Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SDI 34/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant : Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego Krajowej Izby
Radców Prawnych,
w sprawie radcy prawnego B. M.,
obwinionego z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 26 listopada 2014 r.
kasacji, wniesionej przez obrońcę obwinionego,
od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych
w […] z dnia 26 marca 2014 r.,
zmieniającego orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby
Radców Prawnych w […] z dnia 16 lipca 2013 r.,
na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 70
ust.1 i art. 741
ustawy o radcach prawnych
1. uchyla zaskarżone orzeczenie oraz orzeczenie Okręgowego
Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w […] i
postępowanie w sprawie umarza;
2
2. kosztami sądowymi postępowania obciąża:
- w zakresie postępowania przed Wyższym Sądem
Dyscyplinarnym - Krajową Izbę Radców Prawnych;
- w zakresie postępowanie przez Okręgowym Sądem
Dyscyplinarnym - Okręgową Izbę Radców Prawnych w […];
- w zakresie postępowania przed Sądem Najwyższym - Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Radca prawny B. M. został obwiniony o to, że nie złożył oświadczenia
lustracyjnego stosownie do art. 7 ust. 1 w związku z art. 4 pkt. 47 ustawy z dnia 18
października 2006 roku o ujawnieniu informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z
2007 r., Nr 63 poz. 425 z późn. zm.; dalej: ustawa lustracyjna), tj. popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. nr 10, poz. 65 z późn. zm.;
dalej: u.r.p.), w zw. z art. 45 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego
załącznik do Uchwały nr 7/2007 Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 10
listopada 2007 r.
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w [...]
orzeczeniem z dnia 16 lipca 2013 r., uznał obwinionego radcę prawnego B. M. za
winnego popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, określonego w art. 64 ust. 1 pkt
2 u.r.p. w zw. z art. 45 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, za które na
podstawie art. 65 ust. 1 pkt 1 u.r.p. wymierzył mu karę upomnienia.
Od tego orzeczenia odwołanie na niekorzyść obwinionego wniósł Minister
Sprawiedliwości, podnosząc zarzut obrazy przepisów postępowania – art. 413 § 2
pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 74¹ u.r.p. i art. 413 w zw. z art. 424 k.p.k. w zw. z art. 74¹
u.r.p. oraz zarzut rażącej niewspółmierności kary. Wniósł o zmianę zaskarżonego
orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych
w […] z dnia 16 lipca 2013 r., poprzez uznanie obwinionego radcy prawnego B. M.
za winnego tego, że w dniu 12 marca 2008 r. w P. złożył niezgodne z prawdą
oświadczenie lustracyjne, w którym stwierdził, że nie pracował, nie pełnił służby, ani
3
nie był współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa w okresie od dnia 22
lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r., tj. przewinienia dyscyplinarnego określonego
w art. 64 ust. 1 pkt 2 u.r.p. i za tak opisany czyn wymierzenie mu kary zawieszenia
prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres 3 lat oraz zakaz
wykonywania patronatu przez okres 5 lat.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Rady Radców Prawnych orzeczeniem z
dnia 26 marca 2014 r., zmienił orzeczenie Sądu meriti w zakresie wymiaru kary w
ten sposób, że za przypisane obwinionemu przewinienie dyscyplinarne wymierzył
karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu na okres 2 lat oraz zakaz
wykonywania patronatu na okres 5 lat. Sąd ten nie zmodyfikował natomiast opisu
czynu przypisanego obwinionemu.
Orzeczenie Sądu drugiej instancji zostało zaskarżone kasacją obrońcy
obwinionego, w której podniesiono następujące zarzuty:
1) rażącego naruszenia prawa procesowego przez istotne ograniczenie
obwinionemu możliwości obrony na posiedzeniu Wyższego Sądu Dyscyplinarnego
w dniu 26 marca 2014 r., przez rozpoznanie sprawy pod nieobecność obrońcy
obwinionego, którą usprawiedliwił i wniósł o odroczenie rozprawy, przy czym
obwiniony nie zgodził się na rozpoznanie sprawy bez udziału w niej obrońcy;
2) rażącego naruszenia prawa materialnego – art. 70 ust. 1 i 3a u.r.p.,
poprzez wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec obwinionego po upływie
trzech lat od daty popełnienia zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego oraz
przeprowadzenie postępowania zakończonego wydaniem orzeczenia o ukaraniu
obwinionego, pomimo upływu okresu przedawnienia ścigania oraz karalności
przewinienia dyscyplinarnego;
3) rażącą niewspółmierność wymierzonej obwinionemu kary w stosunku do
stopnia zawinienia i negatywnych skutków społecznych zarzuconego obwinionemu
przewinienia dyscyplinarnego.
Na podstawie tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia w całości tak odnośnie do orzeczenia Okręgowego Sądu
Dyscyplinarnego w […], jak i Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i umorzenie
postępowania dyscyplinarnego, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
4
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wyższemu Sądowi
Dyscyplinarnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna przede wszystkim w zakresie, w jakim podniesiono w
niej zarzut upływu terminu przedawnienia ścigania oraz karalności przewinienia
dyscyplinarnego.
Zgodnie bowiem z art. 70 ust. 1 u.r.p. nie można wszcząć postępowania
dyscyplinarnego, jeżeli od chwili popełnienia przewinienia upłynęły trzy lata. Należy
przy tym zaznaczyć, że tzw. kłamstwo lustracyjne nie jest przestępstwem, a zatem i
odpowiedzialność na podstawie ustawy lustracyjnej nie jest odpowiedzialnością
karną. Dlatego też nie stosuje się w zakresie postępowania dyscyplinarnego o czyn
stanowiący tzw. kłamstwo lustracyjne właściwych dla przestępstw terminów
przedawnienia, określonych w rozdz. XI Kodeksu karnego.
W tym kontekście trzeba zauważyć, że jak wynika z orzeczenia Sądu
lustracyjnego, tj. orzeczenia Sądu Okręgowego w L. z dnia 12 kwietnia 2011 r.,
złożenie oświadczenia lustracyjnego przez obwinionego nastąpiło 12 marca 2008 r.
(k. 2). Tymczasem wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego nosi datę
17 kwietnia 2012 r. (k. 40). Prowadzi to do uznania, że wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego nastąpiło po upływie 3 lat od daty czynu, a zatem procedowanie
Sądów obu instancji było niedopuszczalne w świetle art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z
art. 74¹ u.r.p. Jednocześnie doszło także do upływu 5-letniego terminu
przedawnienia karalności przewinienia dyscyplinarnego, określonego w art. 70 ust.
3a u.r.p., skoro orzeczenie sądu drugiej instancji zostało wydane 26 marca 2014 r.
(k. 200).
Dla prezentowanego stanowiska nie ma znaczenia treść wadliwego i
niepełnego opisu czynu, który nie zawiera daty czynu oraz pozornie wskazuje na
popełnienie przewinienia dyscyplinarnego w formie zaniechania. Trzeba bowiem
zauważyć, że istotą zarzuconego obwinionemu deliktu dyscyplinarnego było tzw.
kłamstwo lustracyjne, a to zostało dokonane z chwilą złożenia oświadczenia, o
którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy lustracyjnej w związku z tym, że taki obowiązek
ciąży na osobach wykonujących zawód radcy prawnego (art. 4 pkt 47 tej ustawy).
5
Na marginesie warto zaznaczyć, że nic nie stało na przeszkodzie wszczęciu
postępowania dyscyplinarnego zaraz po powzięciu informacji o toczącym się
postępowaniu lustracyjnym w sprawie radcy prawnego B. M. i jego zawieszeniu do
czasu zakończenia tego procesu. Taki sposób procedowania jest uprawniony ze
względu na zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądu dyscyplinarnego oraz
uzasadniony istotnymi względami praktycznymi, tj. zapobieżeniem upływowi
krótkiego, bo 3-letniego terminu przedawnienia ścigania deliktu dyscyplinarnego
(art. 70 ust. 1 u.r.p.).
Sąd Najwyższy ograniczył rozpoznanie kasacji do zarzutu przedawnienia
ścigania i karalności przewinienia dyscyplinarnego, albowiem, wobec uznania jego
zasadności, bezprzedmiotowe stały się zarzuty obrazy prawa procesowego oraz
rażącej niewspółmierności kary (art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k. w zw. z art.
74¹ u.r.p.).
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.