V KK 333/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III KK 321/12 III KK 270/11
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V KK 333/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie R. M.,
skazanego z art. 286 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 16 grudnia 2014r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w K.
z dnia 14 października 2013r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części zobowiązującej R. M. do
naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem (pkt III);
wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 14 października 2013r., wydanym
w trybie art. 335 k.p.k. w zw. z art. 343 § 1 k.p.k., R.M. został skazany za czyn
określony w art. 286 § 1 k.k. na karę roku pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na 3 lata; w punkcie trzecim wyroku, na podstawie art.
72 § 2 k.k. oskarżonego zobowiązano do naprawienia szkody wyrządzonej
2
przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Przedsiębiorstwa
Handlowo – Usługowego „G.” M.Z. i K.Ś. kwoty 37.200 zł w terminie 2 lat od
uprawomocnienia orzeczenia; oskarżony został zwolniony od obowiązku uiszczenia
kosztów procesu.
Wyrok ten uprawomocnił się bez zaskarżenia.
Kasację od tego wyroku, na korzyść R. M., wniósł Prokurator Generalny.
Zaskarżył wyrok w części dotyczącej nałożenia obowiązku naprawienia szkody,
podnosząc zarzut rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia
przepisów prawa procesowego – art. 343 § 1 i 6 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k.
polegającego na uwzględnieniu zawartego w akcie oskarżenia wadliwego wniosku
prokuratora o skazanie R. M. bez przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie na
podstawie art. 72 § 2 k.k., wbrew unormowaniu zawartemu w art. 415 § 5 k.p.k.
obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, podczas gdy w tym
zakresie Sąd Rejonowy w K. nakazem zapłaty z dnia 10 października 2011r., orzekł
o obowiązku zapłaty przez oskarżonego kwoty będącej równowartością wysokości
szkody na rzecz M. Z. i K. Ś.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie III
jego części dyspozytywnej.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja prokuratora Generalnego była zasadna w stopniu oczywistym,
uzasadniającym jej uwzględnienie w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Przepis art. 415 § 5 zdanie drugie k.p.k. zawiera tzw. klauzulę
antykumulacyjną, przewidującą, że obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się,
jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego
postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.
W toku dochodzenia prowadzonego w tej sprawie prokurator uzyskał odpis
nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydany przez Sąd Rejonowy w K.
w dniu 10 października 2011r. w sprawie V GNc …/11, którym nakazano R. M.
zapłacenie powodom M. Z. oraz K. Ś. kwoty 37.200 zł z ustawowymi odsetkami
(k.36). Wprawdzie, jak wynika z dołączonego do kasacji kolejnego odpisu tego
nakazu, uprawomocnił się on dopiero w dniu 24 listopada 2013r., ale ta kwestia nie
ma istotnego znaczenia dla oceny prawidłowości zaskarżonego wyroku. Wszak
3
przepis art. 415 § 5 k.p.k. mówi nie tylko o prawomocnym orzeczeniu, ale i sytuacji
sprawy zawisłej. Nie ulega natomiast wątpliwości, że ten nakaz dotyczył tego
samego roszczenia, które wynikało z przestępstwa przypisanego R. M.
Dysponując odpisem nakazu zapłaty już prokurator uzgadniając z wówczas
podejrzanym R. M. konsensualne zakończenie sprawy (art. 335 § 1 k.p.k.), nie miał
podstaw do proponowania nałożenia obowiązku naprawienia szkody, gdyż
uzgodnienie takie kolidowało z treścią art. 415 § 5 zd. drugie k.p.k. Błąd ten
powtórzył we wniosku zawartym w akcie oskarżenia, a Sąd Rejonowy bezkrytycznie
wniosek ten w całości zaakceptował i uwzględnił w zaskarżonym obecnie wyroku.
Bezspornym pozostaje, że klauzula antykumulacyjna dotyczy również
nakładanego na podstawie art. 72 § 2 k.k. obowiązku naprawienia szkody, w którym
to zakresie wypowiadał się już niejednokrotnie Sąd Najwyższy (por. wyroki z dnia 28
listopada 2012r., III KK 321/12 czy 16 listopada 2011r., III KK 270/11). Ratio legis tej
klauzuli jest oczywiste – konieczność uniknięcia wielu tytułów wykonawczych
dotyczących tego samego roszczenia. Do takiej natomiast sytuacji doprowadziło
orzeczenie w zaskarżonym wyroku obowiązku naprawienia szkody, co do której w
momencie wyrokowania toczyło się odrębne postępowanie, a obecnie o której już w
tym innym postępowaniu prawomocnie orzeczono.
W tej sytuacji w pełni zasadnie Prokurator Generalny podniósł zarzut rżącego i
mającego istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenia przepisu art. 415
§ 5 k.p.k. Trafny był też wniosek skarżącego, że wyeliminowanie stwierdzonego
naruszenia nastąpi już przez uchylenie punktu trzeciego zaskarżonego wyroku, bez
potrzeby wydawania jakiegokolwiek w tej mierze orzeczenia następczego.
Konsekwencją przedstawionego powyżej rozumowania musiało być
orzeczenie wyrażone w części dyspozytywnej wyroku Sądu Najwyższego.
Wydatki postępowania kasacyjnego, zgodnie z art. 638 k.p.k. obciążają Skarb
Państwa.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie R. M.,
skazanego z art. 286 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 16 grudnia 2014r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w K.
z dnia 14 października 2013r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części zobowiązującej R. M. do
naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem (pkt III);
wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 14 października 2013r., wydanym
w trybie art. 335 k.p.k. w zw. z art. 343 § 1 k.p.k., R.M. został skazany za czyn
określony w art. 286 § 1 k.k. na karę roku pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na 3 lata; w punkcie trzecim wyroku, na podstawie art.
72 § 2 k.k. oskarżonego zobowiązano do naprawienia szkody wyrządzonej
2
przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Przedsiębiorstwa
Handlowo – Usługowego „G.” M.Z. i K.Ś. kwoty 37.200 zł w terminie 2 lat od
uprawomocnienia orzeczenia; oskarżony został zwolniony od obowiązku uiszczenia
kosztów procesu.
Wyrok ten uprawomocnił się bez zaskarżenia.
Kasację od tego wyroku, na korzyść R. M., wniósł Prokurator Generalny.
Zaskarżył wyrok w części dotyczącej nałożenia obowiązku naprawienia szkody,
podnosząc zarzut rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia
przepisów prawa procesowego – art. 343 § 1 i 6 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k.
polegającego na uwzględnieniu zawartego w akcie oskarżenia wadliwego wniosku
prokuratora o skazanie R. M. bez przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie na
podstawie art. 72 § 2 k.k., wbrew unormowaniu zawartemu w art. 415 § 5 k.p.k.
obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, podczas gdy w tym
zakresie Sąd Rejonowy w K. nakazem zapłaty z dnia 10 października 2011r., orzekł
o obowiązku zapłaty przez oskarżonego kwoty będącej równowartością wysokości
szkody na rzecz M. Z. i K. Ś.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie III
jego części dyspozytywnej.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja prokuratora Generalnego była zasadna w stopniu oczywistym,
uzasadniającym jej uwzględnienie w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Przepis art. 415 § 5 zdanie drugie k.p.k. zawiera tzw. klauzulę
antykumulacyjną, przewidującą, że obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się,
jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego
postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.
W toku dochodzenia prowadzonego w tej sprawie prokurator uzyskał odpis
nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydany przez Sąd Rejonowy w K.
w dniu 10 października 2011r. w sprawie V GNc …/11, którym nakazano R. M.
zapłacenie powodom M. Z. oraz K. Ś. kwoty 37.200 zł z ustawowymi odsetkami
(k.36). Wprawdzie, jak wynika z dołączonego do kasacji kolejnego odpisu tego
nakazu, uprawomocnił się on dopiero w dniu 24 listopada 2013r., ale ta kwestia nie
ma istotnego znaczenia dla oceny prawidłowości zaskarżonego wyroku. Wszak
3
przepis art. 415 § 5 k.p.k. mówi nie tylko o prawomocnym orzeczeniu, ale i sytuacji
sprawy zawisłej. Nie ulega natomiast wątpliwości, że ten nakaz dotyczył tego
samego roszczenia, które wynikało z przestępstwa przypisanego R. M.
Dysponując odpisem nakazu zapłaty już prokurator uzgadniając z wówczas
podejrzanym R. M. konsensualne zakończenie sprawy (art. 335 § 1 k.p.k.), nie miał
podstaw do proponowania nałożenia obowiązku naprawienia szkody, gdyż
uzgodnienie takie kolidowało z treścią art. 415 § 5 zd. drugie k.p.k. Błąd ten
powtórzył we wniosku zawartym w akcie oskarżenia, a Sąd Rejonowy bezkrytycznie
wniosek ten w całości zaakceptował i uwzględnił w zaskarżonym obecnie wyroku.
Bezspornym pozostaje, że klauzula antykumulacyjna dotyczy również
nakładanego na podstawie art. 72 § 2 k.k. obowiązku naprawienia szkody, w którym
to zakresie wypowiadał się już niejednokrotnie Sąd Najwyższy (por. wyroki z dnia 28
listopada 2012r., III KK 321/12 czy 16 listopada 2011r., III KK 270/11). Ratio legis tej
klauzuli jest oczywiste – konieczność uniknięcia wielu tytułów wykonawczych
dotyczących tego samego roszczenia. Do takiej natomiast sytuacji doprowadziło
orzeczenie w zaskarżonym wyroku obowiązku naprawienia szkody, co do której w
momencie wyrokowania toczyło się odrębne postępowanie, a obecnie o której już w
tym innym postępowaniu prawomocnie orzeczono.
W tej sytuacji w pełni zasadnie Prokurator Generalny podniósł zarzut rżącego i
mającego istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenia przepisu art. 415
§ 5 k.p.k. Trafny był też wniosek skarżącego, że wyeliminowanie stwierdzonego
naruszenia nastąpi już przez uchylenie punktu trzeciego zaskarżonego wyroku, bez
potrzeby wydawania jakiegokolwiek w tej mierze orzeczenia następczego.
Konsekwencją przedstawionego powyżej rozumowania musiało być
orzeczenie wyrażone w części dyspozytywnej wyroku Sądu Najwyższego.
Wydatki postępowania kasacyjnego, zgodnie z art. 638 k.p.k. obciążają Skarb
Państwa.