Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 25/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
SSN Andrzej Ryński
na posiedzeniu w dniu 16 lipca 2014 r.
po rozpoznaniu sprawy z wniosku obrońcy M. W., D. S., J. W. (z domu
S.), H. S. i Ir. W.
skazanych za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 26 września 2007 r.,
zmieniającym wyrok Sądu Okręgowego w R. z dnia 6 grudnia 2006 r.,
na podstawie art. 544 § 2 i 3 k.p.k.
p o s t a n o w i ł :
1. oddalić wniosek;
2. kosztami sądowymi postępowania o wznowienie
obciążyć skazanych.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 6 grudnia 2006 r., sygn. akt II K …/06,
uznał […]
2
za winnych przestępstw z art. 286 § 1 k.k. i in., polegających przede wszystkim na
pozorowaniu kolizji drogowych i wyłudzaniu nienależnych odszkodowań.
Po rozpoznaniu apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonych, Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 26 września 2007 r., w części zmienił zaskarżony wyrok w
zakresie orzeczonych kar i obowiązku naprawienia szkody, w zasadniczej części
utrzymując zaskarżony wyrok w mocy.
W dniu 11 kwietnia 2014 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy
skazanych o wznowienie postępowania. Obrońca, wskazując przepis art. 540 § 1
pkt 2 k.p.k. wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i częściowo
zmienionego, a częściowo utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Okręgowego w
R. i przekazanie sprawy Sądowi w R. do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu wniosku powołano się na ujawnienie się, już po wydaniu
obu wyroków, nowych faktów, nieznanych uprzednio Sądom, w postaci wyroku
Sądu Rejonowego w G. z dnia 15 marca 2011 r., sygn. akt II K …/07, którym
uniewinniono szereg osób, przeciwko którym toczyło się w Prokuraturze Okręgowej
w R. to samo postępowanie przygotowawcze, co przeciwko oskarżonym skazanym
ostatecznie wyrokami wskazanymi we wniosku o wznowienie. W związku z jednym
z zarzutów dotyczących M. W. (z art. 280 § 1 k.k.), sprawa przeciwko grupie osób,
które miały zajmować się wyłudzeniami odszkodowań podzielona została na dwie
sprawy, sporządzono dwa akty oskarżenia, chociaż podstawę dowodową
oskarżenia stanowiła ta sama opinia biegłych z zakresu techniki samochodowej i
ruchu drogowego wydana przez P. B. i P.S., z której wynikało, że stwierdzone
uszkodzenia poszczególnych pojazdów nie powstały w wyniku okoliczności
podawanych przez uczestników kolizji. Jedno z dwóch postępowań toczących się
na podstawie sporządzonych aktów oskarżenia zakończyło się prawomocnym
skazaniem – jest to postępowanie zakończone wyrokami wskazanymi we wniosku
o wznowienie postępowania, natomiast drugie, zakończone zostało w pierwszej
instancji wyrokiem uniewinniającym Sądu Rejonowego w G. z dnia 15 marca 2011
r., sygn. akt II K …/07, który po rozpoznaniu apelacji prokuratora utrzymany został
w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w R. z dnia 25 października 2011 r., sygn. V
Ka …/11. Sądy obu instancji orzekające w tym postępowaniu uznały, że dowód z
3
opinii biegłych P. B. i P. S. jest niewystarczający dla przypisania oskarżonym
zarzucanych im przestępstw.
Obrońca skazanych podkreśliła w uzasadnieniu wniosku o wznowienie, że
obecnie zaistniała sytuacja, w której część osób oskarżonych o udział w tym
samym procederze jest skazana, a część uniewinniona w zależności od tego, czy
postępowanie toczyło się przed Sądem Okręgowym w R., czy przed Sądem
Rejonowym w G., przy czym w obu postępowaniach doszło do diametralnie innej
oceny kluczowego w sprawie dowodu w postaci opinii biegłych.
Prokurator Prokuratury Generalnej w piśmie z dnia 17 czerwca 2014 r.
wniósł o oddalenie wniosku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k., na który powołano się we wniosku
obrońcy, przewiduje wznowienie postępowania, jeżeli po wydaniu orzeczenia
ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to,
że prawomocne orzeczenie w świetle nowych faktów i dowodów jest niesłuszne.
Podstawa wznowienia postępowania propter nova opierać się może tylko na takich
faktach lub dowodach, z którymi sąd nie zapoznał się w toku prawomocnie
zakończonego postępowania, inaczej mówiąc, nie znał ich przy orzekaniu. Z
licznych orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że nowy dowód wskazywać ma na
wysokie prawdopodobieństwo, że w wyniku wznowienia postępowania zapadnie
odmienne od poprzedniego orzeczenie. Innymi słowy nie chodzi jedynie o
przedstawienie wątpliwości co do wcześniejszych ustaleń faktycznych, a o
poważne prawdopodobieństwo błędności wyroku skazującego (zob. m. in.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2004 r., III KO 32/02,
OSNKW 2004, z.10, poz. 99 i cytowane tam orzecznictwo; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 12 lutego 2009 r., III KO 73/08, R-OSNKW 2009, poz. 396).
W postępowaniach opisanych we wniosku o wznowienie doszło do różnych
ocen tej samej opinii biegłych, opinii dotyczącej jednak szeregu jednostkowych
przypadków, które siłą rzeczy były różne. Dwa sądy, orzekając w odrębnych
postępowaniach dokonały odrębnej i zasadniczo odmiennej oceny tego samego
dowodu. Taki stan rzeczy nie jest ze względów społecznych pożądany, ale biorąc
pod uwagę zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądów, wyrażoną w art. 8 k.p.k.,
4
obiektywnie w procesie karnym nie da się uniknąć tego typu sytuacji. Ocena
przynajmniej niektórych dowodów jest procesem do tego stopnia skomplikowanym,
że efekty końcowe tego procesu mogą istotnie się różnić, przy tym często nie ma
pewności, która z różniących się ocen jest zasadna. Różnorodność okoliczności,
które bierze się pod uwagę przy ocenie dowodów, skomplikowanie różnego rodzaju
zdarzeń i bogactwo faktów im towarzyszących czasami nie pozwalają na
jednoznaczne rozstrzygnięcia, zwłaszcza w sytuacji, w której wskazani biegli
wydawali odrębne opinie w odniesieniu do poszczególnych uszkodzonych
samochodów.
W toku rozpoznania wniosku o wznowienie wskazanego we wniosku
postępowania odpowiedzieć należy na pytanie, czy prawomocne uniewinnienie w
sprawie która toczyła się przed Sądem Rejonowym w G. i Sądem Okręgowym w R.
stanowi nowy fakt lub dowód, który może stanowić podstawę wznowienia.
Zauważyć należy, że w toku tego postępowania nie doszło do wydania nowej opinii
biegłych, która zdyskwalifikowałaby wnioski opinii biegłych […]. Sąd powołał
wprawdzie zespół nowych biegłych, którzy jednak po zapoznaniu się z materiałami
sprawy, na podstawie których mieliby wydać opinię, odstąpili od jej wydania,
uznając, że fotografie uszkodzonych pojazdów są złej jakości. Nie były to przy tym
te same fotografie którymi dysponowali biegli […]. Zauważyć zatem trzeba, że jest
to sytuacja jakościowo inna od takiej, w której po wydaniu orzeczeń pojawia się
nowa opinia, w której biegli dochodzą do innych niż uprzednio wniosków. Sądy
orzekające w postępowaniu, którego dotyczy wniosek o wznowienie wiedziały przy
tym, na podstawie jakich materiałów wydana została opinia biegłych i podstawę tę
zaakceptowały.
Dodatkowo zaznaczyć trzeba, że kwestia oceny przedmiotowej opinii
biegłych, a właściwie kolejnych wydawanych przez nich opinii dotyczących
poszczególnych pojazdów stanowiła przedmiot oceny także sądu odwoławczego
rozpoznającego w tej kwestii zarzuty z apelacji obrońcy oskarżonych. Podkreślić
nadto należy, że ustalenia sądu pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie
dokonane zostały nie tylko na podstawie omawianej we wniosku opinii biegłych, ale
również na podstawie innych dowodów.
5
Sądy obu instancji podkreśliły, że opinie nie są jedynymi dowodami winy
oskarżonych i wskazały także inne dowody w postaci wyjaśnień oskarżonych i
zeznań konkretnych świadków, na podstawie których oparte zostało uznanie winy
oskarżonych. Był to zatem dowód istotny, ale nie jedyny wskazany przez sądy jako
podstawa przypisania oskarżonym zarzucanych im czynów. Biegli, którzy odmówili
opiniowania w sprawie Sądu Rejonowego w G. nie odrzucili przy tym kategorycznie
wniosków opinii biegłych P. B. i P. S., stwierdzając jedynie brak podstaw
dowodowych do wydania nowej opinii i wywiedzenia stanowczych wniosków. Skoro
jednak wcześniejsze wnioski biegłych przeważnie (z dwoma wyjątkami) zostały
potwierdzone innymi ujawnionymi w toku przewodu sądowego dowodami i znalazło
to akceptację sądów obu instancji, to trudno na podstawie odmowy opiniowania
przez innych biegłych w innym postępowaniu uznać, że wnioski sporządzonych
opinii są niezasadne.
Uznać zatem należy, że w sprawie brak podstawy do wznowienia
postępowania. W szczególności, podstawy tej nie może stanowić wskazany we
wniosku fakt odmowy wydania opinii w innym postępowaniu i wyrażone przez inny
sąd, w innym postępowaniu wątpliwości co do winy innych oskarżonych,
oskarżonych o podobne, ale jednak jednostkowo inne czyny. Przedstawione we
wniosku wątpliwości nie wskazują na poważne prawdopodobieństwo wadliwości
wyroków wydanych w sprawie, której dotyczy wniosek.
Z powyższych względów wniosek oddalono.