Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 66/14
POSTANOWIENIE
Dnia 9 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa J. G. i G. S.-G.
przeciwko E. G.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 października 2014 r.,
zażalenia powoda J. G.
na punkt 2 postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 2 czerwca 2014 r.
oddala zażalenie i wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w W. odrzucił zażalenie
powoda od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 12 września 2013 r., którym
uchylony został częściowo wyrok Sądu pierwszej instancji, a sprawa przekazana
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy wskazał, że zażalenie dotyczące wyroku tego Sądu,
osobiście sporządzone i wniesione przez powoda, zostało odrzucone
postanowieniem z dnia 25 listopada 2013 r. Po doręczeniu powodowi tego
postanowienia złożył on wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia
od wyroku Sądu Okręgowego oraz wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu
celem wniesienia zażalenia do Sądu Najwyższego. Postanowieniem z dnia
13 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy ustanowił dla powoda pełnomocnika z urzędu
celem zaskarżenia postanowienia z dnia 12 września 2013 r. Pełnomocnik wniósł
zażalenie przed upływem tygodniowego terminu określonego w art. 124 § 2 k.p.c.
Wniosek powoda o przywrócenie terminu do złożenia tego środka zaskarżenia nie
spełniał wymagania określonego w art. 871
§ 1 k.p.c. i został zwrócony na
podstawie art. 130 § 5 k.p.c.
Sąd Okręgowy stwierdził, że zarówno zażalenie, jak i wniosek
o przywrócenie terminu do jego złożenia powinny być wniesione przez
ustanowionego pełnomocnika, stosownie do art. 169 § 3 k.p.c., skoro wymagane
było profesjonalne zastępstwo powoda.
Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, w razie uwzględnienia go,
przerywa bieg terminu do wniesienia zażalenia, jeżeli był wniesiony przez stronę
przed upływem terminu do dokonania tej czynności procesowej, zgodnie z art. 124
§ 2 k.p.c. Powód wystąpił z wnioskiem po upływie terminu do wniesienia zażalenia
od wyroku z dnia 12 września 2013 r., a zatem nie znajdował zastosowania termin
wskazany w art. 124 § 2 k.p.c. W tej sytuacji zażalenie wniesione przez
ustanowionego pełnomocnika było spóźnione.
W zażaleniu pełnomocnik powoda domagał się rozpoznania postanowienia
w zakresie zwrotu wniosku powoda o przywrócenie terminu do wniesienia
zażalenia oraz uchylenia postanowienia o odrzuceniu zażalenia od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 12 września 2013 r. Zarzucił, że postanowienie o ustanowieniu
3
dla powoda pełnomocnika z urzędu określało upoważnienie dla pełnomocnika
do sporządzenia, wniesienia i popierania zażalenia przed Sądem Najwyższym.
Wniosek o przywrócenie terminu nie został odrzucony, a postanowienie nie
legitymowało pełnomocnika do sporządzenia zażalenia wraz z wnioskiem
o przywrócenie terminu. Ponadto zaznaczył, że zaskarżonym postanowieniem
dokonany został zwrot wniosku dotyczącego postanowienia, a nie wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 13 stycznia 2014 r. obejmowało
zobowiązanie ustanowionego pełnomocnika do podjęcia czynności mających na
celu sporządzenie, wniesienie i popieranie przed Sądem Najwyższym zażalenia
oraz uprawniało go zarazem do ich wykonania. Interpretacja wskazanego zakresu
umocowania powinna być dokonana z uwzględnieniem stanowiska powoda, stanu
sprawy i sytuacji procesowej powoda, w tym również ustalenia terminu w jakim
należało dopełnić czynności. Do obszaru wymienionych działań należą wszystkie
czynności, które powinny doprowadzić do skutecznego, pod względem
procesowym, osiągnięcia celu. Obejmują one również uregulowanie wymaganej
opłaty sądowej lub złożenie wniosku o zwolnienie od jej ponoszenia, uzupełnienie
braków formalnych pisma, jak też wniesienie wniosku o przywrócenie terminu do
podjęcia czynności procesowej, jeżeli upłynął termin ustawowo przewidziany, skoro
zgodnie z art. 167 k.p.c., czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie
terminu jest bezskuteczna.
Nie zasługuje na podzielenie zarzut, że postanowienie z dnia 13 stycznia
2014 r. powinno wymieniać także wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia
zażalenia, ponieważ wiązałoby się to z nieprzewidzianym ustawą pouczaniem
profesjonalnego pełnomocnika jakich czynności należy dopełnić dla wniesienia
środka zaskarżenia.
Niezgodne z istotą czynności pełnomocnika było wniesienie środka
odwoławczego z pominięciem wniosku o przywrócenie terminu, jeżeli upłynął
termin do zaskarżenia orzeczenia sądu. Wniosek powoda w tej kwestii nie mógł
wywołać zamierzonego rezultatu, skoro również i dla tej czynności art. 871
§ 1 k.p.c.
przewiduje obowiązkowe zastępstwo strony przez profesjonalnego pełnomocnika,
gdyż była ściśle powiązana ze spóźnionym środkiem zaskarżenia, którego
4
rozpoznanie należy do kompetencji Sądu Najwyższego. Nie miało znaczenia dla
zakresu obowiązków pełnomocnika powoda dokonanie, na podstawie art. 130 § 5
k.p.c., zwrotu tego wniosku zaskarżonym postanowieniem, chociaż wskazane było
niezwłoczne odnoszenie się przez Sąd do wniosków stron. Podobnie omyłkowe
określenie w punkcie 1 zaskarżonego postanowienia rodzaju orzeczenia,
od którego zażalenie zostało nie wpływa na ocenę trafności odrzucenia
wniesionego zażalenia, podlega natomiast sprostowaniu.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art.
39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. Oddaleniu podlegał wniosek pełnomocnika
powoda o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu,
przewidziany w § 15 i 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490,)
w postępowaniu zażaleniowym. Pomoc ta, jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy
w ostanowieniu z dnia 14 sierpnia 1997 r., II CZ 88/97 (OSNC 1998, nr 3, poz. 40)
powinna być udzielana zgodnie z wymaganiami stawianymi profesjonaliście.
W niniejszej sprawie polegała ona na sporządzeniu i wniesieniu zażalenia na
postanowienie, którym odrzucone zostało spóźnione zażalenie. Oparte było na
argumentach nieuwzględniających wymagań proceduralnych, które oczywiście nie
mogły odnieść skutku, co pozostaje w sprzeczności z zasadami profesjonalizmu.