Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 169/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Anna Janczak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzaty Wilkosz-Śliwy,
w sprawie S. W.
skazanego z art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 listopada 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego /…/
z dnia 8 listopada 2013 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 29 grudnia 2011 r.
I. uchyla zaskarżony wyrok w części utrzymującej w mocy
punkt VII wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 29 grudnia
2011r. i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Apelacyjnemu
do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
2
II. oddala kasację w pozostałej części, uznając ją za
oczywiście bezzasadną;
III. zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów postępowania
kasacyjnego w części, w której oddalono kasację;
IV. zarządza zwrot na rzecz S. W. wniesionej przez niego
opłaty od kasacji.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2011 r., sygn. akt […], Sąd Okręgowy w W.:
- w pkt V uznał oskarżonego S. W. w ramach czynu zarzuconego w pkt VI aktu
oskarżenia za winnego tego, że w okresie od co najmniej lipca 2006 r. do co
najmniej marca 2008 r. w W., wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi i
nieustalonymi osobami, brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej
na celu dokonywanie przestępstw polegających na wewnątrzwspólnotowym
nabywaniu znacznych ilości środków odurzających i substancji psychotropowych w
postaci marihuany, kokainy, haszyszu oraz wprowadzania ich do obrotu, tj. czynu z
art. 258 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności;
- w pkt VI, w ramach czynu zarzucanego w pkt VII aktu oskarżenia, uznał
oskarżonego za winnego tego, że w okresie od co najmniej lipca 2006 r. do marca
2008 r. w W., działając z góry powziętym zamiarem, wspólnie i w porozumieniu z
innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami, wbrew przepisom ustawy brał udział we
wprowadzaniu do obrotu znacznych ilości środków odurzających w postaci
marihuany i kokainy oraz substancji psychotropowej w postaci amfetaminy w
łącznej ilości co najmniej 21,5 kg marihuany, co najmniej 1 kg amfetaminy i 30 g
kokainy w ten sposób, że:
- w okresie od co najmniej lipca 2006 r. do lutego 2008 r. w W. nabywał
wielokrotnie, średnio dwa razy w miesiącu w ilościach po 0,5 kilograma
jednorazowo, celem dalszej odsprzedaży od P. S. środek odurzający w postaci
marihuany w łącznej ilości co najmniej 21 kilogramów,
- latem 2007 r. w W. nabywał co najmniej pięciokrotnie, każdorazowo w
ilościach po ok. 200 – 300 gramów, celem dalszej odsprzedaży od P. S.
3
substancję psychotropową w postaci amfetaminy w łącznej ilości co najmniej 1
kilograma,
- w okresie od lipca 2006 r. do lutego 2008 r. kilkakrotnie nabywał od P. S.
środek odurzający w postaci kokainy w łącznej ilości co najmniej 30 gramów,
- w marcu 2008 r. w W. nabył celem dalszej odsprzedaży od M. K. środek
odurzający w postaci marihuany w ilości 0,5 kilograma,
przy czym czynu tego dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na
celu popełnianie przestępstw i z przestępstwa czyniąc sobie stałe źródło dochodu,
tj. czynu z art. 56 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii w brzmieniu obowiązującym przez 9 grudnia 2011 r. w zw. z art. 4 § 1
k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 56 ust. 3
wskazanej ustawy wymierzył mu karę 4 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności i 150
stawek dziennych grzywny przyjmując, że jedna stawka jest równa kwocie 150
złotych;
- w pkt VII, w ramach czynu zarzucanego w pkt VIII aktu oskarżenia, uznał
oskarżonego za winnego tego, że w pierwszej połowie 2006 r. w W., wbrew
przepisom ustawy wprowadził do obrotu środek odurzający w postaci kokainy w
ilości 4 gramów w ten sposób, że wskazany środek odurzający odsprzedał R.B., tj.
czynu z art. 56 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i na
podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
- w pkt XI na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę łączną 4
lat pozbawienia wolności;
- w pkt XII zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 18 listopada 2008 r.
do dnia 28 lipca 2010 r.,
a nadto rozstrzygnął o kosztach procesu i dowodach rzeczowych.
Wyrok ten zaskarżony został w całości apelacją obrońcy oskarżonego, w której
zarzucono obrazę przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść
orzeczenia, tj.:
1. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. polegającą na niewłaściwym sporządzeniu
uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w każdej jego części, w szczególności
nieustaleniu stanu faktycznego odnośnie każdego z czynów przypisanych
4
oskarżonemu, braku analizy zgromadzonych w sprawie dowodów, błędów w
uzasadnieniu, rozbieżności pomiędzy uzasadnieniem a wyrokiem, co
uniemożliwia kontrolę słuszności rozumowania Sądu orzekającego i jego
zgodności z materiałem dowodowym,
2. wewnętrzną sprzeczność wyroku przez wymierzenie oskarżonemu w pkt VI
kary 4 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności, zaś „w ustalonym wyroku
łącznym” – kary 4 lat pozbawienia wolności.
W konsekwencji tych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania.
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r.,
sygn. akt […], zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że:
1. rozwiązał orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności,
2. obniżył karę pozbawienia wolności orzeczoną za czyn z pkt VII aktu
oskarżenia (pkt VI wyroku) do 4 lat,
3. utrzymał wyrok w mocy w pozostałej części,
4. połączył kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu za przypisane
mu czyny i na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. orzekł karę łączną 4 lat
pozbawienia wolności.
Na skutek kasacji wywiedzionej od wyroku Sądu odwoławczego przez obrońcę
skazanego Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt II KK
322/12, uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w odniesieniu do oskarżonego W. i
sprawę w tym zakresie przekazał wskazanemu Sądowi do ponownego
rozpoznania.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 8 listopada
2013 r., sygn. akt […], zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, że:
1. rozwiązał orzeczoną wobec oskarżonego karę łączną pozbawienia wolności,
2. przyjął w ramach czynu zarzucanego w pkt VII aktu oskarżenia, że ilość
jednorazowo przyjmowanego przez oskarżonego w celu dalszej
odsprzedaży z zyskiem środka odurzającego w postaci marihuany wynosiła
średnio 300 gramów, zaś łączna ilość tego środka była nie mniejsza niż 12
5
kg, a karę pozbawienia wolności orzeczoną za ten czyn w pkt VI
zaskarżonego wyroku obniżył do 4 lat,
3. utrzymał w mocy wyrok w pozostałej części,
4. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczone wobec
oskarżonego kary pozbawienia wolności i wymierzył oskarżonemu karę
łączną 4 lat pozbawienia wolności.
Opisany wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżony został kasacją obrońcy
skazanego w całości. W tym nadzwyczajnym środku zaskarżenia zarzucono rażące
naruszenie prawa, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. obrazę przepisu
art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 424 k.p.k. przez
niewłaściwe ustosunkowanie się do czynów opisanych w pkt VI wyroku, a także
nieustosunkowanie się do linii obrony oskarżonego wobec zarzutu z pkt VIII aktu
oskarżenia( pkt VII wyroku Sądu pierwszej instancji) przedstawionej w toku
wyjaśnień na rozprawie w dniu 8 lutego 2010 roku – co miało istotny wpływ na treść
zaskarżonego wyroku i niewątpliwie znalazłoby odzwierciedlenie w wymiarze kary.
Powołując się na opisany wyżej zarzut, skarżący wniósł o uchylenie wyroków
Sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w W. do
ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Apelacyjnej wniósł o
jej oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej. W toku rozprawy kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części
utrzymującej w mocy orzeczenie Sądu Okręgowego w zakresie pkt VII i
przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania oraz oddalenie kasacji w pozostałej części, jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego jest oczywiście bezzasadna w części dotyczącej
czynów przypisanych skazanemu w pkt V i VI wyroku Sądu Okręgowego
(odpowiednio pkt VI i VII aktu oskarżenia), z modyfikacją wynikającą z pkt I.2.
wyroku Sądu Apelacyjnego. Wobec oczywistej bezzasadności środka zaskarżenia
w tym zakresie, zgodnie z art. 535 § 3 k.p.k. pisemne uzasadnienie orzeczenia w
tej części nie zostanie sporządzone.
6
Kasacja zasługuje natomiast na uwzględnienie w zakresie, w jakim Sąd
Apelacyjny utrzymał rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w odniesieniu do czynu
przypisanego skazanemu w pkt VII wyroku (pkt VIII aktu oskarżenia).
Zgodnie z art. 433 § 2 k.p.k. sąd odwoławczy jest obowiązany rozważyć
wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym. Swoistą gwarancją
realizacji tego obowiązku jest wymóg sporządzenia uzasadnienia orzeczenia
zgodnie z treścią art. 457 § 3 k.p.k., tj. wskazania, czym kierował się sąd wydając
wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji uznał za zasadne albo niezasadne.
Lektura motywacyjnej części orzeczenia Sądu Apelacyjnego pozwala na
stwierdzenie, że w odniesieniu do czynu przypisanego skazanemu w pkt VII wyroku
obowiązkom tym Sąd odwoławczy nie uczynił zadość.
Rozwijając zawarty w apelacji zarzut obrazy art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. obrońca
oskarżonego podniósł, że: „Uzasadniając winę oskarżonego W. w popełnieniu
czynu opisanego w pkt. VIII aktu oskarżenia – Sąd Okręgowy daje wiarę świadkowi
M. R. Bez należytego uzasadnienia odmawia wiary twierdzeniom świadka B.,
któremu oskarżony miał dwukrotnie sprzedać narkotyk. Nie rozważono również
wersji podanej przez oskarżonego, który w logiczny sposób tłumaczy powody
fałszywego pomówienia jako zemstę za wcześniejsze nieporozumienia z rodziną”.
Analiza wywodów zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego pozwala
na stwierdzenie, że kwestiami podniesionymi w zacytowanym fragmencie apelacji
Sąd ten nie zajął się wcale. Trudno bowiem uznać za rzetelne odniesienie się do
stanowiska apelującego lakoniczne stwierdzenie, że „Nie można także w realiach
sprawy (…) twierdzić, że (…) odmowa wiary twierdzeniom świadka B. nastąpiła bez
należytego uzasadnienia, które w pisemnych motywach wyroku zostało
przedstawione”. Lakoniczność jawi się jako wręcz jaskrawa, jeśli przypomnieć, że
Sąd Najwyższy rozpoznając sprawę po raz pierwszy, w wyroku z dnia 7 sierpnia
2013 r. zauważył, że: „Równie ogólnikowo odniósł się Sąd odwoławczy do innych
argumentów apelacji, bo tylko przez odesłanie do uzasadnienia Sądu I instancji.
Tam natomiast nie ma np. ustosunkowania się do linii obrony oskarżonego wobec
zarzutu z pkt. VIII – czyn VII wyroku, przedstawionej w toku wyjaśnień na rozprawie
w dniu 8 lutego 2010 r. (k. 2001 – 4, t. X)”. Kwestia ta zresztą trafnie podniesiona
została również w uzasadnieniu kasacji. Pozwala to na konkluzję, że Sąd
7
Apelacyjny ponownie nie rozpoznał istoty zarzutu apelacyjnego dotyczącego czynu
przypisanego skazanemu w pkt VII wyroku Sądu pierwszej instancji, naruszając w
ten sposób przepisy art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k., a nadto, co
wskazano w uzasadnieniu kasacji, nie dostosował się do znajdującego
zakotwiczenie w art. 442 § 3 k.p.k. zalecenia Sądu Najwyższego, zawartego w
wyroku z dnia 7 sierpnia 2013 r., sprowadzającego się do konieczności
respektowania w postępowaniu ponownym wymogów określonych w art. 433 § 2 i
457 § 3 k.p.k.
Zważywszy, że obraza prawa procesowego, której dopuścił się Sąd Apelacyjny,
miała charakter rażący oraz że mogła ona mieć istotny wpływ na treść
zaskarżonego kasacją orzeczenia, należało uchylić wyrok Sądu odwoławczego w
opisanej części i przekazać sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym. Konsekwencją orzeczenia kasatoryjnego w
odniesieniu do czynu zarzucanego w pkt VIII aktu oskarżenia (pkt VII wyroku) stało
się rozwiązanie z mocy prawa rozstrzygnięcia o karze łącznej pozbawienia
wolności, obejmującego przecież karę wymierzoną w pkt VII wyroku.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny będzie zobowiązany do
procedowania w zgodzie z wymaganiami wynikającymi z treści art. 433 § 2 i 457 §
3 k.p.k.