Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SO 9/14
POSTANOWIENIE
Dnia 27 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)
SSN Maciej Pacuda
SSA Anna Szczepaniak-Cicha (sprawozdawca)
w sprawie z protestu wyborczego W. K.
przeciwko ważności wyborów do Parlamentu Europejskiego
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 listopada 2014 r.,
wniosku o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu
Najwyższego z dnia 10 czerwca 2014 r.
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2014 r., Sąd Najwyższy na podstawie
art. 243 § 1 Kodeksu wyborczego pozostawił bez dalszego biegu protest wyborczy
T. K. przeciwko ważności wyborów do Parlamentu Europejskiego
przeprowadzonych w dniu 25 maja 2014 r. Sąd Najwyższy uznał, że protest nie
spełnia warunków z art. 241 Kodeksu wyborczego, gdyż nie wskazuje zarzutów i
dowodów w sposób prawem wymagany.
T. K. w piśmie z dnia 22 sierpnia 2014 r. zażądał wznowienia postępowania,
w którym zapadło postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2014 r.
Przytoczył argumenty zbliżone do zawartych w uzasadnieniu swego protestu
wyborczego.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania podlega odrzuceniu.
Kwestią dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania zakończonego
postanowieniem o pozostawieniu protestu wyborczego bez dalszego biegu Sąd
Najwyższy zajmował się już niejednokrotnie, wyrażając pogląd, że skarga taka nie
przysługuje (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2006 r.,
III SO 36/05, Legalis nr 186283, z dnia 16 marca 2006 r., III SO 2/06, Legalis nr
186262, z dnia 9 stycznia 2012 r., III SO 11/11, LEX nr 1163958). Sąd Najwyższy w
składzie rozpoznającym sprawę niniejszą podziela stanowisko przedstawione w
powołanych judykatach i choć zapatrywania tam wyrażone mają swój początek w
orzeczeniach podjętych na gruncie nieobowiązujących już ordynacji wyborczych, to
co do zasady zachowują aktualność.
W myśl art. 242 § 1 i 243 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks
wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm.), stosowanych odpowiednio w sprawach
dotyczących wyborów do Parlamentu Europejskiego w związku z art. 336 tego
Kodeksu, Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie trzech sędziów w
postępowaniu nieprocesowym i w formie postanowienia wydaje opinię w sprawie
protestu, natomiast pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę
do tego nieuprawnioną lub niespełniający warunków określonych w art. 241. O ile
opinia wyrażona zostaje po merytorycznym rozpatrzeniu protestu, o tyle
postanowienie o pozostawieniu protestu bez dalszego biegu ma charakter czysto
formalny, nie odnosi się do zarzutów, a więc do istoty protestu. Rozpoznawanie
protestów w trybie nieprocesowym oznacza odpowiednie stosowanie przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego, które dają się pogodzić z istotą i funkcją
postępowania w przedmiocie protestów wyborczych. Wznowienie postępowania
nieprocesowego reguluje art. 524 § 1 k.p.c., stanowiąc, że można żądać
wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
orzekającym co do istoty sprawy. Od uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21
kwietnia 1994 r., III CZP 40/94 (OSNC 1994 nr 11, poz. 210) jednolite jest
stanowisko orzecznictwa w przedmiocie niedopuszczalności wznowienia
postępowania nieprocesowego, gdy postępowanie to zostało zakończone
3
postanowieniem wprawdzie kończącym postępowanie w sprawie, ale nie
zawierającym rozstrzygnięcia merytorycznego. Postanowienie Sądu Najwyższego o
pozostawieniu protestu wyborczego bez dalszego biegu zapada w postępowaniu
nieprocesowym, ale nie jest rozstrzygnięciem merytorycznym. Jeśli przepis art. 524
§ 1 k.p.c. uznać za niesprzeczny z istotą i charakterem postępowania w
przedmiocie protestów, to - skoro postanowienie o pozostawieniu protestu bez
dalszego biegu nie zawiera rozstrzygnięcia merytorycznego - nie dochodzi do
spełnienia zasadniczej przesłanki, warunkującej możliwość wznowienia
postępowania na tej podstawie prawnej. Dodać trzeba, że art. 524 k.p.c. nie jest
przepisem regulującym problematykę wznowienia postępowania nieprocesowego
wyczerpująco, a w kwestiach nieunormowanych stosuje się odpowiednio przepisy o
wznowieniu postępowania procesowego (art. 399 - 416 k.p.c.). Odpowiednie
zastosowanie ma zatem także art. 410 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd odrzuca
skargę o wznowienie postępowania wniesioną po upływie przepisanego terminu,
niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie wznowienia.
O niedopuszczalności skargi o wznowienie postępowania w sprawie
zakończonej postanowieniem Sądu Najwyższego o pozostawieniu protestu
wyborczego bez dalszego biegu decyduje jednak przede wszystkim wzgląd na
ustrojową pozycję Sądu Najwyższego oraz na charakter i funkcję postępowania w
przedmiocie ważności wyborów. Zakres zadań Sądu Najwyższego został określony
w ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jednolity: Dz.U. z
2013 r., poz. 499 ze zm.). W każdym systemie wymiaru sprawiedliwości istnieje
najwyższa instancja sądowa, której orzeczenia nie podlegają dalszemu
zaskarżeniu. Przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym, dotyczące postępowania
(Rozdział 6), nie pozwalają na przyjęcie stanowiska, że orzeczenia Sądu
Najwyższego podlegają zaskarżeniu. Wyroki i postanowienia Sądu Najwyższego
nie są zaskarżalne ani skargą kasacyjną (art. 3981
k.p.c.), ani zażaleniem (art. 3941
k.p.c.), ani skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia (art. 4241
k.p.c.). W postępowaniu wyborczym Sąd Najwyższy nie
sprawuje wprawdzie wymiaru sprawiedliwości w trybie nadzoru nad działalnością
sądów powszechnych, lecz i w tym postępowaniu trzeba mieć na względzie
usytuowanie ustrojowe Sądu Najwyższego, wynikające z art. 175 i art. 183
4
Konstytucji RP. Sąd Najwyższy nie jest bowiem sądem powszechnym, a więc
sądem pierwszej czy drugiej instancji, zawsze orzeka poza tokiem instancji
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 r., III SO 2/09, OSNP
2011 nr 15-16, poz. 223). Ani przepisy Kodeksu wyborczego, ani odpowiednio
stosowane przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują możliwości
wnoszenia środków odwoławczych od orzeczeń Sądu Najwyższego, jako
naczelnego organu władzy sądowniczej. Niedopuszczalność skargi o wznowienie
postępowania, będącej nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, w postępowaniu
dotyczącym protestów wyborczych wynika również z wyjątkowego trybu
postępowania w przedmiocie ważności wyborów. Rozpoznawanie protestów
stanowi w tym porządku wyodrębnioną część, będącą w istocie postępowaniem
wstępnym przed wydaniem uchwały o ważności wyborów. Po podjęciu takiej
uchwały wznowienie postępowania wywołanego wniesieniem protestu byłoby
całkowicie sprzeczne z funkcją postępowania w przedmiocie ważności wyborów.
Sąd Najwyższy w dniu 7 sierpnia 2014 r. podjął uchwałę stwierdzającą ważność
wyborów do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w dniu 25 maja 2014 r.,
III SW 68/14 (Dz.U. z 2014 r., poz. 1166). Po podjęciu uchwały o ważności
wyborów do Parlamentu Europejskiego, na podstawie art. 244 § 1 i 2 w związku z
art. 336 Kodeksu wyborczego, jakakolwiek kontrola prawidłowości postanowień w
przedmiocie protestów wyborczych jest niedopuszczalna.
Sumując, Kodeks wyborczy nie przewiduje możliwości wnoszenia skargi o
wznowienie postępowania w sprawach dotyczących protestów wyborczych, a
odpowiednie stosowanie w tym postępowaniu przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego skutkuje uznaniem, że skarga o wznowienie postępowania w sprawie
zakończonej postanowieniem o pozostawieniu protestu bez dalszego biegu jest
niedopuszczalna i podlega odrzuceniu.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy na podstawie art. 524 § 1 k.p.c. i
art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. postanowił jak w sentencji.