Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 353/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Andrzej Stępka
w sprawie M. C. i in.,
skazanych z art. 158 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu,
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w dniu 16 grudnia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanych,
od postanowienia Sądu Okręgowego w O.,
z dnia 15 maja 2014 r.
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w O.,
z dnia 11 marca 2014 r.,
postanowił:
uchylić zaskarżone postanowienie oraz utrzymane nim w
mocy postanowienie Sądu Rejonowego w O. z dnia 11 marca
2014 r. i sprawę w przedmiocie wniosku obrońcy skazanych M.
C., D. K. i G. P. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku
przekazać Sądowi Rejonowemu w O. do ponownego
rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w O. wyrokiem z dnia 26 lutego 2014 r., uznał oskarżonych
M. C., D. K. i G. P. za winnych popełnienia przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. w zw. z
2
art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., za które wymierzył im kary po 6 (sześć)
miesięcy pozbawienia wolności, których wykonanie warunkowo zawiesił
oskarżonemu M. C. na okres 3 (trzech) lat próby, oddając go w tym czasie pod
dozór kuratora sądowego, a oskarżonym D. K. i G. P. na okres 2 (dwóch) lat próby.
W dniu 7 marca 2014 r. obrońca skazanych M. C., D. K. i G. P. złożył do
Sądu Rejonowego w O. wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
doręczenie odpisu wyroku z dnia 26 lutego 2014 r., wraz z uzasadnieniem.
Postanowieniem z dnia 11 marca 2014 r., Sąd Rejonowy w O. nie uwzględnił
wniosku obrońcy skazanych M. C., D. K. i G. P. o przywrócenie terminu do
sporządzenia uzasadnienia wyroku.
Zażalenie na to postanowienie wniósł obrońca skazanych zarzucając obrazę
prawa procesowego, mogącą mieć wpływ na jego treść, to jest art. 126 § 1 k.p.k.,
przez wyrażenie błędnego poglądu, że niedotrzymanie przez obrońcę terminu
zawitego do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku
celem jego zaskarżenia, nie stanowi przyczyny od strony niezależnej w rozumieniu
art. 126 § 1 k.p.k., podczas gdy zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa sądowego,
takie zaniechanie obrońcy w myśl tego przepisu zawsze stanowi przyczynę
niezależną od samego oskarżonego.
W konkluzji obrońca skazanych wniósł o zmianę zaskarżonego
postanowienia i przywrócenie terminu do sporządzenia uzasadnienia wyroku w
sprawie M. C., D. K. i G. P.
Postanowieniem z dnia 15 maja 2014 r., Sąd Okręgowy w O. utrzymał w
mocy zaskarżone postanowienie.
Kasację od postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 15 maja 2014 r. na
podstawie art. 521 § 1 k.p.k. wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, zarzucając
„rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa procesowego, to
jest art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. polegające na nienależytym i dowolnym
rozważeniu sformułowanego w zażaleniu obrońcy oskarżonych zarzutu
wskazującego na to, że Sąd I instancji, orzekając o odmówieniu przywrócenia
skazanym terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku wraz z
uzasadnieniem, naruszył art. 126 § 1 k.p.k., niezasadnie przyjmując, że uchybili oni
3
terminowi zawitemu z przyczyn od siebie zależnych, w sytuacji gdy to ich obrońca z
własnej winy nie dotrzymał terminu zawitego”.
W konkluzji Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia Sądu Rejonowego w O. i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest zasadna w stopniu oczywistym
w rozumieniu art. 535 § 5 k.p.k., w związku z czym należało uwzględnić ją w
całości.
Stosownie do treści art. 521 § 1 k.p.k. Rzecznik Praw Obywatelskich może
wystąpić z kasacją od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego
postępowanie. Orzeczeniem takim jest niewątpliwie prawomocne postanowienie
sądu o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na
piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, albowiem zamyka ono możliwość
zaskarżenia orzeczenia wydanego w tym przedmiocie w pierwszej instancji i w ten
sposób kończy postępowania w tej kwestii.
W doktrynie i orzecznictwie od dawna zgodnie przyjmuje się, że zawinione
niedotrzymanie terminu zawitego przez obrońcę jest przyczyną niezależną od
oskarżonego, uzasadniającą przywrócenie mu tego terminu (zob. np.
postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2000 r., IV KKN 32/99, Lex nr 39913; L.K.
Paprzycki (red.), J. Grajewski, S. Steinborn, Komentarz do art. 126 Kodeksu
postępowania karnego, teza 10, Lex 2014).
Z treści uzasadnienia zaskarżonego kasacją postanowienia wynika, że Sąd
Okręgowy w O. akceptuje powyższe stanowisko Sądu Najwyższego i
piśmiennictwa, przy czym uznaje za nieprzekonujące tłumaczenia obrońcy, że
uzgadniał z oskarżonymi, bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku, iż podejmie się
czynności zmierzających do zaskarżenia orzeczenia w sytuacji, gdy sami oskarżeni
będąc świadomymi konieczności dotrzymania siedmiodniowego terminu do
złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem,
wniosek taki na druku firmowym swego obrońcy zawarli, przy czym jest on
opatrzony datą 6 marca 2013 r. (powinno być 6 marca 2014 r.). Ta okoliczność nie
może jednak świadczyć o tym, że oskarżeni nie wyrazili woli złożenia wniosku o
4
sporządzenie uzasadnienia wyroku bezpośrednio po jego ogłoszeniu. Przeciwnie,
złożenie na druku firmowym obrońcy wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku
wraz z uzasadnieniem wskazuje, że oskarżeni niezwłocznie po uzyskaniu wiedzy o
uchybieniu ich obrońcy w tym zakresie podjęli działania mające na celu zaskarżenie
orzeczenia Sądu Rejonowego w O.
Zarówno Sąd I instancji, jak i Sąd odwoławczy zdają się przy tym
abstrahować od okoliczności, że na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 roku wszyscy
oskarżeni – podobnie jak i ich obrońca – wnosili o uniewinnienie od popełnienia
zarzucanego im czynu. Okoliczność ta w korelacji z wyrażonym w zażaleniu na
postanowienie Sądu Rejonowego w O. z dnia 11 marca 2014 r. oświadczeniem
obrońcy może wskazywać, że wola zaskarżenia wyroku Sądu I instancji została
przez oskarżonych przekazana obrońcy bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku w dniu
26 lutego 2014 roku. Za nieporozumienie należy przy tym uznać argumentację, że
obrońca winien tak zorganizować sobie obowiązki, aby dochować terminów –
jakkolwiek bowiem tego rodzaju konstatacja jest oczywista, to jednak w żadnym
razie zaniechanie obrońcy nie może obciążać oskarżonego i szkodzić jego
interesowi procesowemu, gdyż jest to przyczyna od strony (a nie od jego obrońcy)
niezależna w rozumieniu art. 126 § 1 k.p.k.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że podniesiony w kasacji
Rzecznika Praw Obywatelskich zarzut jest zasadny. Sąd Okręgowy dopuścił się
bowiem naruszenia wskazanych w zarzucie przepisów, a naruszenie to miało
charakter rażący i niewątpliwie miało istotny wpływ na treść orzeczenia. Rodzaj
zaistniałych uchybień oraz konieczność poczynienia dodatkowych ustaleń czyni zaś
koniecznym uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim w mocy
postanowienia Sądu Rejonowego w O. z dnia 11 marca 2014 r.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.