Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 59/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku R. S.
przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w S.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 12 czerwca 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przyznaje adwokatowi D.
S. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w S. kwotę 120 zł (sto
dwadzieścia), powiększoną o należną stawkę podatku od
towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
postanowieniem z dnia 12 czerwca 2014 r. odrzucił zażalenie wnioskodawcy R. S.
z dnia 6 sierpnia 2013 r. na postanowienie tego Sądu z dnia 11 lipca 2013 r.,
którym odrzucono skargę wnioskodawcy o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 października
1998 r. oddalającym apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego –
2
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 października 1997 r. w sprawie o
wysokość emerytury wojskowej.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 12 czerwca 2014 r. zostało
wydane w wyniku ponownego rozpoznania zażalenia wnioskodawcy z dnia 6
sierpnia 2013 r. na postanowienie tego Sądu z dnia 11 lipca 2013 r., odrzucające
skargę wnioskodawcy o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 21 października 1998 r. W uzasadnieniu postanowienia z dnia
11 lipca 2013 r., powołując się na art. 399 § 1 k.p.c., art. 409 k.p.c., art. 401 k.p.c.,
art. 4011
k.p.c. i art. 403 k.p.c. oraz art. 408 k.p.c. Sąd uznał, że skarga o
wznowienie postępowania podlegała odrzuceniu z uwagi na przekroczenie przez
skarżącego 5-letniego terminu, o jakim mowa w art. 408 k.p.c., a ponadto nie
została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, zaś skarżący nie powołał w
niej okoliczności faktycznych czy środków dowodowych mogących mieć wpływ na
wynik sprawy, której wznowienia się domagał. Zażalenie wnioskodawcy na to
postanowienie zostało przez Sąd Apelacyjny odrzucone postanowieniem z dnia 20
listopada 2013 r., jako niedopuszczalne (art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c.), jednocześnie Sąd
oddalił wniosek R. S. o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Natomiast
postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny uchylił swoje
postanowienie z dnia 20 listopada 2013 r.
Rozpoznając ponownie zażalenie wnioskodawcy na postanowienie z dnia 11
lipca 2013 r., Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 czerwca
2014 r. wskazał, że wniesione osobiście przez wnioskodawcę zażalenie z dnia 6
sierpnia 2013 r. musiało zostać odrzucone jako niedopuszczalne, ponieważ
zgodnie z art. 871
§ 1 k.p.c. w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje
zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Dotyczy to także
czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym,
podejmowanych przed sądem niższej instancji. Wnioskodawcy przysługiwało
zażalenie do Sądu Najwyższego, skoro stosownie do art. 3941
§ 1 w związku z § 2
k.p.c. w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie do Sądu
Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji kończące
postępowanie w sprawie. Wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość
emerytury wojskowej, której dotyczyła skarga o wznowienie postępowania,
3
określona przez pełnomocnika skarżącego na kwotę 52.598,00 zł, a przez
skarżącego na kwotę 19.200 zł, czyniła dopuszczalną skargę kasacyjną w tej
sprawie (art. 398 § 1 zdanie pierwsze i drugie k.p.c.). Zażalenie składane do Sądu
Najwyższego (art. 3941
§ 3 k.p.c.) musi spełniać wymogi wskazane w art. 394 § 3
k.p.c., a nadto być sporządzone przez pełnomocnika będącego adwokatem lub
radcą prawnym (art. 871
k.p.c.). Stosownie do art. 370 k.p.c., który znajduje
odpowiednie zastosowanie w postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia, Sąd
pierwszej instancji odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację wniesioną po
upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną,
jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
Z tego względu sporządzone osobiście zażalenie wnioskodawcy z dnia 6 sierpnia
2013 r. wniesione do Sądu Najwyższego na postanowienie Sądu Apelacyjnego z
dnia 11 lipca 2013 r., należało odrzucić jako niedopuszczalne.
W zażaleniu wnioskodawca domagał się uchylenia postanowienia i
przekazania sprawy do dalszego prowadzenia przez Sąd Apelacyjny oraz
przyznania od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika wnioskodawcy kosztów
udzielonej pomocy prawnej z urzędu, które nie zostały uiszczone w całości ani w
części. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono naruszenie art. 370 w związku z
art. 871
§ 1 k.p.c. przez uznanie, że zażalenie z dnia 6 sierpnia 2013 r. nie zostało
złożone przez uprawnioną osobę. W uzasadnieniu wskazano, że pełnomocnikowi
skarżącego poza postanowieniem z dnia 20 listopada 2013 r. oddalającym wniosek
o ustanowienia pełnomocnika z urzędu i odrzucającym zażalenie na postanowienie
z dnia 11 lipca 2013 r. oraz postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2014 r. uchylającym
postanowienie z dnia 20 listopada 2013 r. „nie doręczono pozostałych postanowień
- przede wszystkim postanowienia z dnia 11 lipca 2013 r., od doręczenia którego
powinien rozpocząć bieg do złożenia zażalenia na ww. postanowienie”. Ponadto
„skarżący w postępowaniu nie był należycie reprezentowany z uwagi na nie
ustanowienie mu pełnomocnika z urzędu. Nie można również mówić, iż zażalenie z
dnia 6 sierpnia 2013 r. było oczywiście bezzasadne, co stanowiłoby podstawę do
oddalenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, chociażby z uwagi na
fakt, że pełnomocnik został finalnie ustanowiony i - co więcej Sąd Apelacyjny uchylił
postanowienie z 20 listopada 2013 r.” Wskazano też, że skarga o wznowienie
4
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia
21 października 1998 r., została odrzucona z powodu przekroczenia 5-letniego
terminu (art. 408 k.p.c.), chociaż termin ten nie powinien być zastosowany w
sprawie, gdyż wnioskodawca nie był należycie reprezentowany w tymże
postępowaniu. Zgodnie z art. 408 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania po
upływie 5 lat od uprawomocnienia się wyroku w sprawie w wypadku, gdy strona
pozbawiona była możności działania lub nie była należycie reprezentowana. W
ocenie skarżącego taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 12 czerwca 2014 r. odrzucił
zażalenie ubezpieczonego R. S. na postanowienie tego Sądu Apelacyjnego z dnia
11 lipca 2013 r., odrzucające skargę ubezpieczonego o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 21 października 2008 r.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Apelacyjny uznał, że wprawdzie
dopuszczalne było wniesienie skargi o wznowienie postępowania w sprawie o
wysokość emerytury wojskowej ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia
przewyższającą kwotę 10.000 zł, ale przedmiotowa skarga i tak podlegała
odrzuceniu ze względu na niedopuszczalne wniesienie jej osobiście przez
skarżącego (art. 370 w związku z art. 379 § 2 i art. 871
§ 1 k.p.c.).
Zawarte we wniesionym zażaleniu kontrowersje prawne oraz zamieszanie
faktyczne wyniknęły z uchylenia przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 16
kwietnia 2014 r. postanowienia tego Sądu z dnia 20 listopada 2013 r. oddalającego
wniosek skarżącego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz odrzucającego
zażalenie na postanowienie tego Sądu z dnia 11 lipca 2011 r. W uzasadnieniu
postanowienia z 16 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny wskazał jednak, że
postanowieniem z dnia 22 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy przyznał R. S.
pełnomocnika z urzędu, a ponadto „niniejsza sprawa należy do kategorii spraw, od
których przysługuje skarga kasacyjna”.
Tymczasem ponadto poddana osądowi sprawa nie była sprawą „kasacyjną”,
ale została wywołana skargą o wznowienie postępowania zakończonego
5
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 października 1998 r., w
której „odmówiono skarżącemu wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego w 1998 r.”
Tę skargę o wznowienie postępowania Sąd Apelacyjny odrzucił postanowieniem z
dnia 11 lipca 2011 r., z argumentacją, że wniesiona skarga o wznowienie
zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu Apelacyjnego z dnia 21
października 1998 r. była niedopuszczalna ze względu na upływ ponad 5 lat od
wymienionego zaskarżonego wyroku (art. 410 § 1 k.p.c.), a ponadto wniesiona
skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, w szczególności na
wykryciu nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogły
mieć wpływ na wynik sprawy, a z których skarżący nie mógł skorzystać w
poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.). Odpis tego postanowienia wraz z
uzasadnieniem został doręczony skarżącemu 2 sierpnia 2008 r. (k. 31). W dniu 8
sierpnia 2013 r. skarżący skierował do Sądu Najwyższego za pośrednictwem Sądu
Apelacyjnego wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu w celu wniesienia
zażalenia, a także sporządzone osobiście zażalenie. W tej sprawie Sąd Apelacyjny
wezwał skarżącego do uzupełnienia barku formalnego w/w wniosku przez podanie
informacji o sytuacji majątkowej, a następnie postanowieniem z dnia 20 listopada
2013 r. oddalił ten wniosek, uznając za niepotrzebny udział fachowego
pełnomocnika procesowego, a także oddalił niedopuszczalne zażalenie na
postanowienie tego Sądu z dnia 11 lipca 2013 r.
Później jednak zarządzeniem przewodniczącego z dnia 7 stycznia 2014 r.
przekazał Sądowi Okręgowemu kolejne pismo skarżącego z dnia 30.12.2013 r. o
ustanowienie adwokata z urzędu „w sprawie wniesienia do Sądu Najwyższego
zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada 2013 r.” i w
celu rozpoznania wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu, którego Sąd
pierwszej instancji ustanowił postanowieniem z dnia 22 stycznia 2014 r. (k. 106).
W dalszym toku sprawy Sąd Apelacyjny uchylił na podstawie art. 395 § 2
k.p.c. własne postanowienie z dnia 20 listopada 2013 r., z uzasadnieniem, że
wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza kwotę 10.000 zł, uznając, że „skarga
kasacyjna jest dopuszczalna”. Następnie Sąd ten odrzucił wniesione osobiście
przez skarżącego zażalenie skarżącego na postanowienie z dnia 11 lipca 2013 r.
pomimo tego, że Sąd pierwszej instancji (Sąd Okręgowy) postanowieniem z dnia
6
22 stycznia 2014 r. przyznał skarżącemu pełnomocnika z urzędu po rozpoznaniu
sprawy o wznowienie postępowania w sprawie „VII U …/97”, którą ten Sąd
Okręgowy wcześniejszym postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r. (k. 15 a.s.)
przekazał do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu. We wniesionym zażaleniu
ustanowiony pełnomocnik zarzucił niedoręczenie mu „pozostałych” istotnych w
sprawie orzeczeń Sądu Apelacyjnego, w tym „przede wszystkim postanowienia z
dnia 11 lipca 2013 r. od doręczenia którego powinien rozpocząć bieg do złożenia
zażalenia na ww. postanowienie”.
Sąd Najwyższy uznał, że dla przerwania ujawnionego zamieszania
procesowego ustanowionemu pełnomocnikowi procesowemu w sprawie o
wznowienie postępowania należy doręczyć postanowienie z dnia 11 lipca 2013 r.
Następnie, po sprawdzeniu, czy ten pełnomocnik procesowy dochowa
kodeksowych procedur terminowego zaskarżenia tego orzeczenia, wraz z
usprawiedliwionym wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia
(art. 168 i 169 w związku z art. 394 § 2 i art. 3941
§ 3 k.p.c.), wniesiony środek
zaskarżenia może być przekazany do merytorycznej oceny przez Sąd Najwyższy.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji w
zgodzie z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39816
k.p.c.