Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PZ 11/14
POSTANOWIENIE
Dnia 5 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Dawid Miąsik
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. K.
przeciwko M. T. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Wydawnictwo
P. […]
o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 lutego 2015 r.,
zażalenia powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w P.
z dnia 29 października 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w P., Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z
dnia 29 października 2014 r., po rozpoznaniu w dniu 17 października 2014 r.
sprawy z powództwa A. K. przeciwko M. T. prowadzącemu działalność
gospodarczą pod nazwą Wydawnictwo […] o wynagrodzenie za pracę w godzinach
nadliczbowych, na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w J. z
2
dnia 27 marca 2014 r., uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty
sprawy, a ponadto zaniechał wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych
istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zatem powinnością Sądu Okręgowego było
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Wyrok ten zażaleniem zaskarżył powód, zarzucając mu naruszenie
przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia:
art. 386 § 4 k.p.c., przez uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji, mimo że nie
zachodziła sytuacja nierozpoznania istoty sprawy przez ten Sąd ani też
konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości; art. 328 § 2
k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., przez brak dokładnego wskazania podstawy
rozstrzygnięcia, tj. między innymi, w jaki sposób zostały naruszone przepisy prawa
materialnego (tj. które ustalenia Sądu są sprzeczne z cytowanymi normami), w jaki
sposób „błędy” wyroku Sądu pierwszej instancji uniemożliwiły prawidłowe ustalenie
należnego wynagrodzenia, jak również brak wyjaśnienia, na czym polegało
nierozpoznanie istoty sprawy, a także podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz
wzajemnych powiązań tych elementów; art. 386 § 6 k.p.c. w związku z art. 229
k.p.c. w związku z art. 230 k.p.c., przez nakazanie Sądowi pierwszej instancji
przeprowadzenie dowodów na okoliczności, które co do części były przyznane
przez strony, a co do części żadna ze stron im nie zaprzeczała (nie wnosiły
zarzutów w tym zakresie).
W uzasadnieniu wskazano, że w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy
został wyczerpany, a żadna ze stron nie zgłaszała nowych wniosków dowodowych
(do zamknięcia rozprawy). Dodatkowo w postępowaniu cywilnym Sąd rozpoznaje
wnioski dowodowe zgłoszone przez strony, a takie nie wpłynęły, co skutkuje
przyjęciem, że materiał dowodowy zebrany wyczerpany został w sposób
kompletny, a Sąd w oparciu o niego rozstrzygnął wszelkie pojawiające się
wątpliwości.
Ponadto skarżący, odnosząc się do kwestii szczegółowego ustalenia
faktycznej organizacji czasu pracy w spornym okresie objętym żądaniem pozwu,
nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu drugiej instancji, że Sąd Rejonowy w J. nie
3
rozpoznał istoty sprawy i nie ustalił organizacji czasu pracy u pozwanego w
spornym okresie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy, rozpoznając zażalenie przysługujące na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c., bada między innymi poprawność zastosowania art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.
przez Sąd drugiej instancji, a więc wystąpienie choćby jednej z alternatywnie
ujętych w tym przepisie przesłanek uchylenia wyroku, tj. nieważności
postępowania, nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo
istnienia konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Chodzi więc o to, czy stwierdzone przez sąd odwoławczy okoliczności są tymi,
które w świetle art. 386 § 2 i § 4 k.p.c. usprawiedliwiają wydanie wyroku
kasatoryjnego, zamiast - co powinno być regułą - wyroku reformatoryjnego.
Sąd Okręgowy wskazał, że przyczyną wydania wyroku kasatoryjnego było
nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd Rejonowy. Pogląd ten jest błędny.
Do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie
sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy
zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych
zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka
materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999 nr 1,
poz. 22; z 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, LEX nr 50750; z 3 lutego 1999 r.,
III CKN 151/98, LEX nr 519260; wyroki Sądu Najwyższego z 12 lutego 2002 r.,
I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36; z 21 października 2005 r., III CK 161/05,
LEX nr 178635; z 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009 nr 1-2, poz. 2). Ma
to miejsce między innymi wtedy, gdy sąd odmówił dalszego prowadzenia sprawy,
przyjmując brak legitymacji procesowej stron, skuteczność twierdzenia lub zarzutu
wygaśnięcia bądź umorzenia zobowiązania, upływ terminów zawitych, terminu
przedawnienia, przedwczesność powództwa czy też nie rozpoznał żądań w
aspekcie wszystkich twierdzeń powoda lub zarzutów pozwanego, bezpodstawnie
4
przyjmując, że nie zostały one zgłoszone lub zostały zgłoszone, ale są objęte
prekluzją procesową. Żadna z tych sytuacji nie zachodzi w niniejszej sprawie.
Sąd Okręgowy, stwierdzając nierozpoznanie istoty sprawy, w zasadzie nie
wyjaśnił zajętego stanowiska. Z uzasadnienia wyroku można jedynie domyślać się,
że chodzi o to, iż Sąd pierwszej instancji nie poczynił ustaleń w zakresie
rzeczywistej organizacji czasu pracy obowiązującego u strony pozwanej.
Tymczasem przyjęta przez Sąd pierwszej instancji organizacja czasu pracy wynika
z założeń stanowiących wytyczne Sądu w tezie dowodowej dopuszczającej dowód
z opinii biegłego (system 24/48) i zasądzenia określonych kwot z tytułu pracy w
godzinach nadliczbowych według jednego z wariantów przedstawionych przez
biegłego. Niewątpliwie mankamentem uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej
instancji jest brak omówienia dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których
innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (art. 328 § 2 k.p.c.),
ustalając organizację czasu pracy, stanowiącą założenie do opinii biegłego, ale nie
stanowi to nierozpoznania istoty sprawy. Sąd drugiej instancji, rozpoznając zarzut
apelacyjny strony pozwanej, kwestionujący przyjęty przez Sąd pierwszej instancji
faktyczny system czasu pracy (w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.),
obowiązany był w tej sytuacji dokonać własnej oceny zgromadzonego w sprawie
materiału dowodowego, nie miał natomiast podstaw do wydania wyroku
kasatoryjnego.
Jeśli natomiast chodzi o drugą z przyczyn uchylenia wyroku Sądu pierwszej
instancji - konieczność „zbadania wszystkich istotnych okoliczności niezbędnych do
prawidłowego wyrokowania”, to nie jest to przesłanka uzasadniająca wydanie
wyroku kasatoryjnego. Sąd drugiej instancji nie wskazał bowiem na konieczność
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ale na potrzebę
ponowienia dowodu z opinii biegłego, który powinien być poprzedzony
precyzyjnymi założeniami przyjętymi w tezie dowodowej. Założenia te mają być
wynikiem oceny materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd pierwszej
instancji w postaci zeznań świadków i stron oraz dokumentów, zatem opinia
biegłego nie wyczerpuje całości postępowania dowodowego.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie na
podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39815
§ 1 k.p.c. O kosztach postępowania
5
zażaleniowego rozstrzygnięto po myśli art. 108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c.