowania dowodowego przed sądem złożyć odpowiednie wnioski dowodowe.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie drugim sentencji
swego postanowienia na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k.,
art. 345 § 3 k.p.k. i w zw. z art. 128 u.s.p.