Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 318/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Aleksandra Herzoga
w sprawie T. M.
skazanego z art.18 § 2 k.k. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 lutego 2015 r. kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na
niekorzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 8 kwietnia 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w B.
z dnia 5 października 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części utrzymującej w mocy
orzeczenie o karze – pkt V ( za czyn opisany w pkt. XXXVI-tym
wyroku Sądu Rejonowego w B.) i w tym zakresie sprawę
przekazuje Sądowi Okręgowemu
w B. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
2
UZASADNIENIE
T. M., wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 5 października 2012 r., sygn.
akt … 1638/07, został uznany za winnego tego, że:
1) w dniu 1 grudnia 1998 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu z M. S.
i innymi osobami po uprzednim otwarciu zamka drzwi dopasowanym narzędziem
włamał się do samochodu marki „Mercedes” o numerze rejestracyjnym […] wartego
10 000 złotych a następnie skradł go na szkodę M. S., przy przyjęciu, że oskarżony
działał w zorganizowanej zbrojnej grupie przestępczej i uczynił sobie z popełniania
przestępstw stałe źródło dochodu, tj. przestępstwa określonego w art. 279 § 1 k.k.
w zw. z art. 65 § 1 k.k., za które na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1
k.k. wymierzono mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;
2) w drugim kwartale 1999 r. w B. i innych miejscowościach, pomagał w
ukryciu pochodzącego z czynu zabronionego samochodu marki „Mercedes
Sprinter” o nieustalonym numerze rejestracyjnym, nieustalonej wartości, należący
do nieustalonej osoby, przy przyjęciu, że oskarżony działał w zorganizowanej
zbrojnej grupie przestępczej i uczynił sobie z popełniania przestępstw stałe źródło
dochodu, tj. przestępstwa określonego w art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., za
które na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzono mu karę 10
miesięcy pozbawienia wolności;
3) w grudniu 1999 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi
osobami po uprzednim nabyciu od C. G. puścił w obieg falsyfikaty 20 000 dolarów
amerykańskich, sprzedając je za nieustaloną kwotę, nieustalonej osobie, przy
przyjęciu, że oskarżony działał w zorganizowanej zbrojnej grupie przestępczej i
uczynił sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu, tj. przestępstwa
określonego w art. 310 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., za które na podstawie art.
310 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia
wolności;
4) w okresie od października do grudnia 1999 r. w B., działając wspólnie i w
porozumieniu z inną osobą, czynem ciągłym, puścił w obieg co najmniej 30
fałszywych banknotów o nominale 100 dolarów amerykańskich, sprzedając je w
kantorach wymiany walut i wyłudzając kwotę co najmniej 3 000 złotych na szkodę
nieustalonych osób, przy przyjęciu, że oskarżony działał w zorganizowanej, zbrojnej
3
grupie przestępczej i uczynił sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu,
tj. przestępstwa określonego w art. 310 § 2 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw z art. 11 § 2
k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., za które na podstawie art. 310 § 2
k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzono mu karę roku i 2
miesięcy pozbawienia wolności;
5) w grudniu 1998 r. w B., działając w zorganizowanej zbrojnej grupie
przestępczej, uczyniwszy sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu,
wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej, usiłował doprowadzić T. i J. J. do zapłaty kwoty 5 000 złotych w
zamian za zwrot skradzionego im w dniu 4 grudnia 1998 r. w B. samochodu marki
„Fiat Punto” o numerze rejestracyjnym […], wartości 22 000 złotych, lecz
zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odmowę przekazania opłaty za zwrot
skradzionego samochodu, przy przyjęciu, że oskarżony działał w zorganizowanej
zbrojnej grupie przestępczej i uczynił sobie z popełniania przestępstw stałe źródło
dochodu, tj. przestępstwa określonego w art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w
zw. z art. 65 § 1 k.k., za które na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.
w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzono mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia
wolności;
6) w okresie od 1 grudnia 1998 r. do marca 2000 r. w B., R. i innych
miejscowościach na terenie kraju brał udział w zorganizowanej zbrojnej grupie
przestępczej, kierowanej przez S. Z., mającej na celu popełnianie przestępstw
przeciwko mieniu i dokumentom, tj. przestępstwa określonego w art. 258 § 2 k.k.,
za które na podstawie tego przepisu wymierzono mu karę roku pozbawienia
wolności;
7) w grudniu 1998 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi
osobami, nabył za nieustalona kwotę od P. K. i P. Kl. uzyskany z czynu
zabronionego samochód marki „Mercedes” o numerze rejestracyjnym […], a
skradzionego w dniu 23 grudnia 1998 r. w B., przy przyjęciu, że oskarżony działał w
zorganizowanej zbrojnej grupie przestępczej i uczynił sobie z popełniania
przestępstw stałe źródło dochodu, tj. przestępstwa określonego w art. 291 § 1 k.k.
w zw. z art. 65 § 1 k.k., za które na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1
k.k. wymierzono mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;
4
8) w okresie od sierpnia 1999 r. do września 1999 r. w B. nakłaniał K. S. do
wzięcia udziału w obrocie środkami psychotropowymi grupy 2P amfetaminą tj.
przestępstwa określonego w art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29
lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 124 ze zm.),
za które na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca
2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzono mu karę roku pozbawienia
wolności.
Sąd Rejonowy w B. na podstawie art. 85 kk i 86 § 1 k.k. połączył wszystkie
orzeczone wobec T. M. kary pozbawienia wolności i w ich miejsce wymierzył mu
karę łączną 4 lat pozbawienia wolności.
Wyrok Sądu pierwszej instancji został zaskarżony apelacją przez
oskarżonego i jego obrońcę. Został także zaskarżony przez prokuratora (na
niekorzyść T. M.), który podniósł zarzut obrazy art. 56 ust. 1 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, polegającej na nieorzeczeniu obligatoryjnej kary
grzywny za przestępstwo opisane w tym przepisie, popełnione przez oskarżonego
w formie podżegania.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2014 r., sygn. akt … 448/13,
zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w odniesieniu do T. M. w ten sposób, że:
- z opisu czynu z pkt 3 wyeliminował zwrot, iż oskarżony działał w zorganizowanej,
zbrojnej grupie przestępczej oraz ustalił, że T. M. puścił w obieg 200 falsyfikatów,
każdy o wartości 100 dolarów i orzeczoną za to przestępstwo karę pozbawienia
wolności obniżył do roku i 6 miesięcy;
- z opisu czynu wyeliminował zwrot, że oskarżony działał w zorganizowanej,
zbrojnej grupie przestępczej;
- uchylił rozstrzygnięcie o karze łącznej i na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 k.k.
wymierzył oskarżonemu karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;
- w pozostałym zakresie, dotyczącym T. M., utrzymał ten wyrok w mocy.
Wyrok sądu odwoławczego został zaskarżony kasacją przez Prokuratora
Generalnego na niekorzyść T. M. Podniesiono w niej zarzut rażącego i mającego
istotny wpływ na treść wyroku naruszenia przepisu prawa procesowego, tj. art. 433
§ 2 k.p.k., polegającego na odstąpieniu od rozpoznania i rozważenia zarzutu
ujętego w apelacji oskarżyciela publicznego od wyroku Sądu Rejonowego w B. z
5
dnia 5 października 2012 roku, podnoszącego obrazę prawa materialnego tj. art. 56
ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, poprzez
zaniechanie wymierzenia kary grzywny wobec T. M., uznanego za winnego
popełnienia czynu z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii w sytuacji, gdy przywołany przepis przewiduje obligatoryjne
wymierzenie wobec sprawcy zarówno kary pozbawienia wolności, jak i kary
grzywny.
Na podstawie tak sformułowanego zarzutu Prokurator Generalny wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku w części utrzymującej w mocy wyrok Sądu
Rejonowego w B. z dnia 5 października 2012 r., sygn. akt … 1638/07, dotyczącej
orzeczenia o karze wobec T. M. za przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 56
ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i przekazanie
sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w B., w
postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna.
Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 433 § 2 k.p.k., Sąd odwoławczy jest
obowiązany rozważyć wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku
odwoławczym, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Lektura uzasadnienia wyroku Sądu ad quem wskazuje ponad wszelką
wątpliwość, że podczas rozpoznawania apelacji i wyrokowania jego uwadze
umknęło zagadnienie podniesione przez prokuratora w apelacji dotyczące
nieorzeczenia obligatoryjnej w świetle art. 56 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii kary grzywny za przestępstwo opisane w pkt. 8 wyroku sądu pierwszej
instancji, co zresztą zostało przyznane przez Sąd odwoławczy na s. 56
uzasadnienia.
Prowadzi to do wniosku, że Sąd Okręgowy w B. przeprowadził wadliwą
kontrolę instancyjną, co skutkowało niedostrzeżeniem zarzutu obrazy art. 56 ust. 1
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Zaś wyrażona w tym przepisie koniunkcja w
zakresie sankcji: „Kto, wbrew przepisom art. 33-35 i 37 [ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii – dod. SN], wprowadza do obrotu środki odurzające, substancje
psychotropowe lub słomę makową albo uczestniczy w takim obrocie, podlega
6
grzywnie i karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”, nie pozostawia
wątpliwości co do obligatoryjnego charakteru grzywny, orzekanej za popełnienie
tego przestępstwa.
Trzeba też zauważyć, że identyczną redakcję w zakresie sankcji
przewidywał przepis art. 43 ust. 1 obowiązującej poprzednio ustawy z 1997 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2003 r., Nr 24, poz. 198 ze zm.), a zatem
nie zachodziła potrzeba rozważenia zastosowania w sprawie reguły z art. 4 § 1 k.k.
Zatem nierozpoznanie omawianego zarzutu przez Sąd odwoławczy
stanowiło rażące naruszenie art. 433 § 2 k.p.k., które wobec obligatoryjnego
charakteru grzywny orzekanej za przestępstwo z art. 56 ust. 1 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, miało istotny wpływ na treść wyroku tego Sądu.
Prowadzi to do konieczności uchylenia wyroku Sądu odwoławczego w części
utrzymującej w mocy orzeczenie Sądu pierwszej instancji o karze za przestępstwo
z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i
przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w B., który przy ponownym jej
rozpoznawaniu będzie miał obowiązek rozważyć zarzut sformułowany w apelacji
prokuratora.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.