Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 111/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi A. K. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w W. z dnia 29 września 2011
r., wydanym w sprawie z wniosku M. D.
przy uczestnictwie T. W., A. K., D. V., I. F., K. T. i A. K.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia skarżącego
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 29 maja 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 29 maja 2014 r. Sąd Okręgowy w W. odrzucił
skargę A. K. o wznowienie postępowania z powodu nieoparcia jej na ustawowej
podstawie (art. 410 § 1 k.p.c.).
Sąd ustalił, że A. K. wniósł skargę o wznowienie postępowania w sprawie z
wniosku M. D. przy udziale m.in. wnoszącego skargę o dział spadku,
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w W. z dnia 29
września 2011 r. Jako podstawę wznowienia wskazał nieważność postępowania
spowodowaną nienależytą jego reprezentacją jako małoletniego uczestnika
postępowania zarówno przed Sądem pierwszej, jak i drugiej instancji; działała w
jego imieniu matka K. T., mimo sprzeczności interesów między nią a małoletnim
synem.
Sąd Okręgowy stwierdził, że małoletni uczestnik postępowania – wbrew
twierdzeniom skargi – w postępowaniu odwoławczym (sygn. akt … 262/11)
i postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (sygn. akt … 916/08) był
reprezentowany przez kuratora, ustanowionego postanowieniem Sądu Rejonowego
w W., wydanym w sprawie … 385/10 w osobie D. K. w celu reprezentowania
małoletniego A. K. w postępowaniu sądowym o dział spadku po J. D.
W tej sytuacji, zdaniem Sądu nie można podzielić zarzutu, że
w postępowaniach, których wznowienia domaga się wnoszący skargę, nie był on
należycie reprezentowany jako małoletni uczestnik postępowania. Skarga
o wznowienie postępowania została zatem oparta na nieistniejącej podstawie
wznowienia.
W zażaleniu pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia. Zarzucił przede wszystkim, że małoletni uczestnik postępowania nie
był należycie reprezentowany w postępowaniu odwoławczym, albowiem kurator –
po zawiadomieniu o przeszkodzie uniemożliwiającej mu stawienie się w Sądzie
w dniu 29 września 2011 r. – nie wziął udziału w rozprawie i nie zajął stanowiska
w sprawie. Zdaniem skarżącego sposób sprawowani kurateli przez D. K. nie
odpowiadał wymaganiom prawa (art. 154, 155 §1 i 156 k.r.o.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W uchwale z dnia 14 czerwca 1980 r., III CZP 19/80 (OSNC 1980, nr 11, poz.
205) Sąd Najwyższy orzekł, że nie uzasadnia wznowienia postępowania w myśl art.
3
401 pkt 2 k.p.c. wskazana przez wnoszącego skargę o wznowienie okoliczność, że
kurator ustanowiony przez sąd rejonowy w sprawie o dział spadku na podstawie art.
99 k.r.o. nienależycie bronił jego interesów.
Kurator, o którym mowa w art. 99 k.r.o., jest – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy
w przytoczonej uchwale – z mocy ustawy reprezentantem małoletniego, którego
interesy mogą być w danej sprawie sprzeczne z interesami rodziców. W takiej
sytuacji kurator działa jako przedstawiciel ustawowy małoletniego i tym samym
wyłącza w stosunku do małoletniego wynikające z władzy rodzicielskiej rodziców
uprawnienie określone w art. 98 § 1 k.r.o. Uprawnienie to i związane z nim
obowiązki przechodzą na kuratora ad actum. Podobnie jak nieudolne, czy
nienależyte prowadzenie sprawy przez innych przedstawicieli ustawowych
(rodziców, opiekuna, organu osoby prawnej), a także przez pełnomocnika
procesowego, wadliwość działania kuratora ad actum, przejawiająca się w małej
aktywności, czy nieudolnej obronie interesów reprezentowanego, nie skutkuje
nieważnością postępowania, chyba że kuratorem ustanowiono osobę nie
posiadającą zdolności do czynności prawnych. Pogląd przeciwny prowadziłby do
mnożenia się opartych na przepisie art. 401 pkt 2 k.p.c. skarg o wznowienie
wnoszonych przez osoby przeświadczone, że kurator nie bronił ich interesów
należycie, tzn. co najmniej tak, jakby one same, czy przy pomocy adwokata ich
broniły. Nawet obiektywnie słuszne niezadowolenie reprezentowanego
z działalności kuratora ad actum nie może być uznane za przyczynę nieważności
w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c. czy art. 369 pkt 2 k.p.c. Podobnie ma się zresztą
rzecz, gdy osoba osobiście działająca w postępowaniu sądowym nienależycie
broniła swych interesów.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że kurator przewidziany w art. 99 k.r.o. nie
jest zwolniony z odpowiedzialności za wykonanie swoich obowiązków wobec
reprezentowanego. Obowiązki kuratora ad actum, podobnie jak obowiązki opiekuna,
wypływają z orzeczenia sądowego i dlatego podobnie jak opiekun (art. 164 i art.
178 § 2 k.r.o.) powinien on naprawić szkodę wyrządzoną reprezentowanemu
"nienależytym sprawowaniem" kurateli (art. 471 k.c., ewentualnie art. 415 k.c.).
Sankcji nieważności postępowania sądowego za takie postępowanie kuratora z art.
99 k.r.o. prawo procesowe nie przewiduje.
4
Mając na względzie powyższe nie można podzielić zarzutu skarżącego, że
Sąd Okręgowy z naruszeniem art. 410 § 1 k.p.c. uznał, iż skarga podlegała
odrzuceniu jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia. Tej oceny nie
zmieniają – wobec niekwestionowanego faktu, że kurator została prawidłowo
zawiadomiony o rozprawie odwoławczej - opisane w zażaleniu okoliczności
dotyczące przebiegu tej rozprawy. Zgodnie z art. 376 k.p.c. rozprawa przed sądem
drugiej instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron.
Kwestia niezłożenia zaś przez kuratora wniosku o odroczenie rozprawy i niezajęcia
stanowiska w sprawie dotyczy wykonywania ciążących na nim obowiązków, nie
mającego wypływu na ocenę istnienia wskazanej w skardze podstawy postawy
wznowienia.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy, jak w sentencji postanowienia
(art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).