Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 61/14
POSTANOWIENIE
Dnia 9 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSA Elżbieta Fijałkowska
w sprawie ze skargi H. K.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Rejonowego w B.
z dnia 27 października 2011 r.,
w sprawie z wniosku Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej K. w likwidacji
w K.
o wykreślenie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej K. w likwidacji w K.
z Krajowego Rejestru Sądowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 października 2014 r.,
zażalenia H. K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w B.
z dnia 25 listopada 2013 r.
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 7 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w B. oddalił apelację
wnioskodawcy H. K. od postanowienia Sądu Rejonowego w B., którym została
oddalona jego skarga o wznowienie postępowania toczącego się bez jego udziału i
zakończonego prawomocnym postanowieniem tego Sądu z dnia 6 lipca 2012 r.
Pełnomocnik procesowy, wnoszący w imieniu wnioskodawcy skargę kasacyjną,
zarządzeniem z dnia 8 października 2013 r. został wezwany „do przedłożenia
pełnomocnictwa do wniesienia skargi kasacyjnej pod rygorem odrzucenia skargi”.
Zaskarżonym obecnie postanowieniem z dnia 25 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy
w B. odrzucił skargę na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. ze względu na
nieuzupełnienie wskazanego braku.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący, wnosząc o jego uchylenie,
zarzucił, że w sytuacji, w której termin do uzupełnienia braków „nie został mu
skutecznie zakreślony”, brak było podstaw do odrzucenia skargi z powodu
nieuzupełnienia jej braków.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Termin do usunięcia braków formalnych pisma procesowego należy do
terminów procesowych, rozumianych jako okresy, w których może być podjęta
czynność procesowa wywołująca określone skutki procesowe. Terminy te mają
charakter terminów ustawowych, a więc takich, które są wyraźnie wskazane
w ustawie, wyznaczającej jej początek i długość oraz terminów sądowych, czyli
wyznaczanych przez sąd.
Sposób ujęcia terminów dotyczących uzupełniania braków formalnych (także
fiskalnych) jest niejednolity; niewątpliwie ustawowy jest termin przewidziany w art.
130 § 1 k.p.c. „(…) przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma,
do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym”) i termin
przewidziany w art. 3986
§ 1 k.p.c. („przewodniczący w sądzie drugiej instancji
wzywa skarżącego do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem
odrzucenia skargi”). Niejednolite jest ujęcie przesłanki zastosowania rygorów
nieuzupełnienia braków; w art. 130 § 2 k.p.c. jest mowa o bezskutecznym upływie
3
terminu, uzasadniającym zwrot pisma, a art. 3986
§ 2 k.p.c. przewiduje odrzucenie
skargi kasacyjnej „której braków nie usunięto w terminie”. Także skarga
o stwierdzenie niezgodności prawomocnego orzeczenia z prawem podlega
odrzuceniu, jeżeli strona nie usunęła jej braków „w terminie”.
W wypadku apelacji (i odpowiednio, na podstawie art. 397 § 2 k.p.c.,
zażalenia) ustawa nie określa terminu, w którym należy usunąć braki, a jej
odrzucenie następuje, jeżeli strona nie uzupełniła braków „w wyznaczonym terminie”
(art. 370 i 373 k.p.c.). Podobna regulacja dotyczy sprzeciwu od wyroku zaocznego
(art. 344 k.p.c.). Odrzucenie innych środków zaskarżenia, co do których ustawa nie
określa terminu usunięcia braków, następuje w wyniku nieusunięcia braków
„w terminie” (art. 47931a
, art. 494 § 1 i 504 § 1 k.p.c.) albo „w wyznaczonym terminie”
(art. 47958
§ 1 k.p.c.).
Zgodnie z utrwalonym i jednolitym orzecznictwem Sądu Najwyższego,
wezwanie do uzupełnienia braków musi być precyzyjne i powinno zawierać
dokładne oznaczenie braku formalnego i termin jego uzupełnienia oraz określać
skutki nieusunięcia braku w terminie; nieprecyzyjne wezwanie do uzupełnienia
braków formalnych pisma, w tym środka zaskarżenia, powoduje, że nie może
nastąpić jego zwrot lub odrzucenie z powodu niewykonania wezwania (por. wyrok
z dnia 30 stycznia 2008 r., III CSK 235/07, niepubl. oraz postanowienia z dnia
24 stycznia 2005 r., III UZ 20/04, OSNP 2005, nr 16, poz. 258, z dnia 12 stycznia
2006 r., II CZ 131/05, niepubl., z dnia 30 lipca 1998 r., III CZ 92/98, niepubl., z dnia
28 września 2011 r., I CZ 81/11, niepubl. i z dnia 28 maja 2013 r., V CZ 159/12,
niepubl.). Stanowisko to odnosi się do wszystkich wezwań do usunięcia braków
formalnych.
Pomimo niejednolitego ujęcia terminów, w jakich ma nastąpić uzupełnienie
braków, w orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że bez względu na rodzaj terminu,
a więc nawet wtedy, gdy termin wynika z ustawy - powinien on zostać wskazany
(oznaczony) w wezwaniu do usunięcia braku. Takie stanowisko, niekwestionowane
w późniejszych judykatach, Sąd Najwyższy zajął m.in. w postanowieniach z dnia
13 lutego 1997 r., I CKN 1997 r. (niepubl.), z dnia 21 grudnia 1998 r., III CKN
935/98 (niepubl.) i z dnia 8 stycznia 2004 r., I CZ 154/03 (niepubl.). W ocenie
4
Sądu Najwyższego, także przy terminie o charakterze ustawowym, termin
powinien być stronie wyznaczony przez wskazanie go w zarządzeniu
przewodniczącego, jak i w wezwaniu skierowanym do strony w wykonaniu tego
zarządzenia. Praktyka sądów powszechnych jest zgodna z tym stanowiskiem.
Przedstawiony sposób rozumienia rozważanych wymagań odpowiada
prawidłowemu założeniu, że wzgląd na ochronę praw stron wymaga takiego
rozumienia przepisów, które nie powodują dla strony negatywnych skutków dalej
idących , niż te, które wyraźnie wynikają z ustawy.
Nieprecyzyjne zarządzenie o wezwaniu do usunięcia braków skargi
kasacyjnej nie pozwalało na stwierdzenie, że braków jej nie usunięto w terminie,
a to było równoznaczne z brakiem przesłanki odrzucenia skargi na podstawie
art. 3986
§ 2 k.p.c. Od profesjonalnego pełnomocnika można co prawda oczekiwać
znajomości przepisów postępowania, w tym przepisu określającego ustawowy
termin do dokonania czynności, jednak w rozważanym wypadku niespełnienie tego
oczekiwania nie spotyka się z sankcją procesową.
Z omówionych przyczyn zażalenie zostało uwzględnione, na podstawie art.
3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c.

IV CZ 61/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia