Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 7/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący)
SSN Jacek Gudowski (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Firmie Budowlanej S. G., K., S. sp. j. w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 lutego 2015 r.,
zażalenia powoda na wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 25 listopada 2014 r.,
odrzuca zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy w K., działając w
postępowaniu uproszczonym, utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 20
października 2013 r., nakazujący stronie pozwanej zapłatę na rzecz powoda kwoty
5 000 zł z odsetkami i kosztami procesu. Wydając ten wyrok, a w szczególności
rozważając zgłoszony przez stronę pozwaną w zarzutach od nakazu zapłaty zarzut
potrącenia, Sąd pierwszej instancji powołał się na przewidziany w art. 493 § 3 w
związku z art. 485 k.p.c. zakaz potrącenia wierzytelności nieudowodnionych
dokumentami.
Sąd Okręgowy – wyrokiem z dnia 25 listopada 2014 r. – uwzględniając
apelację pozwanych, uchylił wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania. Stwierdził w szczególności, że zakaz określony w art. 493
§ 3 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której – jak w niniejszej sprawie – do potrącenia
doszło przed wniesieniem pozwu o zapłatę. W związku z tym, nie uwzględniając
i nie rozpoznając podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia, do
czego nie było podstaw, Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sporu.
W zażaleniu wniesionym na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. powód
zakwestionował stanowisko Sądu drugiej instancji, zarzucając naruszenie art. 386
§ 4 w związku z art. 50512
i art. 5054
§ 2 oraz art. 493 § 3 i art. 485 k.p.c. Wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c., wprowadzone do kodeksu
postępowania ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381)
jako swoiste novum w systemie środków odwoławczych, przysługuje „w razie”
uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania. Ustanowienie tego zażalenia – jak wynika
z materiałów legislacyjnych oraz wypowiedzi piśmiennictwa – nastąpiło w związku
3
z dostrzeżeniem w orzecznictwie sądów powszechnych tendencji do zbyt szerokiej
wykładni pojęcia „nierozpoznanie istoty sprawy”, w wyniku czego dochodziło do
nadmiernie licznych, wyłączonych spod jakiejkolwiek kontroli instancyjnej,
przypadków uchylania wyroków sądów pierwszej instancji i przekazywania im
spraw do ponownego rozpoznania. Ta tendencja zagrażała modelowi apelacji
pełnej, w której orzeczenia kasatoryjne stanowią niepożądany wyjątek, w związku
z czym ustawodawca postanowił ją zahamować.
Przyczyny uzasadniające wprowadzenie omawianego zażalenia, aktualne
w modelu apelacji pełnej, nie są tak istotne albo w ogóle schodzą na plan dalszy
w modelu apelacji ograniczonej, funkcjonującej w ramach postępowania
uproszczonego. Apelacja ta ma inne cele; jej funkcją nie jest ponowne rozpoznanie
sprawy in merito, jak w wypadku apelacji pełnej, lecz wyłącznie kontrola wyroku
wydanego przez sąd pierwszej instancji. Sąd apelacyjny nie rozpoznaje powództwa
(roszczenia), lecz tylko ocenia trafność (słuszność) zaskarżonego rozstrzygnięcia
i – związany zarzutami – albo orzeka o istocie sporu, jeżeli są do tego podstawy,
albo kasuje zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania (por.
uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31
stycznia 2008 r. – zasady prawnej – III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55).
Apelacja ograniczona jest więc zbliżona do kasacji, w której orzeczenia
kasatoryjne stanowią jeden z elementów konstrukcyjnych, uchylenie więc
zaskarżonego orzeczenia – przy istotnym ograniczeniu kompetencji dowodowych
(art. 50511
§ 1 k.p.c.) – stanowi normalne narzędzie kontroli instancyjnej. Należy
podkreślić, że w tym wypadku, inaczej niż w ramach apelacji pełnej, w której ciężar
jurysdykcyjny ciąży na sądzie drugiej instancji w takim samym stopniu jak na sądzie
pierwszej instancji, przesłanka w postaci nierozpoznania istoty sprawy nie odgrywa
najistotniejszej roli. Podobny, ograniczony charakter, ma apelacja działająca
w ramach postępowania rejestrowego, w którym kasacja zaskarżonego orzeczenia
– w razie uwzględniania apelacji – stanowi regułę (art. 6947
k.p.c.).
4
W tym stanie rzeczy, wysuwając na czoło argumenty celowościowe
i systemowe, należy uznać, że w postępowaniu uproszczonym, podobnie jak
w postępowaniu rejestrowym, zażalenie przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. jest
niedopuszczalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października
2012 r., II CZ 144/12, nie publ.).
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji (art. 3986
§ 3 w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c.).

III CZ 7/15

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia