Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 305/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie D. S.,
skazanego z art. 278 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2014 r.,
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego - na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w Z.,
z dnia 14 lutego 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 14 lutego 2014 r., orzekł w następujący
sposób:
1. oskarżonego D. S. uznał za winnego tego, że w dniu 7 lutego 2013 roku
w Z. w markecie TESCO, wspólnie i w porozumieniu z ustaloną osobą,
zabrał w celu przywłaszczenia 5 butelek alkoholu w postaci whisky Jack
Daniels, o pojemności 0,7 litra, o łącznej wartości 414,95 zł, na szkodę
2
TESCO, z tym ustaleniem, iż czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po
odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne
przestępstwo podobne, to jest winnego popełnienia występku z art. 278
§ 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw.
z art. 64 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia
wolności;
2. oskarżonego D. S. uznał za winnego tego, że w dniu 10 lutego 2013
roku na Komisariacie II Policji w Z., podczas przesłuchania w
charakterze podejrzanego w sprawie o sygn. akt 3 Ds …/13, podając do
protokołu dane osobowe swojego brata G. S., skierował przeciwko
niemu postępowanie karne, w sprawie kradzieży alkoholu w dniu 7
lutego 2013 roku, wspólnie i w porozumieniu z ustaloną osobą, na
szkodę TESCO, z tym ustaleniem, iż czynu tego dopuścił się w ciągu 5
lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za
umyślne przestępstwo podobne, to jest winnego popełnienia występku z
art. 235 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 235 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia
wolności;
3. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu
orzeczone wobec niego w pkt 1 i 2 wyroku kary pozbawienia wolności i
wymierzył mu karę łączną 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności;
4. zwolnił oskarżonego w całości od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu
Państwa kosztów sądowych, w tym opłaty.
Wyrok powyższy nie został zaskarżony przez żadną ze stron postępowania i
stał się prawomocny w dniu 22 lutego 2014 roku (k. 169).
Kasację od powyższego wyroku, na korzyść D. S., wniósł Prokurator
Generalny, który zaskarżając wyrok w całości zarzucił rażące i mające istotny
wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa karnego procesowego, tj. art.
387 § 2 k.p.k., skutkujące uwzględnieniem wniosku oskarżonego o skazanie go bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego i wydanie wyroku skazującego
zgodnie z tym wnioskiem, w następstwie czego doszło do rażącego naruszenia
przepisów prawa karnego materialnego tj. art. 4 k.k. i art. 278 § 1 k.k., polegającego
3
na niezastosowaniu przez Sąd ustawy obowiązującej w dacie orzekania,
względniejszej dla oskarżonego, co doprowadziło do przypisania D. S. w pkt 1
części dyspozytywnej wyroku popełnienia przestępstwa kradzieży zamiast
wykroczenia opisanego w art. 119 § 1 k.w., a nadto art. 64 § 1 k.k. poprzez błędne
ustalenie, że przypisany oskarżonemu w pkt 2 części dyspozytywnej wyroku czyn z
art. 235 k.k. został popełniony w warunkach powrotu do przestępstwa, określonych
w tym przepisie.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, co umożliwiło jej
uwzględnienie w trybie przewidzianym w art. 535 § 5 k.p.k.
Przepis art. 119 § 1 k.w. stanowi, że kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą
rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza ¼ wartości minimalnego
wynagrodzenia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Wskazane wyżej brzmienie przepisu art. 119 § 1 k.w. zostało nadane po myśli art. 2
pkt 4 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 1247), który wszedł w
życie z dniem 9 listopada 2013 r. Zgodnie natomiast z rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia za
pracę w 2014 roku (Dz. U. z 2013 r., poz. 1074) od dnia 1 stycznia 2014 roku
wynagrodzenie to zostało ustalone w wysokości 1680 złotych, a zatem ¼ tego
wynagrodzenia wynosiła 420 złotych.
W świetle powyższych uwag w dacie orzekania w rozważanej sprawie
obowiązywała ustawa względniejsza dla sprawcy w rozumieniu art. 4 § 1 k.k. (przed
zmianą normatywną wartość graniczna skradzionej rzeczy, oddzielająca
wykroczenie od występku, wynosiła 250 złotych), co oznacza, że ze względu na
wartość skradzionego alkoholu (414,95 zł) przypisany D. S. w pkt 1. wyroku Sądu
Rejonowego z dnia 14 lutego 2014 r., czyn wyczerpywał znamiona wykroczenia z
art. 119 § 1 k.w., a nie przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. Mając na uwadze określone
w art. 4 k.k. reguły intertemporalne Sąd Rejonowy zobowiązany był natomiast
orzekać w oparciu o stan prawny obowiązujący w chwili orzekania, a nie w chwili
4
popełnienia przez oskarżonego czynu, skoro ustawa nowa była dla niego
względniejsza.
Tym samym stwierdzenie, że D. S. dopuścił się przestępstwa z art. 278 § 1 k.k.
w zw. z art. 64 § 1 k.k. stanowiło konsekwencję rażącej obrazy prawa materialnego
tj. art. 4 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k., mającej istotny wpływ na treść wyroku.
Efektem takiego postąpienia było natomiast przypisanie D. S. popełnienia
przestępstwa kradzieży w warunkach powrotu do przestępstwa i wymierzenie
stosownej kary, w sytuacji, gdy zachowaniem swoim wyczerpał on znamiona
wykroczenia.
Zauważyć ponadto należy, że w pkt 2 wyroku z dnia 14 lutego 2014 r., Sąd
Rejonowy przypisał D. S. popełnienie przestępstwa z art. 235 k.k. ustalając, że
„czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary
pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne”. Jak trafnie wskazuje w
kasacji Prokurator Generalny zamieszczenie w pkt 2 wyroku Sądu Rejonowego tak
ogólnikowego stwierdzenia w korelacji z brakiem pisemnego uzasadnienia
wymienionego orzeczenia nie pozwala na ustalenie, co stanowiło podstawę
przyjęcia, że oskarżony działał w warunkach powrotu do przestępstwa. Z akt
sprawy wynika jedynie, że na rozprawie w dniu 14 lutego 2014 roku dopuszczono
dowód z akt Sądu Rejonowego w Z. w sprawach o sygn. akt […] „na okoliczność
uprzedniej karalności oskarżonego i skazania za czyn podobnego rodzaju celem
ustalenia, czy zachodzą przesłanki do przyjęcia, iż zarzucany mu czyn został
popełniony w warunkach art. 64 § 1 k.k.” Analiza ujawnionej w sprawie karty karnej
(k. 110) nie stanowi jednak obecnie wystarczającej podstawy do stwierdzenia, że
czynu z art. 235 k.k. oskarżony dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa.
W konsekwencji procedowanie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie odbyło
się z rażącym naruszeniem normy wynikającej z art. 387 § 2 k.p.k., skoro wydane w
sprawie orzeczenie na skutek złożonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze
nie jest zgodne z normami prawa materialnego. To zaś uzasadnia potrzebę
uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu. W postępowaniu ponownym Sąd Rejonowy
weźmie pod uwagę wskazane wyżej zapatrywania prawne odnoszące się do
zmiany przepisów, które mają zastosowanie do przypisanej oskarżonemu kradzieży
5
alkoholu, a w odniesieniu do czynu zarzucanego oskarżonemu z art. 235 k.k. ustali,
czy D. S. dopuścił się tego przestępstwa w warunkach powrotu do przestępstwa,
pamiętając w tym względzie o treści art. 115 § 3 k.k.
Na marginesie wskazać jedynie należy, że w realiach niniejszej sprawy
zbędne było powoływanie w podstawach wymiaru kary przepisu art. 64 § 1 k.k.,
skoro Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku nie wymierzył D.S. kar pozbawienia
wolności powyżej górnych granic ustawowego zagrożenia za dane przestępstwo.
Jeżeli bowiem sąd wymierza karę w granicach przewidzianych przez ustawę w
przepisie określającym dany typ przestępstwa, którego znamiona sprawca swoim
zachowaniem wypełnił i nie jest obowiązkowe ("sąd może wymierzyć") orzekanie
ponad tymi granicami, to przywoływanie przepisu art. 64 § 1 k.k. także w podstawie
wymiaru kary jest zbędne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października
2011 r., V KK 234/11, LEX nr 1044075).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej wyroku.