Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I BU 1/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania H. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla za lata 2008-2009,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 sierpnia 2014 r.,
skargi ubezpieczonej o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 7 sierpnia 2012 r.,
oddala skargę.
UZASADNIENIE
H. G. wniosła skargę (art. 4241
§ 1 k.p.c.) o stwierdzenie niezgodności z
prawem wyroku Sądu Apelacyjnego z 7 sierpnia 2012 r. Wyrokiem tym oddalono jej
apelację od wyroku Sądu Okręgowego w K. z 23 września 2011 r., oddalającego jej
odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 28 marca
2
2011 r., odmawiającej przyznania jej ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do
bezpłatnego węgla za lata 2008-2009. Ustalono, że mąż skarżącej A. G. był
zatrudniony w Przedsiębiorstwie […] do 3 lipca 1991 r. (kiedy zmarł) i rentę rodziną
pobierał syn J., a skarżąca pobierała ją od 1 września 1994 r. Pracownicy
Przedsiębiorstwa byli objęci Układem Zbiorowym Pracy dla pracowników zakładów
górniczych z 21 grudnia 1991 r. (dalej: UZP z 21 grudnia 1991 r.). Na podstawie art.
9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz
zmianie niektórych ustaw (jednolity tekst: Dz.U. Nr 113, poz. 547 ze zm.; dalej:
ustawa z 29 września 1994 r.) Przedsiębiorstwo […] odstąpiło 30 grudnia 1994 r. od
stosowania na rzecz byłych pracowników uprawnień do deputatów węglowych. Na
tej podstawie organ rentowy decyzją z 28 września 1995 r. doliczył wartość
ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy do podstawy wymiaru świadczenia
(renty), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ograniczony do 250%.
Ponadto, zgodnie z Protokołem dodatkowym nr 3 z 30 grudnia 1994 r. do
Zakładowego Układu Zbiorowego dla Pracowników Przedsiębiorstwa […] z 29
września 1992 r. strony postanowiły skreślić w załączniku nr 5 pkt 8 i 9, regulujące
wydanie emerytom i rencistom bezpłatnego węgla deputatowego (co zostało
wpisane do rejestru układów Okręgowego Inspektora Pracy w K., a Sądowi
Okręgowemu znane jest z urzędu i wynika z pisma OIP w K. z 11 kwietnia 2008 r.,
nadesłanego do sprawy o sygn. akt XU …/08). Poprzednio Sąd Okręgowy w K.
wyrokiem z 29 stycznia 2009 r. (sygn. akt XII U …/08) oddalił odwołanie skarżącej
od decyzji pozwanego z 31 stycznia 2008 r., odmawiającej jej ekwiwalentu za 2003
r., a kolejnym wyrokiem z 17 maja 2010 r. (sygn. akt XU …/10) oddalił odwołanie
skarżącej od decyzji organu rentowego z 15 lutego 2010 r., odmawiającej jej
ekwiwalentu za lata 2006-2007. W obecnej sprawie (objętej skargą) Sąd Okręgowy
w uzasadnieniu oddalenia odwołania skarżącej stwierdził, że Przedsiębiorstwo […]
odstąpiło od świadczeń określonych w art. 22 ust. 2 pkt 1 UZP z 21 grudnia 1991 r.
w wymiarze i na zasadach określonych w Układzie Zbiorowym Pracy dla Przemysłu
Węglowego z 1 lutego 1980 r. (dalej: UZP z 1 lutego 1980 r.). Zasady i sposób
realizacji uprawnienia do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego
węgla, przysługującego osobom uprawnionym z przedsiębiorstw robót górniczych
za okres od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2015 r. określa ustawa z 6 lipca 2007
3
r. o ekwiwalencie pieniężnym z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób
uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych (Dz.U. Nr 147, poz. 1031 ze zm.;
dalej: ustawa z 6 lipca 2007 r.). Przedsiębiorstwo […] zaprzestało jednak wypłaty
ekwiwalentu z przyczyn ekonomicznych, odstępując z dniem 30 grudnia 1994 r. na
podstawie art. 9 ustawy z 29 września 1994 r. od stosowania na rzecz byłych
pracowników uprawnień do deputatów węglowych. Do rejestru układów 14 czerwca
1995 r. wpisano porozumienie z 30 grudnia 1994 r. o odstąpieniu w trybie art. 9 ust.
3 tej ustawy od stosowania uprawnień do bezpłatnego węgla dla emerytów i
rencistów oraz ekwiwalentu za ten węgiel wynikające z rozdziału IV zał. nr 32 do
UZP z 1 lutego 1980 r., poczynając od 30 grudnia 1994 r. Sąd Apelacyjny w
uzasadnieniu oddalenia apelacji podzielił ocenę prawną Sądu Okręgowego i
wskazał na szereg innych rozpoznanych spraw (w tym […]). Podkreślił znaczenie
regulacji z art. 9 ustawy z 29 września 1994 r. i wskazał, że UZP z 21 grudnia 1991
r. po porozumieniu z 3 października 1995 r. został przekształcony w
ponadzakładowy układ zbiory pracy i który potem zmodyfikowano protokołem
dodatkowym nr 7 z 21 listopada 1995 r. Nadano nową redakcję art. 22 ust. 2 i
wprowadzono do tego artykułu ust. 8 oraz uzupełniono o art. 441
. Z zastrzeżeniem
tego ostatniego przepisu (art. 441
) uprawnienia do bezpłatnego węgla w naturze
przysługiwały zamieszkałym w kraju emerytom i rencistom w wymiarze: 1) 2,5 tony
rocznie, których uprawnienia powstały na postawie UZP z 1 lutego 1980 r. i którzy
korzystali z nich w dniu 25 listopada 1995 r.; 2) 3 ton rocznie, których uprawnienia
powstały na podstawie UZP z 21 grudnia 1991 r. W ust. 8 tego artykułu
dopuszczono możliwość wypłaty deputatu w ekwiwalencie pieniężnym. Natomiast
art. 441
stanowił, że od 26 listopada 1995 r. postanowienia art. 22 układu nie
dotyczą jednostek, które do 25 listopada 1995 r. w swoich zakładowych układach
zbiorowych pracy odstąpiły, na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r.
od stosowania świadczeń, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 1 w wymiarze i na
zasadach określonych w UZP z 1 lutego 1980 r. Zmiana art. 22 ust. 2 protokołem
dodatkowym nr 7 polegała na włączeniu postanowień UZP z 1 lutego 1980 r.,
dotyczących przyznania bezpłatnego węgla osobom, które przeszły na emerytury
lub renty pod jego rządami, co miało jednak warunkowy charakter. Krąg
uprawnionych ograniczono do tych emerytów i rencistów, którzy korzystali z
4
uprawnień deputatowych we wskazanej dacie 25 listopada 1995 r. (art. 22 ust. 2 pkt
1). Zastrzeżenia takiego nie uczyniono w punkcie 2 (art. 22 ust. 2), którego
adresatami były osoby pobierające od byłych pracodawców bezpłatny węgiel na
mocy UZP dla Pracowników Zakładów Górniczych. Dodany do Układu art. 441
wyjaśnił genezę i istotę uwarunkowania, pod jakim nastąpiło „włącznie regulacji
starszego układu do obecnego”. Inkorporacja ta odbyła się z uwzględnieniem art. 9
ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. Art. 22 ust. 2 Układu oznaczał włączenie UZP z
1 lutego 1980 r. w części dotyczącej przyznania bezpłatnego węgla osobom
przechodzącym na emeryturę lub rentę pod jego rządami ale przy respektowaniu
sytuacji prawnej z art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. Jeżeli w tym trybie
odstąpiono od postanowień „starszego” układu, to te podmioty nie zostały objęte
regulacją art. 22 ust. 2 pkt 1 ponadzakładowego układu zbiorowego pracy. W
konkluzji Sąd Apelacyjny stwierdził, że Przedsiębiorstwo […] skutecznie złożyło
oświadczenie na mocy którego odstąpiono od wypłacania emerytom i rencistom
należnych im świadczeń. Do rejestru układów 14 czerwca 1995 r. zostało wpisane
porozumienie z 30 grudnia 1994 r. o odstąpieniu w trybie art. 9 ust. 3 ustawy z 29
września 1994 r. od stosowania uprawnień do bezpłatnego węgla dla emerytów i
rencistów oraz ekwiwalentu za węgiel wynikającego z UZP z 1 lutego 1980 r. –
poczynając od 30 grudnia 1994 r. Zmiana ta została wprowadzona protokołem
dodatkowym nr 3 z 30 grudnia 1994 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego z 29
września 1992 r. W porozumieniu z 30 grudnia 1994 r. pracodawca skutecznie
odstąpił od realizacji „starszego” układu, tak więc byli jego pracownicy, a obecnie
emeryci i renciści, dotychczas uprawnieni do deputatu węglowego na podstawie
regulacji UZP z 1 lutego 1980 r. nie zostali objęci regulacją art. 22 ust. 2 pkt 1
ponadzakładowego uzp. Skarżąca nie jest osobą uprawnioną w rozumieniu art. 2
ustawy z 6 lipca 2007 r. Jej uprawnienie, pochodne od uprawnienia jej zmarłego
męża, było wywodzone z UZP z 1 lutego 1980 r., od którego skutecznie
odstąpiono. Postanowienia tego Układu oraz UZP z 21 grudnia 1991 r. nie dotyczą
skarżącej, stąd nie spełnia przesłanek do ekwiwalentu przewidzianych ustawą z 6
lipca 2007 r.
Skarżąca zarzuciła w skardze niezgodność wyroku z przepisami prawa
materialnego i procesowego. Naruszenie prawa materialnego odniosła do: 1) „art. 9
5
ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw w związku z Porozumieniem z 30 grudnia 1994 r. o
odstąpieniu od stosowania uprawnień do bezpłatnego węgla dla emerytów i
rencistów oraz ekwiwalentu za ten węgiel przewidzianego rozdz. IV załącznika nr
32 do Układu Zbiorowego Pracy dla Przemysłu Węglowego z 1 lutego 1980 r. w
związku z art. 45 i 46 Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów
Górniczych z 21 grudnia 1991 r. poprzez bezzasadne przypisanie mocy prawnej
Układowi Zakładowemu Pracy dla Przemysłu Węglowego z 1 lutego 1980 r., który
stracił moc obowiązującą z dniem 1 stycznia 1992 r., to jest od wejścia w życie
Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów Górniczych z 21 grudnia
1991 r., w konsekwencji błędne przyjęcie, iż porozumienie z 30 grudnia 1994 r. o
odstąpieniu w trybie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o zmianie ustawy –
Kodeks pracy oraz o zamianie niektórych ustaw – od stosowania uprawnień do
bezpłatnego węgla dla emerytów i rencistów oraz ekwiwalentu za węgiel,
wprowadzone Protokołem nr 3 z 30 grudnia 1994 r. uzasadnia tezę o skutecznym
odstąpieniu od postanowień Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów
Górniczych (przekształconego następnie w Ponadzakładowy Układ Zbiorowy
Prac)”. Prowadziło to do nieuprawnionej odmowy skarżącej wypłaty należnego jej
ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla za lata 2008-2009;
2) art. 22 ust. 2 i 8 Protokołu Dodatkowego nr 7 z 21 listopada 1995 r. do Układu
Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów Górniczych z 21 grudnia 1991 r. w
związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej poprzez bezzasadne przyjęcie,
iż skarżąca nie nabyła mocą powołanych przepisów prawa do deputatu węglowego
w ekwiwalencie pieniężnym za lata 2008-2009 (w związku ze skutecznym
odstąpieniem od stosowania postanowień Układu Zbiorowego Pracy dla
Pracowników Zakładów Górniczych na podstawie oświadczenia – Protokołu
dodatkowego nr 3 z 30 grudnia 1994 r., który w ocenie Sądów orzekających w
sprawie stanowił podstawę pozbawienia skarżącej prawa do ekwiwalentu za
węgiel) a w konsekwencji naruszenie fundamentalnej zasady ochrony prawa
nabytego na podstawie Protokołu Dodatkowego nr 7 – co bezpośrednio skutkowało
szkodą w postaci pozbawienia skarżącej ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa
do bezpłatnego węgla za lata 2008-2009”; 3) „art. 24126
§ 1 k.p. i art. 24111
§ 2 pkt
6
2 i § 4 k.p. oraz art. 9 § 2 k.p. w związku z § 3 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z 4 kwietnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania w
sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy, prowadzenia rejestru układów i akt
rejestrowych oraz wzorów klauzul rejestracyjnych i kart rejestracyjnych (…) oraz
Protokołu nr 3 z 30 grudnia 1994 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego z 29
września 1992 r. – poprzez bezzasadne przyjęcie, iż układ zakładowy może
zawierać postanowienia mniej korzystne niż układ ponadzakładowy oraz uznanie
postanowień Protokołu dodatkowego nr 3 z 30 grudnia 1994 r. za wiążące – mimo
braku jego zgodności z Kodeksem pracy oraz przez jego zastosowanie w sprawie,
mimo przedmiotowej sprzeczności z prawem, z powołaniem się na jego moc
wiążącą wyrażającą się w ujawnieniu zmian w rejestrze układów – co bezpośrednio
skutkowało wydaniem zaskarżonego wyroku utrzymującego w mocy wyrok Sądu
pierwszej instancji …”; 4) „art. 24112
§ 2 pkt 1 k.p. przez uznanie, iż brak
zawiadomienia osób uprawnionych o rzekomej utracie uprawnień na mocy
Protokołu nr 3 z 30 grudnia 1994 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego z 29
września 1992 r. nie stanowi okoliczności uzasadniającej zbadanie relewantności
dokonanych zmian układowych oraz weryfikacji rzeczywistych uprawnień skarżącej
w kontekście zgodności z prawem określonej zmiany układu (na niekorzyść grupy
osób uprawnionych), a w konsekwencji jej doniosłości prawnej …”. W zakresie
prawa procesowego zarzucono naruszenie „art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 233
§ 1 k.p.c. przez zawarcie w uzasadnieniu wyroku błędów w wyjaśnieniu podstawy
prawnej wyroku, to jest przytoczenie przepisów prawa materialnego Kodeksu pracy,
treści układów oraz Porozumienia z 30 grudnia 1994 r. jako relewantnej podstawy
wygaśnięcia nabytych uprzednio przez skarżącą uprawnień – w związku z rzekomo
skutecznym odstąpieniem od stosowania uprawnień mocą przedmiotowego
Porozumienia – bez uprzedniej analizy dowodowej zgodności z prawem
zarejestrowanych zmian układowych, a w konsekwencji bez dokonania oceny ich
mocy wiążącej – co bezpośrednio skutkowało wydaniem zaskarżonego wyroku
utrzymującego wyrok odmawiający wypłaty skarżącej należnego jej ekwiwalentu
pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla za lata 2008-2009 –
wyrażającego wartość szkody”.
7
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skargi nie uzasadniają stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest
niezgodny z prawem.
1. Skarga powinna być kompletna, gdyż bez wątpliwości ma prowadzić do
orzeczenia, że objęty nią wyrok niezasadnie (niezgodnie z prawem) odmówił
skarżącej dochodzonego świadczenia. Tego warunku skarga nie spełnia. Deputat
węglowy (ekwiwalent za węgiel) stanowił dług pracodawcy, natomiast w sprawie
żądanie kierowano do organu rentowego (ZUS) a nie do pracodawcy. Ujawnia się
tu zasadniczy brak skargi, gdyż nie wskazano w niej żadnego przepisu prawa
pozytywnego, na podstawie którego to organ rentowy jest dłużnikiem
zobowiązanym do zapłaty deputatu – ekwiwalentu za węgiel. Stanowi to
podstawowy mankament, gdyż przepisy wskazane w zarzutach skargi dotyczącą
prawa płacowego (uzp i porozumień) i relacji do pracodawcy, a nie do pozwanego
w sprawie organu rentowego. Brak taki można łączyć również z niewypełnieniem
warunku z art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c., czyli obowiązku wskazania przepisu prawa, z
którym zaskarżony wyrok jest niezgodny; czym innym są podstawy skargi oraz ich
uzasadnienie (art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Niewypełnienie warunku z art. 4245
§ 1 pkt
3 k.p.c. wyprzedza oddalenie skargi, gdyż wówczas wymaga się jej odrzucenia
(art. 4248
§ 1 k.p.c.). W sprawie znaczenie miała ustawa z 6 lipca 2007 r. o
ekwiwalencie pieniężnym z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób
uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych, jednak Sąd nie zastępuje strony
w obowiązku właściwego określenia w skardze przepisów z którymi wyrok jest
niezgodny; zresztą nie inaczej jest w przypadku skargi kasacyjnej, gdyż również tę
skargę rozpoznaje się tylko w granicach zarzutów jej podstaw, czyli ściśle
określonych przepisów, mających wpływ na wynik sprawy (art. 39813
§ 1 k.p.c.,
art. 3983
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. (art. 42412
k.p.c.). Skoro w skardze nie zarzuca się
naruszenia (a nawet nie wskazano) żadnego przepisu ustawy z 7 lipca 2007 r., w
którym kotwiczyłoby się żądanie skarżącej kierowane do organu rentowego, to
tracą na znaczeniu dalsze regulacje - przepisy powołane w zarzutach skargi, gdyż
nie określają zobowiązania ZUS do świadczenia (wypłaty) ekwiwalentu za węgiel,
który wcześniej obciążał pracodawcę. Natomiast w sprawie ustalono, że ekwiwalent
8
za węgiel na podstawie określonej regulacji ustawy i porozumienia został wliczony
do podstawy wymiaru renty wypłacanej przez pozwanego.
2. Zarzut naruszenia przepisów procesowych art. 328 § 2 k.p.c. w związku z
art. 233 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c. nie jest zasadny, gdyż te przepisy procesowe nie
odpowiadają za „błędy w wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku”. Podstawa prawna
wyroku została podana co wyżej syntetycznie zreferowano. Skarżąca kontestuje
podaną podstawę prawną, jednak wówczas jest to kwestia materialnoprawna
(subsumpcji) i wskazane w zarzucie przepisy nie stanowią oparcia do jej
podważenia. Niezależnie od tej negatywnej oceny należy stwierdzić, iż w
uzasadnieniu wyroku obszernie przeanalizowano podstawę prawną rozstrzygnięcia,
co spełnia warunek z art. 328 § 2 k.p.c. Sedno ujęto w porozumieniu z 30 grudnia
1994 r. o odstąpieniu na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. od
stosowania uprawnień do bezpłatnego węgla dla emerytów i rencistów. Natomiast
przepisy art. 233 § 1 i art. 382 k.p.c. dotyczą ustaleń stanu faktycznego, który nie
był sporny. Inaczej ujmując skarżąca w tym zarzucie nie zgadza się z
zastosowaniem prawa materialnego, co nie jest domeną tych przepisów. Ocena czy
układ lub porozumienie miały moc wiążącą należy do innych przepisów.
3. Pierwszy zarzut materialny skargi oparty jest na tezie, że Układ Zbiorowy
Pracy dla Przemysłu Węglowego z 1 lutego 1980 r. utracił moc 1 stycznia 1992 r. i
dlatego niemożliwe (bezprzedmiotowe) było odstąpienie w porozumieniu z 30
grudnia 1994 r. od przewidzianego w nim uprawnienia do bezpłatnego węgla dla
emerytów i rencistów. Teza ta nie jest przekonywująca, gdy się zaważy na protokół
dodatkowy nr 7 z 21 listopada 1995 r. do UZP z 21 grudnia 1991 r., wpisanego do
rejestru ponadzakładowych układów zbiorowych pracy 20 października 1995 r.
Wszak reguluje on tę kwestię i w tej dacie (21 listopada 1995 r.) określa
uprawnienia do bezpłatnego węgla dla emerytów i rencistów (2,5 tony), których
uprawnienia powstały na podstawie Układu z 1 lutego 1980 r. i którzy korzystali z
nich 25 listopada 1995 r. Potwierdza to również zastrzeżenie przyjęte w protokole
dodatkowym nr 7 z 21 listopada 1995 r., polegające na wprowadzeniu art. 441
, a
wyłączającego uprawnienie do węgla w jednostkach, które do 25 listopada 1995 r.
w swoich zakładowych układach zbiorowych pracy odstąpiły, na podstawie art. 9
ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o
9
zamianie niektórych ustaw, od stosowania uprawnienia do bezpłatnego węgla w
wymiarze i na zasadach określonych w Układzie Zbiorowym Pracy z 1 lutego
1980 r. Innymi słowy zasadnicza teza zarzutu skargi, że Układ ten, a ściślej
uprawnienie do węgla straciło moc 1 stycznia 1992 r. nie jest przekonywująca,
skoro późniejsze regulacje, czyli protokołu dodatkowego nr 7 z 21 listopada 1995 r.
potwierdzają, że uprawnienie to istniało również później i było możliwe odstąpienie
od tego uprawnienia na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r., a
ponadto, że Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników zakładów górniczych został
wpisany do rejestru ponadzakładowych układów zbiorowych pracy 20 października
1995 r., czyli później niż doszło do odstąpienia od uprawnienia na podstawie
porozumienia z 30 grudnia 1994 r. W tej sprawie uprawnienie do bezpłatnego
węgla po śmierci pracownika powstało na podstawie Układu z 1 lutego 1980 r.
4. Drugi zarzut materialny skargi, dotyczący naruszenia art. 22 ust. 2 i 8
protokołu dodatkowego nr 7 z 21 listopada 1995 r. do Układu Zbiorowego Pracy dla
Pracowników Zakładów Górniczych z 21 grudnia 1991 r., nie jest zasadny, gdyż to
nie ta regulacja pozbawiła skarżącą prawa do bezpłatnego węgla, a jedynie
odnosiła się do tego co zaszło wcześniej, czyli potwierdzała, że możliwie było
odstąpienie w trybie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. od uprawnienia do
węgla wywodzonego z Układu z 1 lutego 1980 r. Wskazana w zarzucie regulacja
nie odbierała więc uprawnienia, lecz jedynie stwierdzała, że układ nie obejmuje
jednostek, które do 25 listopada 1995 r. w swoich zakładowych układach
zbiorowych pracy odstąpiły na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r.
od uprawnienia do bezpłatnego węgla przysługującego na mocy Układu z 1 lutego
1980 r. Zarzut niekonstytucyjności stawiany regulacji z art. 22 ust. 2 i 8 protokołu
dodatkowego nr 7 z 21 listopada 1995 r. w aspekcie jej niezgodności z art. 64 ust. 2
Konstytucji RP nie jest zatem zasadny, wszak do odstąpienia od uprawnienia
doszło na podstawie innej podstawy prawnej, czyli art. 9 ust. 3 ustawy z 29
września 1994 r. i protokołu z 30 grudnia 1994 r.
5. Kolejny zarzut niezasadnie przyjmuje, że temporalnie późniejsze
rozporządzenie z 4 kwietnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania w sprawie
rejestracji układów zbiorowych pracy, prowadzenia rejestru układów i akt
rejestrowych (…) miałoby zastosowanie do zawartego kilka lat wcześniej protokołu
10
dodatkowego z 30 grudnia 1994 r. Rozporządzenie stosuje się na przyszłość
(zob. § 15), dlatego zarzut naruszenia jego przepisów § 3 pkt 1 i 2 jest chybiony.
Zasadność zarzutu nie może wynikać też z oczywistej tezy, że układ zakładowy nie
może zawierać postanowień mniej korzystnych niż układ ponadzakładowy
(art. 24126
§ 1 k.p. i art. 9 § 2 k.p ). Rzecz jednak w tym, że w sprawie miała
zastosowanie szczególna regulacja wprowadzona ustawą z 29 września 1994 r.,
stanowiąca podstawę do odstąpienia od stosowania uprawnień i świadczeń
określonych w układzie (art. 9 ust. 3), co potwierdza wskazany wyżej protokół nr 7 z
21 listopada 1995 r., a także to, że Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników
zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r. został wpisany do rejestru
ponadzakładowych układów zbiorowych pracy dopiero 20 października 1995 r. Ten
tylko Układ, czyli z 21 grudnia 1991 r., wymienia ustawa z 6 lipca 2007 r. o
ekwiwalencie pieniężnym … (art. 2 pkt 1), a nie „Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy z
29.09.1992 r.”; nie ma takiego Układu w aktach sprawy i do skargi nie dołączonego
jego treści (fotokopii). Nie jest jasna teza (zarzutu), którą skarżąca łączy z
przepisami art. 24111
§ 2 pkt 2 i § 4 k.p., które dotyczą rejestracji układu przez
okręgowego inspektora pracy. Jeżeli wymaga się tu sprawdzenia zgodności
protokołu z 30 grudnia 1994 r. o odstąpieniu od układu, to zarzut taki nie pozwala
na stwierdzenie naruszenia prawa, albowiem in extenso w regulacji objętej
przepisami art. 24111
§ 2 pkt 2 i § 4 k.p. chodzi o rejestrację układu zakładowego a
nie porozumienia o odstąpieniu od układu w trybie art. 9 ust. 3 ustawy z 29
września 1994 r., co miało swoją odrębną regulację w art. 9 ust. 7 tej ustawy i
porozumienie podlegało tylko zgłoszeniu do rejestru.
6. Powyższa uwaga odnosi się również do ostatniego zarzutu skargi, gdyż
przepis art. 24112
§ 2 pkt 1 k.p.c. stanowi o zawiadamianiu pracowników, zatem
trudno stwierdzić oczywiste naruszenie tego przepisu, skoro nie stanowi się w nim
również o obowiązku zawiadamiania emerytów i rencistów. Tak ścisły charakter
oceny zarzutu wynika ze szczególnego charakteru samej skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku. Waga naruszenia musi być
oczywista i niemała, chodzi wszak o stabilność prawomocnych orzeczeń sądowych
wydanych w sprawie głównej, czyli między stronami sporu. Na marginesie należy
jedynie zauważyć, że według ustaleń w sprawie Sądy już wcześniej rozstrzygały
11
podobne sprawy i nie uwzględniały (oddalały) żądań skarżącej o ekwiwalent
pieniężny za węgiel za poprzednie lata. Na gruncie podobnej sprawy (innej strony)
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę organu rentowego i stwierdził, że wyrok
przyznający ekwiwalent pieniężny za węgiel jest niezgodny z prawem (wyrok z 2
czerwca 2010 r., I BU 4/10, LEX nr 607230).
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji (art. 42411
§ 1 k.p.c.).